Ադրբեջանի հայկական վանքերի և եկեղեցիների ցանկ
|
Սա սպասարկու ցանկ է հարակից հոդվածների վրա աշխատանքը համաձայնեցնելու համար: Զգուշացումը չի դրվում հիմնական տեղեկատու ցանկերում և գլոսսարիումներում: |
Ադրբեջանի տարածքում կան բազմաթիվ հայկական եկեղեցիներ, որոնք պատկանում են Առաքելական, Կաթոլիկ, Ավետարանական և այլ եկեղեցիներին[1]։ Ադրբեջանում, սկսած խորհրդային ժամանակներից, վարում էին լռության, «ալբանիզացիայի» (Պատմության կեղծարարությունն Ադրբեջանում) կամ հայկական հուշարձանների, տաճարների ու գերեզմանատների ոչնչացման քաղաքականություն[2]։
Աղդամի շրջան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]_(1994%E2%80%932020).svg)
Աղդաշի շրջան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]_(1994%E2%80%932020).svg)
Աղջաբեդիի շրջան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]_(1994%E2%80%932020).svg)
Բաքու
[խմբագրել | խմբագրել կոդը].svg)
| Անվանում | Պատկեր | Վայր | Կառուցման ամսաթիվ | Տեղակայություն | Նշումներ |
|---|---|---|---|---|---|
| Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի |  |
Իչարի Շահար, Բաքու | 1797-1799 | 40°12′57″ հս․. լ. 49°30′04″ ավ. ե.HGЯO |
Խորհրդային տարիներին եկեղեցին վերակառուցվել է և գործել է որպես մշակութային կենտրոն[1]։ 1990-ական թվականների վերջին ադրբեջանցիները քանդում են եկեղեցու շենքն ու զանգակատան երկու հարկը[1]։ Եկեղեցուց պահպանվել է միայն զանգակատան ներքին հատվածը։ |
| Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի |  |
Իչարի Շահար, Բաքու | 1863[1] | 40°22′18″ հս․. լ. 49°50′11″ ավ. ե.HGЯO | Հայ-թաթարական բախումների ժամանակ՝ 1919 թվականի հունիսի 11-ին թուրք-թաթարական զորքը շրջափակման մեջ է վերցնում եկեղեցին՝ այնտեղ զենք-զինամթերք գտնելու նպատակով, իսկ չգտնելուց հետո զինվորները հրացանազարկով վնասում են եկեղեցու պատերը[1]։ 1989 թվականի դեկտեմբերի 25-ին ադրբեջանցիները հրդեհում են եկեղեցին, որի հետևանքով այրվում են արժեքավոր գրքեր, սրբապատկերներ և եկեղեցական ողջ գույքը[1]։ 2001 թվականին ներառվում է «Ադրբեջանի տարածքում գտնվող պատմական հուշարձանների ազգային ռեգիստրում», իսկ որոշումից ընդամենը մեկ տարի անց եկեղեցին վերածվում է գրադարանի[1]։ Ադրբեջանի իշխանությունները հանել են եկեղեցու գմբեթի և զանգակատան խաչերը, փայտյա զարդաքանդակ դռները փոխարինել երկաթյա դռներով, պատել եկեղեցու երկու պատուհանները, քերել հյուսիսային և հարավային մուտքերի երկու կողմից երիզվող զույգ խաչքարերը, ջնջել հայերեն արձանագրությունները[1]։ |
| Սուրբ Թադևոս-Բարդուղիմեոս մայր տաճար |  |
Նիսամիի շրջան, Բաքու | 1907 | 40°13′26″ հս․. լ. 49°30′14″ ավ. ե.HGЯO | 1918 թվականին Բաքվի գրավումից հետո այն ենթարկվել է կողոպուտի թուրք-թաթարական զորքերի կողմից[1]։ Երկրում խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո, եկեղեցին հայտնվում է «ոչ ցանկալի» հուշարձանների ցանկում և 1930-ական թվականներին հիմնահատակ քանդվում է[1]։ 3 տարի քանդելու անհաջող փորձերից հետո պայթեցվում է 1937 թվականին[1]։ Եկեղեցու տեղում կառուցվել է Բաքվի կոնսերվատորիայի նոր շենքը[1]։ |
| Սուրբ Թարգմանչաց եկեղեցի | Էրմենիքենդ, Բաքու | 20-րդ դար | 1918 թվականի թուրք-թաթարական խաժամուժը թալանել է եկեղեցին, իսկ արդեն խորհրդային շրջանում՝ 1930 թվականի հունվարի 3-ին, տեղի Կոմունալ տնտեսության ղեկավարի պահանջով եկեղեցու բանալիները նրան են հանձնել[1]։ Ընդամենը 2 օր անց ադրբեջանցիները կողոպտել են եկեղեցին, որից հետո շենքը վերակառուցել՝ որպես մշակութային կենտրոն[1]։ | ||
| Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ մատուռ |  |
Հայկական գերեզմանատուն, Բաքու | Գտնվել է հայկական գերեզմանոցում[1]։ Կոչվել է նաև Սուրբ Հարություն։ Տարբեր աղբյուրների համաձայն՝ ադրբեջանցիներն այն քանդել են 1930-ական թվականներին «Ազգային պուրակի» կառուցապատման աշխատանքների ժամանակ[1]։ | ||
| Հայ-լյութերական եկեղեցի | Բաքու | 1894 | Գտնվել է հայկական գերեզմանոցում։ |
Գանձակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը].svg)
| Անվանում | Պատկեր | Վայր | Կառուցման ամսաթիվ | Տեղակայություն | Նշումներ |
|---|---|---|---|---|---|
| Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի |  |
Գանձակ | 1633 | 40°40′11″ հս․. լ. 46°21′50″ ավ. ե.HGЯO | չգործող, օգտագործվում է որպես երաժշտական ակումբ |
| Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի |  |
Գանձակ | 1869 | 40°39′39″ հս․. լ. 46°21′35″ ավ. ե.HGЯO | չգործող, օգտագործվում է որպես թանգարան |
| Սուրբ Սարգիս եկեղեցի | .jpg) |
