Այլին Քոլինզ
 | |||
| Մասնագիտություն |  ԱՄՆ
| ||
| Ծնվել է | նոյեմբերի 19, 1956 (67 տարեկան) | ||
| Ծննդավայր | Էլմայրա, Նյու Յորք, ԱՄՆ | ||
| Պարգևներ | |||
Այլին Մարի Քոլինզ (անգլ.՝ Eileen Marie Collins, նոյեմբերի 19, 1956, Էլմայրա, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ամերիկացի տիեզերագնաց։ 2006 թվականի մայիսի 1-ին լքել է ՆԱՍԱ-ն՝ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների ռազմաօդային ուժերի պաշտոնաթող գնդապետ: Նախկին ռազմական ուսուցիչ և փորձարկող օդաչու Քոլինզը պատմություն է կերտել որպես առաջին (որպես գիտափորձ) կին, ով դարձել է Սփեյս Շաթլի օդաչու և հրամանատար: Իր աշխատանքի համար պարգևատրվել է մի քանի մեդալներով։ Գնդապետ Քոլինզը 4 թռիչքների ընթացքում տիեզերքում անցկացրել է 36 օր, 8 ժամ, 10 րոպե 8 վայրկյան։
Կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1974, Ազատ ակադեմիա Էլմայրայում (Նյու Յորք, ԱՄՆ)
- 1978, Սիրաքյուսի (Սիրաքյուսյան) համալսարան Սիրաքյուսյում, Նյու Յորք, ԱՄՆ (մաթեմատիկայի և տնտեսագիտության բակալավրի աստիճան)
- 1986, Սթենֆորդի համալսարան (տնտեսագիտության մագիստրատուրա)
- 1989, Վեբսթերի համալսարան Վեբսթեր Գրովսում, Միսսուրի, ԱՄՆ (Տիեզերական կառավարման համակարգերի մագիստրատուրա)
- 1990, փորձնական օդաչուների դպրոց Էդվարդսի ռազմաօդային բազայում (Կալիֆորնիա, ԱՄՆ):
Ծառայություն ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1979, թռիչքային պատրաստություն է անցել Վանս ռազմաօդային բազայում (Օկլահոմա, ԱՄՆ):
- 1979-1982, Վենս ռազմաօդային բազայի հրահանգիչ:
- 1983-1985, C-141 տրանսպորտային ինքնաթիռի օդաչու և հրահանգիչ Թրևիս ռազմաօդային բազայում (Կալիֆորնիա, ԱՄՆ):
- 1986, սովորել է ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերի տեխնոլոգիական ինստիտուտում:
- 1986-1989, ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերի ակադեմիայի ուսուցիչ:
1983 թվականի հոկտեմբերին որպես տրանսպորտային օդաչու մասնակցել է Գրենադա ներխուժմանը։ Թռիչքի ընդհանուր ժամանակը 30 տեսակի օդանավի վրա ավելի քան 500 ժամ է:
Թռիչնքեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քոլինզը ընտրվել է որպես տիեզերագնացների թեկնածու 1992 թվականին և իր առաջին թռիչքի ժամանակ՝ STS-63 1995 թվականին, որպես օդաչու ղեկավարել է Սփեյս Շաթլ Դիսքավերին, քանի որ այն միացել է ռուսական Միր տիեզերակայանին: Որպես տիեզերական մաքոքի առաջին կին օդաչու իր հաջող թռիչքի համար Քոլինզը պարգևատրվել է մրցանակով, որը հայտնի է որպես Հարմոնի ավար: Բացի այդ, նա եղել է STS-84-ի օդաչուն 1997 թվականին:
Քոլինզը նաև դարձավ ամերիկյան Columbia - STS-93 տիեզերանավերի առաջին կին հրամանատարը, որը մեկնարկեց 1999 թվականի հուլիսին և ուղեծիր դուրս բերեց Չանդրա աստղադիտակը[6][7][8][9]:
Քոլինզը ղեկավարել է STS-114 «վերադարձ դեպի թռիչք» առաքելությունը։ Թռիչքը փորձարկել է անվտանգության ուժեղացված միջոցները և համալրել Միջազգային տիեզերական կայանը: Շաթլը մեկնարկել է 2005 թվականի հուլիսի 26-ին և վայրէջք կատարել 2005 թվականի օգոստոսի 9-ին։ STS-114 առաքելության ընթացքում Քոլինզը դարձավ առաջին տիեզերագնացը, ով կատարեց մանևր, որը հայտնի է որպես մաքոքային 360 աստիճանի պտույտ: ՄՏԿ-ում գտնվող տիեզերագնացները լուսանկարել են շաթլի «փորը»՝ տեսնելու, թե արդյոք շաթլի վերադարձը վտանգ կներկայացնի չամրացված ջերմային պաշտպանության սալիկներից:
2006 թվականի մայիսի 1-ին Քոլինզը հայտարարեց, որ կլքի ՆԱՍԱ-ն՝ ընտանիքի հետ ավելի շատ ժամանակ անցկացնելու և այլ գործունեությամբ զբաղվելու համար[10]։ ՆԱՍԱ-ից թոշակի անցնելուց հետո նա եղել է շաթլային ծրագրերի վերլուծաբան՝ լուսաբանելով CNN-ի արձակումները և վայրէջքները:
Անձնական կյանք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այլին Քոլինզի ծնողները՝ Ջեյմս Ի.-ն և Ռոուզ Մարի Քոլինզը, ներգաղթյալներ էին Իռլանդիայի Քորք կոմսությունից[11]: Նա ունի երեք հարազատ եղբայր: Մանկուց Այլինը հետաքրքրություն է ցուցաբերել տիեզերական թռիչքի նկատմամբ և ցանկացել է ինքնուրույն թռչել տիեզերք։
Ավարտելուց հետո նա մնաց Vance AFB-ում և մարզվեց T-38 «Թելոն»-ով թռչելու համար երեք տարի, այնուհետև տեղափոխվեց C-141 Starlifter Թրևիս ավիաբազայում, Կալիֆոռնիա: 1986-1989 թվականներին նա սովորել է Կոլորադոյի ամերիկյան ռազմաօդային ակադեմիայում, որտեղ դարձել է մաթեմատիկայի ասիստենտ և սովորել T-41 ինքնաթիռով թռչելու համար: 1989 թվականին Քոլինզը դարձավ ԱՄՆ երկրորդ կինը, ով վերապատրաստվեց որպես օդաչու: Այնուհետև, ավարտելով օդուժի փորձնական օդաչուների դպրոցը, Այլինը ստացավ դիպլոմ 89B դասարանում: Նա ընտրվել է տիեզերագնացների ծրագրի համար 1990 թվականին[12]։
Քոլինզն ամուսնացել է օդաչու Փեթ Յանգսի հետ 1987 թվականին և նրանք երկու երեխա ունեն[13]։
Ունի սիրողական ռադիոկապի լիցենզիա, զանգ KD5EDS[14]։
Մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քոլինզը ստացել է «Հատկանշական ծառայության մեդալ» (ԱՄՆ-ի Պաշտպանության նախարարություն), «Հատկանշական ծառայության մեդալ» (ԱՄՆ), «Հատկանշական ծառայության մեդալ» (ԱՄՆ), «Վաստակավոր ծառայության» մեդալ (ԱՄՆ), «Վաստակավոր ծառայության» մեդալ (ԱՄՆ) մեկ կաղնու տերևի կլաստերով և «Օդ» Ուժի գովասանքի շքանշան մեկ կաղնու տերևների խմբով, Զինված ուժերի արշավախմբի մեդալ Գրենադայում ծառայության համար (Շտապ կատաղություն), Ֆրանսիայի Պատվո լեգեոնի շքանշան, ՆԱՍԱ-ի պատվավոր առաջնորդության մեդալ և NASA-ի Տիեզերական թռիչքի երեք մեդալ - 1995, 1997 և 1999 թվականներ, Ազատ ոգի, իսկ 2006 թվականին՝ Ազգային տիեզերական մրցանակ։ Նրա անունով է կոչվել աստղագիտական աստղադիտարանը՝ Նյու Յորք նահանգի Քորնինգ համայնքային քոլեջի Այլին Մ. Քոլինսի աստղադիտարանը:
Քոլինզի անունը ներառվել է Կանանց ազգային փառքի սրահում»[15]: Բրիտանիկա հանրագիտարանը նրան ճանաչել է որպես պատմության 300 կանանցից մեկը, ովքեր փոխել են աշխարհը[16]:
Սիրաքյուսյի Կենտրոնական բուլվարը, տեղական Հենքոկ միջազգային օդանավակայանի մուտքի ճանապարհը, կոչվում է Քոլինզի անունով:
Նյու Յորք նահանգի օրենսդիր մարմինը որոշում է ընդունել (ուժի մեջ է 2006 ովականի մայիսի 9-ին), որն անդրադառնում է Քոլինզի կարիերայի կարևորագույն իրադարձություններին: Փաստաթղթում, մասնավորապես, ասվում է. «Բանաձևի նպատակն է հաշվի առնել և հրապարակայնորեն ճանաչել մեր ազնվական պետության այն մարդկանց նշանակալի ավանդը, ովքեր աչքի են ընկել իրենց օրինակելի կարիերայով, նորարարական ոգով և կյանքում վճռականությամբ»: Այս մասին հայտարարել է նահանգային սենատոր Ջորջ Ուիները՝ նահանգային սենատում, իսկ վեհաժողովի անդամ Թոմաս Ֆ. Օ՛Մարան։ Էլմիրա համայնքային քոլեջը 2006 թվականի հունիսի 4-ին քոլեջի 148-ամյակի արարողության ժամանակ Այլին Քոլինզին շնորհեց գիտությունների դոկտորի պատվավոր կոչում: Հունիսի 7-ին Ադլերի պլանետարիումի կանանց հանձնաժողովը Այլին Քոլինզին շնորհեց Տիեզերական հետազոտությունների մրցանակը: 2006 թվականի հունիսի 14-ին Դուբլինի համալսարանական քոլեջը գնդապետ Քոլինզին շնորհեց գիտությունների դոկտորի պատվավոր կոչում Իռլանդիայի Ազգային Համալսարանի կողմից[17]: 2007 թվականին Տիեզերական ֆոնդը Քոլինզին շնորհեց Դուգլաս Ս. Մորրո համայնքի աջակցության մրցանակ[18], որը ամեն տարի շնորհվում է անհատին կամ կազմակերպությանը, որը նշանակալի ներդրում է ունեցել տիեզերագնացության հանրահռչակման գործում։ Քոլինզը նաև Օդային ուժերի ասոցիացիայի, «Daedalians», կին օդաչուների շքանշանի, Ամերիկյան տիեզերական հիմնադրամի, Օդագնացության և տիեզերագնացության ամերիկյան ինստիտուտի և Իննսունիններների անդամ է:
Պատվավոր հյուրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տես նաև․ Կին տիեզերագնացների ցանկ
Քոլինզը հրավիրեց «Մերկուրի 13» խմբի կենդանի անդամներից յոթին մասնակցելու իր առաջին տիեզերական արձակմանը` STS-63, 1995 թվականի փետրվարի 3-ին (երբ նա դարձավ առաջին կինը, ով օդանավում էր տիեզերանավով):
Քաղաքականության մեջ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2016 թվականի հուլիսի 20-ին Քոլինզը ելույթ է ունեցել Քլիվլենդում (Օհայո) Հանրապետականների ազգային համագումարում[19]։ Կարծիքներ կան, որ նա կարող է նշանակվել ՆԱՍԱ-ի ադմինիստրատոր նախագահ Թրամփի օրոք[20]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 https://www.womenofthehall.org/inductee/eileen-collins/
- ↑ 2,0 2,1 https://searchpub.nssc.nasa.gov/servlet/sm.web.Fetch/Agency_Awards_Historical_Recipient_List.pdf?rhid=1000&did=2120817&type=released
- ↑ 3,0 3,1 https://news.syr.edu/blog/2001/05/05/syracuse-university-to-present-six-honorary-degrees-at-commencement/
- ↑ 4,0 4,1 https://www.nmspacemuseum.org/inductee/eileen-marie-collins/
- ↑ 5,0 5,1 6 Inducted Into International Space Hall of Fame — El Paso, El Paso: 2001. — P. 29.
- ↑ «Official NASA Bio». Արխիվացված է օրիգինալից 2003-12-05-ին. Վերցված է 2012-09-01-ին.
((cite web)): Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «STS-114 Eileen Collins Crew Profile». Արխիվացված է օրիգինալից 2005-04-10-ին. Վերցված է 2012-09-01-ին.
((cite web)): Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Spacefacts biography of Eileen Collins». Արխիվացված է օրիգինալից 2002-03-21-ին. Վերցված է 2012-09-01-ին.
((cite web)): Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ A 1999 Us Magazine profile Արխիվացված 2008-05-11 Wayback Machine
- ↑ Space.com article detailing the announcement of her retirement Արխիվացված 2009-05-23 Wayback Machine May 1, 2006
- ↑ Harty, Patricia Greatest Irish Americans of the 20th century. — Կաղապար:Нп3, 2001. — С. 53.
- ↑ USAF Test Pilot School 50 Years and Beyond. — Privately Published, 1994. — С. 241.
- ↑ Brady, James (2006-03-12). «In Step With... Eileen Collins». parade.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2006-10-17-ին. Վերցված է 2007-02-08-ին.
- ↑ «amsat.org». Արխիվացված է օրիգինալից 2005-01-17-ին. Վերցված է 2019-01-25-ին.
((cite web)): Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Hall of Fame page». Արխիվացված է օրիգինալից 2002-10-03-ին. Վերցված է 2012-09-01-ին.
((cite web)): Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Britannica page». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-14-ին. Վերցված է 2012-09-01-ին.
((cite web)): Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ First woman to pilot NASA space shuttle honoured by UCD Արխիվացված 2012-04-03 Wayback Machine June 2006
- ↑ «Symposium Awards». Արխիվացված է օրիգինալից 2009-02-03-ին. Վերցված է 2009-02-03-ին.
- ↑ Pavlich, Katie. «Here is Wednesday's RNC Convention Schedule». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-21-ին. Վերցված է 2019-01-17-ին.
((cite web)): Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Foust, Jeff (2016-11-11). «NASA Administrator Bridenstine? His name's in the mix for Trump's space team». SpaceNews[en]. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-23-ին. Վերցված է 2016-12-01-ին.
((cite web)): Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Այլին Քոլինզ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
