For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Historia da interlingua.

Historia da interlingua

Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo.
Alice Vanderbilt Morris, fundadora da IALA.

A Historia da Interlingua inclúe a formación da lingua e a historia da comunidade de falantes. O crédito final debe recaer na herdeira estadounidense Alice Vanderbilt Morris (1874–1950) que se interesou pola lingüística e polo movemento internacional das linguas auxiliares a principios dos anos vinte. En 1924, Morris e o seu marido, Dave Hennen Morris, fundaron a IALA (International Auxiliary Language Association) en Nova York. O seu obxectivo era o estudo das linguas auxiliares internacionais desde unha base científica.[1]

A investigación sobre o problema da linguaxe auxiliar progresou en diversas institucións: o International Research Council, o American Council on Education, o American Council of Learned Societies, as distintas asociacións para o avance da ciencia (nos Estados Unidos, Francia, Italia e o Reino Unido) e outros grupos especializados. Morris creou a IALA como continuación do seu traballo e desenvolveu o programa de investigación IALA en consulta con Edward Sapir, William Edward Collinson e Otto Jespersen.

International Language Association

[editar | editar a fonte]

A IALA converteuse no apoio principal da corrente principal da lingüística estadounidense, fundando, por exemplo, os estudos semánticos de totalidade entre linguas (1930) e o fenómeno de clasificación (1944). A propia Morris editou os estudos de lingüística comparativa sobre o fenómeno de ending-point de Sapir e Morris Swadesh en 1932 e o estudo da indicación de Collinson en 1937. Aínda que os Morris e a súa familia achegaron a maior parte do financiamiento da IALA, tamén recibiu apoio de grupos tan prestixiosos como Carnegie Corporation, a Ford Foundation e a Rockefeller Foundation.

Nos seus primeiros anos, a IALA ocupouse de tres tarefas:

  • atopar outras organizacións no mundo con obxectivos similares,
  • crear unha librería de libros sobre linguas e interlingüística,
  • comparar as linguas auxiliares internacionais existentes, incluíndo o esperanto, esperanto II, ido, latino sine flexione, novial e occidental.

Perseguindo o obxectivo final, levou a cabo estudos paralelos destas linguas con estudos comparativos de linguas nacionais, baixo a dirección de investigadores de universidades europeas e estadounidenses. ​Tamén preparou conferencias cos defensores desas linguas, debatendo características e obxectivos das súas linguas representadas. Cunha "regra de concesión" que requiría aos participantes facer un certo número de concesións, os primeiros debates na IALA pasaron de caldeados a explosivos.

No Segundo Congreso Internacional de Interlingua, levado a cabo en Xenebra en 1931, a IALA empezou a abrir novos camiños. Á súa conferencia asistiron reputados lingüistas, 27 dos cales asinaron unha carta de apoio ao programa de investigación da IALA. Outros oito engadiron a súa firma no terceiro congreso, levado a cabo en Roma en 1933.

Tamén en 1933, o profesor Herbert N. Shenton da Syracuse University, organizou un estudo intensivo dos problemas atopados coas linguas artificiais cando se usaban en congresos internacionais. Ese mesmo ano, o doutor Edward L. Thorndike publicou un texto sobre as velocidades relativas de aprendizaxe das linguas construídas "naturais" e "modulares". Tanto Shenton como Thorndike tiveron unha grande influencia no traballo da IALA desde ese momento.

En 1937, os primeiros pasos cara á finalización do idioma interlingua foron levados a cabo cando un comité de 24 eminentes lingüistas de 19 universidades publicaron Some criteria for an international language and commentary. Con todo, o estalido da segunda guerra mundial en 1939 impediu os pretendidos encontros bianuais do comité.

Desenvolvemento da nova lingua

[editar | editar a fonte]

Orixinalmente, a asociación non se estableceu para crear a súa propia lingua. O seu obxectivo era identificar cal era a lingua auxiliar xa existente que mellor se axustaba á comunicación internacional, e como promovela dunha forma máis efectiva. Con todo, despois de dez anos de investigación, máis e máis membros da IALA concluíron que ningunha das linguas auxiliares existentes eran boas para a devandita tarefa. En 1937, para sorpresa da comunidade interlingüística mundial, os membros tomaron a decisión de crear unha nova lingua.

