En bioloxía, chámase espora ás unidades de reprodución das plantas (no senso da taxonomía de Linneo, ou sexa, incluíndo non só as plantas verdes, senón tamén as algas, os musgos e os fungos). Son tamén denominadas esporas as formas latentes de moitos animais ou os seus embrións, de protistas e de bacterias.

Unha espora é basicamente unha célula envolvida por unha parede celular que a protexe até que as condicións ambientais tornen favorables a súa xerminación. A parede celular das esporas das plantas vasculares, constituída por esporopolenina, o mesmo lípido da parede celular dos grans de pole, é unha das estruturas máis resistentes de todos os seres vivos, permanecendo inalterada por millóns de anos, mesmo despois da morte do contido celular.

O termo espora é xeralmente empregado para designar ás unidades de dispersión das plantas formadas por vía asexual, como os que se forman por meiose nos esporanxios dalgúns fieitos, nos musgos ou nos fungos. Nestas "plantas", as esporas son xeralmente dispersas polo vento ou por animais e xerminan dando orixe a novas plantas que poden reproducirse sexualmente - os gametófitos.

Esporas das plantas vasculares

Nas espermatófitas, as plantas que producen sementes - que son as verdadeiras unidades de dispersión e se forman por vía sexual - as esporas teñen unha vida efémera e toman designacións diferentes de acordo co sexo do gameto ao que darán orixe:

• A espora feminina denomínase macróspora e corresponde ao óvulo;
• A masculina denomínase micróspora e corresponde ao gran de pole.

Unha importante diferenza entre esporas e sementes como unidades de dispersión é que as esporas non conteñen reservas nutritivas e por tanto esixen condicións ambientais máis favorables que as sementes para a xerminación. Por outro lado, as esporas son máis resistentes que as sementes e son xeralmente producidas en gran número - unha estratexia semellante á dos animais que producen gran número de ovos.

As plantas poden ser homospóricas, se producen esporas semellantes, que darán orixe a gametóficos monóicos ou dióicos, dependendo da especie; ou heterospóricas se producen esporas diferentes - o maior funcionando como espora "feminino" e o menor, como "masculino".

Unha vez que as esporas das plantas se forman por meiose, son sempre producidas catro esporas a partir da célula nai. Coa formación da parede celular, fican con marcas que determinan a forma como se desenvolveran dentro do esporanxio e que son importantes para a súa identificación:

• As esporas monoléticas posúen apenas unha cicatriz, indicando que a célula nai dividiuse segundo un eixo vertical.
• As esporas triléticos presentan cicatrices na forma dunha pirámide triangular, indicando que as células fillas se formaran ao mesmo tempo a partir da célula nai.

Esporas dos fungos

Segundo o observado os esporanxios son bolsas, normalmente redondas, que almacenan esporas e están constituídos por unha membrana de natureza quitinosa que os protexe e apenas os libera cando estes están maduros ou cando é esmagada. Os esporanxios están “suspendidos” en hifas verticais, que son estruturas cilíndricas chamadas esporanxióforos.

Tipos de esporas

• Aplanóspora: espora transportada polo vento.
• Zoóspora: espora que ten flaxelos, atopados en fungos acuáticos.
• Conidióspora: espora moi pequena. Producidos en esporanxios de ascomicetos.
• Basidióspora: espora formada en basidios (dos Basidiomicetos, en grupos de 4 esporas.
• Ascóspora: espora formada en ascos, en grupos de 4 ou 8 esporos.

Ligazóns externas

• Instituto Camões - Esporo