شارل ژوزف دو هارله دو دولن (به فرانسوی: Charles-Joseph de Harlez de Deulin) (زاده ۲۱ اوت ۱۸۳۲- مرگ ۱۴ ژوئیه ۱۸۹۹) خاورشناس، کشیش و ترجمه‌گر متن‌های مَزدَیَسنی بلژیکی بود. وی استاد زبان‌های شرقی در دانشگاه لوون و عضو فرهنگستان پادشاهی بلژیک بود.

وی زادهٔ شهر لیژ بود. خانواده‌اش از سرشناسان این شهر بودند. در آغاز در لیژ قانون خواند ولی با همهٔ کامیابی‌هایش از این رشته از پیشهٔ قانون‌دانی خرسند نبود. پس به خداشناسی پرداخت و در ۱۸۵۸ کشیش شد. سپس رئیس دانشکدهٔ سن کیرن در هوئی شد. در ۱۸۷۶ وی مسئول آموزشگاه هنر - که با پیوند با دانشگاه کاتولیک لون برای کشیش‌های جوان برپاشده‌بود - گشت و تا چهار سال در این جایگاه ماند. گرایشش به آموزه‌های شرقی وی را بر آن داشت تا بدین زمینه بپردازد. وی در ۱۸۷۱ استاد بخش خاورشناسی دانشگاه لوون گردید. او انرژی خود را صرف آموختن اوستا نمود و میان سال‌های ۱۸۷۵-۷۷ ترجمهٔ این کتاب را به چاپ رساند.

پیش از او اشپیگل اوستا را به آلمانی ترجمه‌کرده‌بود و آنکتیل دوپرون برای برگردان آن به فرانسوی کوشیده‌بود. ترجمهٔ هارله دارای تفسیر اوستا نیز بود. ویرایش دوم این اثر در ۱۸۸۱ به چاپ رسید. پیوند میان اوستا و ریگ‌ودا هنوز به درستی درک نمی‌شد، پس هارله به آشکار نمودن این پیوند کمر بست. هارله بر اختلاف‌های میان این دو نوشته انگشت نهاد و آنها را از همانندی‌های این دو آشکار ساخت. دیدگاهش با مخالفت‌هایی رو به رو شد و کسانی چون جیمز دارمستتر بر دیدگاه او خرده می‌گرفتند.

در ۱۸۸۳ هارله به سوی بخش دیگری رفت؛ زبان و ادبیات چینی. در این بخش او به سوی پرسمان‌های مربوط به آیین چین باستان کشیده شد. او روزنامه‌ای را بنیاد نهاد به نام موزئون^[۱] و خود سردبیریش را بر عهده‌گرفت. این روزنامه به تاریخ و به ویژه تاریخ دین می‌پرداخت. او در این روزنامه به جستارهی ایرانی و چینی می‌پرداخت. وی که استاد سانسکریت بود رساله‌ای را در این زمینه برای دانشجویانش فراهم ساخت. او با ادبیات منچوری آشنا بود و در ۱۸۸۴ رساله‌ای را دربارهٔ زبان منچو نگاشت. با کوشش‌های او آموزشگاه دانش‌های شرقی لوون به شکوفایی رسید. در بیست و پنجمین سالگرد استادی وی در لوون مجموعه‌ای به نام او دربردارندهٔ بیش از پنجاه نوشتار دانشی از پژوهشگران کشورها و آیین‌های گوناگون بدو پیشکش شد. هارله در ۱۸۹۹ در لوون درگذشت.

• ترجمهٔ اوستا
• دستور زبان سانسکریت
• ریشه‌های آیین زرتشتی
• رساله‌ای در زبان منچوری
• تاریخ امپراتوری کین
• دین ملی تاتارهای خاوری، منچوری‌ها و مغول‌ها با مقایسه با آیین چینی‌های قدیم
• رسالهٔ زبان اوستا^[۲] (پاریس، ۱۸۷۹)
• رسالهٔ پهلوی^[۳] (پاریس، ۱۸۸۰)
• آموزه‌های ایرانی ^[۴] (پاریس، ۱۸۸۰)
• آیین بودایی، برهمایی و ترسایی^[۵](بروکسل، ۱۸۸۱)
• کتاب مقدس در هندوستان^[۶](پاریس، ۱۸۸۲)
• نوشتهٔ اصلی ای چینگ^[۷]

• لغتنامهٔ دهخدا، سرواژهٔ «هارله»

