Բոլիվիա
| Estado Plurinacional de Bolivia (es), Buliwya Mamallaqta (qu), Wuliwya Suyu (ay), Tetã Volívia (gn) Բոլիվիայի բազմազգային պետություն |
||||
|---|---|---|---|---|
|
||||
| Ազգային օրհներգ՝ Bolivianos, el hado propicio | ||||
.svg) |
||||
| Մայրաքաղաք | Սուկրե | |||
| Պետական լեզուներ | Իսպաներեն, քեչուա, այմարա, գուարանի[1] | |||
| Կառավարում | Հանրապետություն | |||
| - | Նախագահ | Էվո Մորալես | ||
| Անկախացում Իսպանիայից | ||||
| - | Հայտարարված | Օգոստոսի 6 1825 | ||
| - | Ճանաչված | Հուլիսի 21 1847 | ||
| - | Ջրային (%) | 1.29 | ||
| Բնակչություն | ||||
| - | 2010 նախահաշիվը | + 10,907,778[2] (84) | ||
| - | 2001 մարդահամարը | 8,280,184 | ||
| ՀՆԱ (ԳՀ) | 2009 գնահատում | |||
| - | Ընդհանուր | $45 563 000 000[3] | ||
| - | Մեկ շնչի հաշվով | $4,455[3] | ||
| ՀՆԱ (անվանական) | 2009 գնահատում | |||
| - | Ընդհանուր | $17 627 000 000 | ||
| - | Մեկ շնչի հաշվով | $1,723[3] | ||
| Ջինի (2002) | 60.1 (high) | |||
| ՄՆԶԻ (2007) | + 0.729 (medium) (113) | |||
| Արժույթ | Boliviano (BOB) | |||
| Ժամային գոտի | (ՀԿԺ-4) | |||
| Ազգային դոմեն | .bo | |||
| Հեռախոսային կոդ | ++591 | |||
.svg)
Բոլիվիա, պետություն Հարավային Ամերիկայի կենտրոնական մասում։ Մակերևույթը լեռնային է։ Տարածքը զբաղեցնում են Կենտրոնական Անդերի լեռնաճյուղերը (Արևմտյան Կորդիլիերա, Ռիալ Կորդիլիերա, Կենտրոնական Կորդիլիերա) և դրանց միջև գտնվող Պունա սարահարթը։ Հարթավայրերը գտնվում են հյուսիս-արևելքում և աստիճանաբար իջնում են դեպի Ամազոնի դաշտավայր։
Բնական պաշարներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կան անագի, նավթի, գազի, պղնձի, ցինկի, կապարի, արծաթի հանքավայրեր։
Կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կլիման մերձհասարակածային և արևադարձային է, լեռներում՝ խիստ արտահայտված վերընթաց գոտիականությամբ։ Գետերը՝ Բենին, Մամորեն և Գուապորեն, արագահոս են, ջրառատ և միախառնվելով առաջացնում են Մադեյրա գետը (Ամազոնի վտակ)։ Խոշոր լճերն են Պոոպոն և Տիտիկակայի արևելյան մասը։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բոլիվիայի տարածքում հնագույն ժամանակներից բնակվել են հնդկացիական ցեղեր։ Գրեթե 300 տարի երկիրը Իսպանիայի գաղութն էր՝ Վերին Պերու անունով։ Ամերիկայի իսպանական գաղութների անկախության պատերազմի ընթացքում Սիմոն Բոլիվարի զորքերն ազատագրեցին երկիրը (1825 թվականին) և, ի պատիվ նրա, անվանեցին Բոլիվիայի Հանրապետություն։ Բնակչության 60 %-ը հնդկացիներ են՝ կեչուաներ, այմարաներ և այլք։
Տնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տնտեսության հիմքը հանքարդյունաբերությունն է, գլխավորապես՝ անագի, նավթի, ծարիրի, կապարի և ցինկի արդյունահանումը։ Կան սննդի և տեքստիլ արդյունաբերության ձեռնարկություններ։
Գյուղատնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գյուղատնտեսական գլխավոր մշակաբույսերն են սուրճը, եգիպտացորենը, շաքարի ճակնդեղը, ծխախոտը, կակաոն և այլն։ Զբաղվում են նաև անասնապահությամբ։
Մշակույթ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երկրում պահպանվել են հնդկացիների մշակույթի որոշ ավանդույթներ։ Ազգային մշակույթի ամենաբնորոշ երևույթը դիմակահանդեսներն են, որ փետըրվար-մարտ ամիսներին կազմակերպվում են խոշոր քաղաքներում։ Դիմակահանդեսների օրերին խաղացվում են ներկայացումներ (դիաբլադոս), որոնց հիմքում բարու և չարի պայքարն է։
Վարչական բաժանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Դեպարտամենտ | Տարածք (կմ²) | Բնակչություն* | Կենտրոն | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բենի | 213 564 | 362 521 | Տրինիդադ (Բոլիվիա) | ||||
| Չուկիսակա | 51 524 | 1 352 000 | Սուկրե | ||||
| Կոչաբամբա | 55 631 | 1 455 711 | Կոչաբամբա | ||||
| Լա Պաս | 133 985 | 2 350 466 | Լա Պաս | ||||
| Օրուրո | 53 588 | 391 870 | Օրուրո | ||||
| Պանդո | 63 827 | 52 525 | Կոբիխա | ||||
| Պոտոսի | 118 218 | 709 013 | Պոտոսի | ||||
| Տարիխա | 37 623 | 391 226 | Տարիխա | ||||
| Սանտա Կրուս | 370 621 | 2 029 471 | Սանտա Կրուս դե լա Սյերա | ||||
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Constitución de Bolivia, Artículo 5-I: Son idiomas oficiales del Estado el castellano y todos los idiomas de las naciones y pueblos indígena originario campesinos, que son el aymara, araona, baure, bésiro, canichana, cavineño, cayubaba, chácobo, chimán, ese ejja, guaraní, guarasu'we, guarayu, itonama, leco, machajuyai-kallawaya, machineri, maropa, mojeño-trinitario, mojeño-ignaciano, moré, mosetén, movima, pacawara, puquina, quechua, siriona, tacana, tapieté, toromona, uru-chipaya, weenhayek, yawanawa, yuki, yuracaré y zamuco.
- ↑ «Bolivia». World Gazetteer. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 7-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Bolivia». International Monetary Fund. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 21-ին.
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Հայկական Հանրագիտարան
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 504)։ 
|
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բոլիվիա» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||
.svg)
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
