Վլադիլեն Բալյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Բալյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
| Վլադիլեն Բալյան | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Ծնվել է | ապրիլի 25, 1924 Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Երկիր |  ԽՍՀՄ և  Հայաստան |
| Մահացել է | օգոստոսի 26, 2021 (97 տարեկան) |
| Մասնագիտություն | կոմպոզիտոր |
| Կրթություն | Ռոմանոս Մելիքյանի անվան պետական երաժշտական քոլեջ և Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա |
| Պարգևներ | |
Վլադիլեն Ալեքսանդրի Բալյան (ապրիլի 25, 1924, Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - օգոստոսի 26, 2021), հայ կոմպոզիտոր, ՀՀ ժողովրդական արտիստ (2011)։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վլադիլեն Բալյանը ծնվել է 1924 թվականի ապրիլի 25-ին, Երևանում։ Սովորել է Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտական ուսումնարանում, այնուհետև՝ Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի խմբավարական (Թաթուլ Ալթունյանի դասարան, 1952) և ստեղծագործական (Գրիգոր Եղիազարյանի դասարան,1967) բաժիններում[1]։
1952-1954 թվականներին եղել է Լենինականի երաժշտական ուսումնարանի (այժմ՝ Գյումրու՝ Ք.Կարա-Մուրզայի անվան երաժշտական ուսումնարան) տնօրենը։ 1955-1961 թվականներին ղեկավարել է Երևանի Պարարվեստի Ուսումնարանը։ 1961-1964 թվականներին եղել է Հայաստանի Ռադիոյի երաժշտական հաղորդումների գլխավոր խմբագիրը, 1964-1966 թվականներին՝ Հայֆիլհարմոնիայի տնօրենը։ 1966 թ. մինչև 1972 թվականը ղեկավարել է Ալեքսանդր Սպենդիարյանի տուն-թանգարանը՝ փաստացի դառնալով մշակութային այդ օջախի հիմնադիր-տնօրենը։ 1972-1975 թթ. եղել է Հայպետէստրադայի գեղարվեստական ղեկավար և տնօրեն, 1981-1986 թվականներին՝ Հայաստանի ժողովրդական գործիքների համույթի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր[2]։
Ստեղծագործել է տարբեր ժանրերում՝ սիմֆոնիկ, կամերային, վոկալ-գործիքային, երգչախմբային։ Հեղինակել է բազմաթիվ երգեր։ Հայաստանի կոմպոզիտորների, Ժուռնալիստների, Մոսկվայի հայերի միությունների անդամ է, 2001 թվականից աշխարհի ժողովուրդների հոգևոր միասնության միջազգային ակադեմիայի անդամ, «Հայաստան-Լիբանան» կազմակերպության նախագահ[3]։ Մահացել է 2021 թվականի օգոստոսի 26-ին Երևան քաղաքում՝ 97 տարեկանում։
Անդամակցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Հայաստանի կոմպոզիտորների և երաժշտագետների միության անդամ
- ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե շքանշան
- Հայ-լիբանանյան միության անդամ
- Մոսկվայի հայերի միության պատվավոր անդամ
Պարգևներ, մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ
- Մովսես Խորենացու մեդալ, 2002
- ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե շքանշան, 2010
- ՀՀ ժողովրդական արտիստ, 2011
- Գյումրու պատվավոր քաղաքացի, 2013[4]
- Երևանի պատվավոր քաղաքացի, 2020[5]
Ստեղծագործություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Հազարան բլբուլ». բալետային սյուիտ (1967, քառամաս)
- «Զուգերգ Ֆուգայի ձևով» ջութակահարների անսամբլի համար (1967)
- «Ամբոխները խելագարված». պոետորիա (1978, ըստ Եղիշե Չարենցի համանուն պոեմի)
- «Քառատողեր» սոպրանոյի և կամերային անսամբլի համար, խոսք՝ Սիլվա Կապուտիկյանի (1978, վեցամաս)
- «Իմ Հայաստան». պոեմ մեձո սոպրանոյի, տենորի, բասի, ժողովրդական գործիքների անսամբլի համար (1983, եռամաս)
- «Հանուն Հայրենյաց». օրատորիա (խոսք՝ Գարիկ Բանդուրյանի)
- «Նազարի հարսնացուն». մյուզիքլ (1988, լիբրետոն՝ Կոստանդին Կրիկորյանի և Վյաչեսլավ Եսմանի)
- «Մարդիկ գործարանից». օպերետ (լիբրետոն՝ Կառլոս Սարգսյանի)
- «Հարսնացու-73». օպերետ (ըստ Ժորա Հարությունյանի կատակերգության)
- «Տաքսի, տաքսի». օպերետ (ըստ Ժիրայր Անանյանի կատակերգության)