Nese punto, a maior parte do debate fora ambiguo na decisión de utilizar palabras naturalistas (ex.: novial e occidental) ou sistemáticas (ex.: esperanto e ido). Durante os anos da guerra, os defensores dunha lingua naturalista gañaron. O primeiro apoio foi o papel do doutor Thorndike; o segundo foi unha concesión dos defensores das linguas sistemáticas ao dicir que miles de palabras estaban presenten en moitas (ou mesmo na maioría) das linguas europeas. O seu argumento foi que a derivación sistemática de palabras era un leito de Procrusto, que forzaba ao aprendiz a esquecer e volver aprender un novo sistema de derivación cando un vocabulario que se podía usar xa existía. Isto convención aos defensores das linguas sistemáticas, e a IALA asumiu desde ese momento a posición de que unha lingua naturalista sería mellor.

Co estalido da segunda guerra mundial, as actividades de investigación da IALA trasladáronse de Liverpool a Nova York, onde E. Clark Stillman estableceu un novo equipo de investigación.​Stillman, coa axuda do doutor Alexander Gode, desenvolveu unha técnica prototípica: unha metodoloxía obxectiva para seleccionar e estandarizar vocabulario baseada na comparación de linguas de control. En 1943 Stillman abandonou para axudar na guerra e Gode converteuse no Director Interino de Investigación. En 1945, a IALA publicou un Informe Xeral (na súa maioría o traballo de Morris) que presentaba tres modelos para a lingua da IALA:

  • O modelo P era un modelo naturalista que non intentaba regularizar o vocabulario prototípico.
  • O modelo E era un pouco incompleto ao longo das liñas do oeste.
  • O modelo K era moderadamente esquemático na liña de Ido (menos esquemático que o esperanto).

Entre 1946 e 1948 o lingüista francés André Martinet foi director de investigación. Neste período a IALA continuou desenvolvendo modelos e realizando enquisas para determinar a forma óptima da linguaxe resultante. Unha enquisa inicial mediu as reaccións aos tres modelos de 1945. En 1946, a IALA enviou unha ampla enquisa a máis de 3.000 profesores de idiomas e profesionais relacionados en tres continentes.

Os catro modelos

[editar | editar a fonte]
  Modelo P   altamente naturalista   Jo habe nascite, o dea cum le oculos azure, de parentes barbare, inter le bone et virtuose Cimmerios
  Modelo M   moderadamente naturalista   Io have nascit, o dea con le ocules azur, de parentes barbar, inter le bon e virtuos Cimmerios
  Modelo C   levemente esquemático   Yo ha nascet, o deessa con le ocules azur, de parentes barbar, inter le bon e virtuose Cimerios
  Modelo K   moderadamente esquemático   Yo naskeba, o dea kon le okuli azure, de parenti barbare, inter le bone e virtuose Kimerii
  (Interlingua moderna)   Io ha nascite, o dea con le oculos azur, de parentes barbar, inter le bon e virtuose Cimmerios
  (Inglés)   'I was born, O goddess with the blue eyes, of barbarian relations, among the good and virtuous Cimmerians'

O modelo P non cambiou desde 1945; o modelo M era relativamente moderno en comparación co relativamente clásico P. O modelo K foi lixeiramente modificado na dirección do ido.

Os resultados do estudo foron impactantes. Os dous modelos máis esquemáticos (C e K) foron rexeitados, K de forma esmagadora. Dos dous modelos naturalistas, M atraeu algo máis de apoio que P. Dados os prexuízos nacionais (por exemplo, os franceses favoreceron de forma desproporcionada o modelo M nas enquisas), a IALA decidiu un compromiso entre os modelos M e P, con algúns elementos de C.

Finalización

[editar | editar a fonte]

Cando Martinet tomou un posto na Universidade de Columbia en 1948, Gode levou a cabo a última fase do desenvolvemento da interlingua. A súa tarefa consistía en combinar os elementos dos Modelos M e P, evitar os fallos vistos en ambos pola comunidade enquisada e reparalos con elementos do Modelo C segundo fose necesario; e ao mesmo tempo desenvolver o vocabulario.

O vocabulario e a conxugación de verbos da lingua interlingua foron introducidos por primeira vez en 1951 cando a IALA publicou a Interlingua grammar rematada e o Interlingua-english dictionary (IED) de 27.000 palabras. En 1954, a IALA publicou un manual introdutorio titulado Interlingua a prime vista.

Éxito, declive e rexurdimento

[editar | editar a fonte]

Unha das primeiras aplicacións prácticas da lingua interlingua foi o boletín científico Spectroscopia Molecular, publicado entre 1952 e 1980. En 1954, a interlingua foi utilizada no Segundo Congreso Mundial de Cardioloxía (en Washington DC), para resumos escritos e interpretacións orais. En poucos anos, atopou un uso similar noutros nove congresos médicos. Entre mediados da década de 1950 e finais dos 70, unha trintena de revistas científicas (principalmente médicas) tiñan resumos de artigos en Interlingua. Science Service, o editor de Science Newsletter daquela, publicou unha columna mensual en Interlingua desde principios dos anos 50 ata a morte de Gode en 1970. En 1967 a poderosa Organización Internacional para a Normalización, que normaliza a terminoloxía, votou case por unanimidade para adoptar a Interlingua como base. dos seus dicionarios.