Գանձակ | 18-րդ դար | 40°41′00″ հս․. լ. 46°20′25″ ավ. ե.HGЯO | չգործող, օգտագործվում է որպես թանգարան |
Դաշկեսանի և հարակից շրջաններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Փիփ) - անասնագոմ և խոտի պահեստ, կիսավեր
- Սուրբ Փեփրոնյա եկեղեցի (Փիփ) - կիսավեր, անհայտ է
- Չարեք վանք - անասնագոմ և խոտի պահեստ, կիսավեր
- Հարանց մատուռ - անհայտ է
- Հարանց վանք - կիսավեր
- Թարգմանչաց վանք (Խաչակապ) - կիսավեր
- Խունիսավանք - կիսավեր
- Մածնաբերդի վանք - կիսավեր
- Քարհանի վանք - կորցրած հուշարձան
- Թարգմանչաց անապատ վանք - կիսավեր
- Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Բանանց) - կիսավեր
- Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Բանանց) - կիսավեր
Գանձակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի (Գանձակ) - երաժշտական ակումբ
- Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Գանձակ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Գանձակ) - լքված
- Սուրբ Թադևոս եկեղեցի (Գանձակ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (Գանձակ) - թանգարան
- Սուրբ Քրիստոս Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գանձակ) - կորցրած հուշարձան
Նախիջևան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գողթն գավառ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Բղևի (Բիլավի) եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Բոհրուտի կամ Բեխրուտի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Դուգլինի կամ Դուկկինի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Կորուխլար՝ գյուղատեղի - կորցրած հուշարձան
- Մազրայի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Յայջիի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Նորակերտի կամ նոր Գյուտի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Նուռնուս) - կորցրած հուշարձան
- Սինեական անապատ կամ ս. Հովհաննես Մկրտիչ վանք (Գանձակի մերձակայքում ) - կորցրած հուշարձան
- Ստուպիի կամ Ըստոպիի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Թովմա վանք (Տևի կամ Թիվի) - կորցրած հուշարձան
- Տրունիսի կամ Տրունիքի «0հ մար» մատուռ - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Ցղնա) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Հիսուս եկեղեցի (Ցղնա) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Նավիշ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Նշան եկեղեցի (Ցղնա) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գևորգ կամ Զորավանք անապատ (Փառակա) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Նշան եկեղեցի (Փառակա) - կորցրած հուշարձան
Երնջակ գավառ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սուրբ Կարապետ եկեղեցի (Ապրակունիս) - կիսավեր
- Ֆրանկի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի (Արազին) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Ապարաններ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Հակոբ եկեղեցի (Ապարաններ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Ապարաններ) - կորցրած հուշարձան
- Խանաղայի կամուրջ - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գեղարդի վանք (Խոշակունիքի կամ Խաչկաշեն) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Ստեփանոււ եկեղեցի (Խոշակունիքի կամ Խաչկաշեն) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Թադևոսի վանք (Խոշակունիքի կամ Խաչկաշեն) - կորցրած հուշարձան
- Ոփիք գյուղատեղի - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Կզնուտ) - կորցրած հուշարձան
- Մազրայի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Կոյնուկի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Նորաշեն) - կորցրած հուշարձան
- Նորաշենի քարվանատուն - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Հակոբ եկեղեցի (Ջուղա) - կորցրած հուշարձան
- Հրեշտակապետաց եկեղեցի (Ջուղա) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Ռապատ) - կորցրած հուշարձան
- Սալիթաղի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Սալիթաղի կամուրջ - կորցրած հուշարձան
- Վաղավեր գյուղատեղի - կորցրած հուշարձան
- Տքովնա գյուղատեղ - կորցրած հուշարձան
- Քռնայի Սուրբ Հռիփսմե եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Քռնայի կամուրջ - կորցրած հուշարձան
Նախճավան գավառ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սուրբ Վարդան եկեղեցի (Աստապատ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Աստապատ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Աստապատ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի (Աստապատ) - կորցրած հուշարձան