ن ب و مَزدَیَسنا
تاریخ	زرتشت • گشتاسب • پارسیان هند • زرتشتیان ایران • دبیرستان فیروز بهرام • دبیرستان انوشیروان دادگر • مزدیسنا در نیشابور
مفاهیم	اهورامزدا • ایزدان • اهریمن • امشاسپندان • سوشیانس • هوشیدر • زروان • اشه • هوم • مغ • دیوها • اردویسور اناهید • فَروَهَر • هوشیدرماه • آتش • پل چینود • همستگان • فرشگرد • توحید • موبد • سپنتا مینیو • معجزه • ظهور • گروتمان • ماه‌پایه • روشنی بی‌پایان • فلسفه زرتشت • وهومن • اشه وهیشته • شهریور • سپندارمذ • هوروتات • اَمُرداد • آثروانان • آتش بهرام
نیروهای شر	اهریمن • انگره مینیو • دیو • دروج • اپوش • جهی • اکومن • دیو آز • ایندرا • اشموغ • استویداد • پریمتی • دیوهای کماله • ساوول • ترومت • اودگ‌دیو • ورن‌دیو • چشمک‌دیو • پنی‌دیو • میتوخت • ویزرش‌دیو • ناگهیس
افراد مهم	گشتاسب‌شاه • کرتیر • تنسر • پاول پارسی • فهرست موبدان • آذرباد مهراسپندان • بابک خرمدین • فرهنگِ مِهر • جاماسپ • دستور داراب پالن • دستور دهالا • پشوتن‌جی دوسابایی مارکار • مزدک • ارداویراف • زرتشت بهرام پژدو • مازیار • اردشیر بابکان • شاپور دوم • انوشیروان • ارباب کیخسرو • بهرام گور آنکلساریا • مانکجی لیمجی هاتریا • ماهداد • زوبین مهتا • جمشیدجی نوشروانجی تاتا • مهربابا • رستم شهزادی • جهانگیر اوشیدری • رستم گیو • اسفندیار یگانگی • اردشیر یگانگی • فرنگیس یگانگی • میرزا سروش لهراسب • بوذرجمهر مهر
آیین‌ها و مکان‌های مقدس	نماز • جشن‌ها • خویدوده • گاهنبار • سدره‌پوشی • آیین‌های طهارت • درون • برسم • کستی • ور • گاهشماری زرتشتی • کعبه زرتشت • آتشکده‌ها • استودان • برج خاموشان • چک‌چک • پیوکانی • زادروز زرتشت • درگذشت زرتشت • زایش زرتشت • بدرود با گذشتگان • سی‌روزه • ارج‌گذاری به روان جاویدان • نیایشگاه آدریان • آتشکده نوبهار • آتشکده کرکویه • آتشکده کشمر (آذر برزین‌مهر) • آتشکده آذرفرنبغ • آتشکده آذرگشنسب • آفرینگان • برشنوم • موسیقی زرتشتی • بردگوری • کوشک ورجاوند • آتشکده یزد • دریاچه فرزدان • سرو کشمر • قلعه آتشگاه • دشتانستان
نوشته‌های دینی	اَوستا • گاهان • هفت هات • خرده‌اوستا • بندهشن • دینکرد • جاماسپی • زادسپرم • شایست نشایست • زند • پازند • مینوی خرد • ارداویراف‌نامه • ویرازگان • دادستان دینی • آفرینگان • یشت • ماتیکان گجستک ابالیش • ادبیات پهلوی • دبستان مذاهب • دینکردنامه
اوستاشناسان	اوستاشناسی • ابراهیم پورداوود • مری بویس • گلدنر • دارمستتر • دالا • اشپیگل • بنونیست • انکتیل دوپرون • ویندیشمن • هارله • هوگ • پی‌یر لکوک • گراردو نیولی • جلیل دوست‌خواه • رشید شهمردان
مکان‌های اساطیری	کشمر • فراخ‌کرت • مازندران • هرابرزیتی • رود دایتی • ایریانم وَئِجه • چیچست • آذربایجان • سیستان • دریاچه هامون • نیشابور • دماوند • کنگ‌دژ • چک‌چک • سوور
شخصیت‌ها	لهراسب • گشتاسب‌شاه • جاماسب • فرشوشتر • مشی و مشیانه • آرش شواتیر • فراهیم • ویونگهان • تهمورث • هوشنگ • ییمه • اسفندیار • پشوتن • بندو • گرهمه • ارجاسب • توربراتور • زریر • آبتین (آتبین) • پوروچیستا • اردت فذری
جانوران مرتبط	خرفستر • گاو سریشوک • سیمرغ • خر سه پا • اژدها • چلپاسه • کمک • کرشفت • چمروش
اشیا مرتبط	مارغن • کستی • گمیز