A IALA pechou as súas portas en 1953 pero non foi disolta oficialmente ata 1956 ou posteriormente.O seu papel de promoción da interlingua foi asumido polo Servizo de Ciencias, que puxo a Gode á fronte da súa nova División Interlingua. Hugh Edward Blair, un compañeiro e amigo de Gode, converteuse no seu asistente. Unha organización sucesora, o Instituto Interlingua11, foi fundada en 1970 para promover a lingua interlingua nos Estados Unidos e o Canadá. O novo instituto apoiou o traballo doutras organizacións lingüísticas, facendo contribucións de investigación considerables e producindo resumos interlingua para revistas médicas e de investigación. Un dos seus maiores logros foron os dous inmensos volumes sobre psicopatoloxía producidos pola American Phytopathological Society en 1976 e 1977.

O Instituto Interlingua andou á deriva durante un tempo despois da morte de Blair en 1967 e Gode en 1970. Segundo Esterhill, con todo, a publicación só se desacelerou brevemente na década de 1960 e recuperouse pouco despois, na época da segunda edición do IED de 1971. O crecente interese por Europa puido compensar as loitas dos Estados Unidos.

A lingua interlingua atraera a moitos dos antigos adeptos doutros proxectos lingüísticos internacionais, especialmente occidentais e ido. O ex-occidental Ric Berger fundou a UMI (Unión Mundial para a Interlingua) en 1955, e a finais da década de 1950 o interese europeo pola interlingua superara o dos Estados Unidos. A cobertura dos medios da época foi máis forte no norte e leste de Europa. A cobertura europea frecuente continuou ata a data, uníndose á atención en América do Sur a principios dos anos noventa.

A partir da década de 1980, a UMI realizou conferencias internacionais cada dous anos (asistindo nun principio entre 50 e 100 persoas) e lanzou un programa de publicación que finalmente produciu 100 volumes. Outros traballos sobre Interlingua foron publicados polas prensas universitarias de Suecia e Italia, e nos anos 90, no Brasil e Suíza. Algunhas escolas escandinavas levaron a cabo proxectos que utilizaron a interlingua para ensinar vocabulario científico e intelectual internacional.

No ano 2000 o Instituto Interlingua foi disolto en medio de disputas de financiamento coa UMI; a Sociedade Americana Interlingua, creada ao ano seguinte, sucedeu ao instituto e respondeu a un novo interese emerxente en México.

Tras o Pano de Aceiro

[editar | editar a fonte]

A interlingua foi falada e promovida na Unión Soviética, a pesar da persecución e dos esforzos por suprimir a información sobre a lingua. Na Alemaña Oriental, os funcionarios gobernamentais confiscaron cartas e revistas que a UMI enviaba a Walter Raédler, o representante da lingua interlingua nesa zona.En Checoslovaquia, Július Tomin recibiu cartas de ameaza despois da publicación do seu primeiro artigo interlingua. A pesar da continua persecución, converteuse no representante checo da interlingua, ensinouno no sistema escolar e foi autor dunha longa serie de libros e artigos.

O interlingua na actualidade

[editar | editar a fonte]

Hoxe, o interese pola interlingua estendeuse desde o mundo científico ao público en xeral. Os individuos, os gobernos e as empresas privadas usan Interlingua para ensinar, viaxar, publicar en Internet e comunicarse a través das barreiras lingüísticas. Interlingua é promovida internacionalmente pola Unión Mundial para Interlingua. Os xornais e os libros son producidos por organizacións nacionais como a Societate American pro Interlingua, a Svenska Sällskapet för Interlingua e a União Brasileira pró Interlíngua.

Hoxe, Panorama In Interlingua é o buque insignia de moitas publicacións periódicas. Trátase dunha revista de 28 páxinas que se edita cada dous meses que recolle a actualidade, a ciencia, a edición e a interlingua.

Grazas a Internet, a interlingua viu un rexurdir na última década, decuplicando o número de falantes, segundo algunhas estimacións.

  1. Julia S. Falk: «Words without grammar: linguists and the international language movement in the United States», artículo en Language and Communication, 15 (3): páxs. 241-259. Pergamon, 1995.

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Historia da interlingua
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?