- Պողոս Պետրոս եկեղեցի (Աստապատ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Խաչ եկեղեցի (Ալագոզ Մազրա) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Յայմջա) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Ծիրանավոր Աստվածածին եկեղեցի (Օղբին) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (Նախիջևան) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Նիկոլայի ռուսական եկեղեցի (Նախիջևան) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի (Խառց) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Նահատակ եկեղեցի (Խառց) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Քարիմբեկդիզա) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Խաչ եկեղեցի (Մամարզադիզա) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Կարախանբակլու) - կորցրած հուշարձան
- Բադաշխանի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Բուլղանի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Գուլիբեկ Դիզայի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Դարղալուի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Նադինի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Խալիլուի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Արկալուկի կամուրջ՝ Արաքսի վրա - կորցրած հուշարձան
- Կահաբի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Ղարաջուղի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Յայջիի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Նախիջևանի քարվանատներ (5 հատ) - կորցրած հուշարձան
- Սիրաբի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Վերին Ուզունոբայի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
Շարուր գավառ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ալաքլուի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Ախուրսյի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Դանզիկի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Դեմիրչիի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Ենգիջաի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Զեյվայի քարվանատուն - կորցրած հուշարձան
- Խանլուխլարի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Խոկի բերդ - կորցրած հուշարձան
- Խոկի քարվանատուն (2 հատ) - կորցրած հուշարձան
- Կեշտազի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Վերին Չանախչիի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Սադարակի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Սիյագուտի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Վարմազիարի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
Ճահուկ գավառ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Արինջ) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Հակոբ եկեղեցի (Բաբոնք) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Կուքի) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Վասակակերտի կամ Նազարապատի) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Արջակապ եկեղեցի (Քյոլք) - կորցրած հուշարձան
- Սուրբ Կարապետ եկեղեցի (Ճահուկ) - կորցրած հուշարձան
- Բաբոնքի բերդ - կորցրած հուշարձան
- Բաբոնքի կամուրջ (ըստ արձանագրության կառուցել է Զաքար Աստվածատրյանը), 1849 - կորցրած հուշարձան
- Գայլակալի (Խալխալի) եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Գարագուշի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Եզատունքի (Զառնաթունի) եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Զարինեի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Հեծանայի (Գարաբոյաի) եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Կուքիի բերդ - կորցրած հուշարձան
- Տիգենի (Դիդիվարի) եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Ցեցիկի եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
- Քրտնի (Քեչիլի) եկեղեցի - կորցրած հուշարձան
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 «Հայերի ներդրումը Բաքվի մշակութային կյանքում». armenpress.am. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
- ↑ В. А. Шнирельман Войны памяти: мифы , идентичность и политика в Закавказье. — М.: Академкнига, 2003. — С. 208—209, 211, 213—214, 238.
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ադրբեջանի հայկական վանքերի և եկեղեցիների ցանկ կատեգորիայում։ |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