- «Կոնցերտ-ֆանտազիա» մեներգող շեփորի, երգչախմբի, սիմֆոնիկ նվագախմբի համար (1989, եռամաս)
- Ռեքվիեմ՝ Ա կապելլա երգչախմբի համար (1989)
- «Ճակատագիր». կամերային օպերա (1990, ըստ Վահրամ Հաճյանի բանաստեղծությունների, լիբրետոն՝ Վ. Բալյանի և Էվելինա Խաչվանքյանի)
- «Սիրո անհուն առեղծվածը կամ տասնվեց նովել սիրո մասին». կամերային մոնո-օպերա (1991-1992, ըստ Վահան Տերյանի և Սիլվա Կապուտիկյանի բանաստեղծությունների, լիբրետոն՝ Ս.Կապուտիկյանի և Վ.Բալյանի)
- «Գարունը անտառում». վոկալ-գործիքային շարք սոպրանոյի և դաշնամուրի համար, խոսք՝ Սիլվա Կապուտիկյանի (հնգամաս)
- «Երեք էջ կնոջ օրագրից». վոկալ-գործիքային շարք սոպրանոյի և դաշնամուրային տրիոյի համար (եռամաս, ըստ Ժենյա Այդինյան-Ռզայեի քնարերգության՝ Վահագն Դավթյանի թարգմանությամբ)
- «Էպիտաֆիա» սոպրանոյի և կամերային անսամբլի համար
- «Քեզ հետ, Հայաստա՛ն». մեձո սոպրանոյի, երգչախմբի, դաշնամուրային տրիոյի համար
- «Վանա ծովը». մեձո սոպրանոյի, երգչախմբի, դաշնամուրային տրիոյի համար
- «Աշուն էր, գյուղում հարսանիք». համերգային ներկայացում երգի-պարի անսամբլի համար (ութամաս)
- «Վեց ռոմանս՝ առանց խոսքի». դաշնամուրային տրիո (2000)
- «Իմ նազելուն սպասում եմ այս գիշեր». տենորի և դաշնամուրի համար (խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի)
- «Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ հիմա այսպես». բարիտոնի և դաշնամուրի համար (խոսք՝ Ավետիք Իսահակյանի)
- «Բոլորը՝ քեզ». տենորի և դաշնամուրի համար (խոսք՝ Ե. Չարենցի)
- «Իմ կինը» (խոսք՝ Գեղամ Սարյանի)
- «Իսկ նամակները դեռ գալիս են». երգ-պեոմ (խոսք՝ Միկոլա Նագնիբեդայի)
- «Գարունդ հայերեն է գալիս». ձայնի, դուդուկի, բլուլի համար (խոսք՝ Համո Սահյանի)
Երգեր՝ ժողովրդական գործիքների անսամբլի նվագակցությամբ
- «Տարիներ հետո». խոսք՝ Ա. Իսահակյանի
- «Կուզե՞ս լինիմ». խոսք՝ Ա. Իսահակյանի
- «Սերս գաղտնի թող մնա». խոսք՝ Հ. Շիրազի
- «Գյումրի-Լենինական». խոսք.՝ Հ. Շիրազի
- «Մայրս փոքրիկ». խոսք՝ Հ. Շիրազի
- «Ամեն տեսակ երգ երգեցի». խոսք՝ Ե. Չարենցի
- «Թափառում ենք փողոցներում». խոսք՝ Ս. Կապուտիկյանի
- «Կարոտի պահին». խոսք՝ Ս. Կապուտիկյանի
- «Սիրո երգ»
- «Ետ արի», խոսք՝ Վահան Հարությունյանի
- «Կակաչներ», խոսք՝ Վահան Հարությունյանի
- «Մուսալեռ». խոսք՝ Գ. Էմինի
- «Քեզ հետ, Հայաստան»[6]
Գրքեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Խոսք Սպենդիարովի մասին», «Սպենդիարովը՝ երաժշտության մասին» (1971, ռուսերեն)
- «Խոսք Արամ Տեր-Հովհաննիսյանի մասին» (1976)
- «Խոսք Թաթուլ Ալթունյանի մասին» (1977)
- «Կոնստանտին Սարաջև», «Խոսք Կոնստանտին Սարաջևի մասին» (1979, ռուսերեն)
- «Խոսք ուսուցչի մասին» (կոմպոզիտոր Գրիգոր Եղիազարյանի ծննդյան 100-ամյակին, 2010)
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Վլադիլեն Բալյան | Music of Armenia». musicofarmenia.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 25-ին.
- ↑ «Վլադիլեն Բալյանը 90 տարեկան է և նոր ստեղծագործական ծրագրերով լեցուն». armenpress.am. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 25-ին.
- ↑ «Zarkfoundation - Վլադիլեն Բալյան». zarkfoundation.com.
- ↑ «Գյումրու պատվավոր քաղաքացիները». www.gyumricity.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ ՀՀ ժողովրդական արտիստ Վլադիլեն Բալյանին շնորհվել է Երևանի պատվավոր քաղաքացու կոչում
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- А. Каратов. Бальян Владилен Александрович. Ереван, 1962.
- Հովհաննիսյան Թ., Սիրո առեղծվածը կամ..., Երևան, 1990.
- Ձայնասկավառակ՝ Վլադիլեն Բալյան. Երգեր. Աննա Մայիլյան. GayaneRecords. 2021 (www.gayanerecords.com)
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վլադիլեն Բալյան» հոդվածին։ |
| ||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
