دخمه زرتشتیان (یزد)
دخمه زرتشتیان را با نام برج خاموشان و برج سکوت نیز می‌شناسند. این دخمه در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد در حوالی منطقه (محله) صفائیه و روی یک کوه رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه قرار گرفته است. فریدون جنیدی در کتاب داستان ایران می‌نویسد: «استَ» و «اَستو» به زبان اوستایی، استخوان است، و استه دان، و» استودان»، جایگاه استخوان خوانده می‌شود. استودان را بر فراز تپه ای سنگین می‌ساختند، تا آنچه از چرک و ریم و خون که از تنِ درگذشتگان می‌ریخت بروی سنگ ریزد، نه بروی خاک، و بدینسان خاک سپندارمز را آلوده نکند. پیرامون استودان یک دیوار سنگی بلندِ گرد برمی‌افراشتند، تا بجز پرندگان لاشخور، جانوری دیگر نتواند بدان، اندر شود. در میانه آن دیوار، یک چاه در سنگ می‌کندند، تا چون استخوان‌ها را بدرون آن می ریرند، پلیدی از آن به خاک زمین نرسد، و در سه رج که گرد تا گرد آن بگونه پلکان سنگ را می‌تراشیدند، مردگان را می‌نهادند. ۱_ رج نخست ویژه مردان ۲_ رج میانین ویژه زنان ۳_ رج کوچکتر که نزدیک به چاه بود، ویژه کودکان. همچنین یک رج ویژه دیگر، در استودان‌ها کنده می‌شد، تا پیکر سگان مرده را در آن، جای دهند، زیرا که نیاکان ما مهر فراوان، به این مهربان‌ترین جانور یاور زندگی خویش داشتند، و او را همچون مردمان گرامی می‌داشتند.
کارکرد
[ویرایش]
در گذشتهٔ دور جنازه‌های زرتشتیان را در برج می‌گذاشتند تا خوراک پرنده‌ها شود که این کار توسط نساسالار انجام می‌شد. بعدها استخوان‌ها را در چاهی می‌ریخته‌اند.
این کار برای جلوگیری از آلوده‌شدن خاک بوده است.
حدود ۵۴ سال است که قرار دادن اجساد در این دخمه‌ها ممنوع شده است.[۱]
منابع
[ویرایش]پیوند به بیرون
[ویرایش]پرواز بابادک‌ها بر فراز دخمه یزد
| مرکز |  | |
|---|---|---|
| شهرستان‌ها | ||
| شهرها | ||
| جاذبه‌های گردشگری | ||
| دروازه، قلعه و برج | برج افغان • برج کبوترخان کسنویه • برج و باروهای یزد • دروازه اصفهان • دروازه ایلچی‌خان • دروازه جنت‌آباد • دروازه دولت • قلعه رحمت‌آباد • دروازه سعادت • دروازه سید گل سرخ • دروازه شاهزاده فاضل • دروازه شاهی • دروازه فتح • دروازه کوشک نو • دروازه کیا • دروازه مال‌امیر • دروازه مصلی • دروازه مهریجرد (مهریز) • دروازه نو • قلعه ستی پیر (اسدان) • قلعه قاسم‌آباد • قلعه مهدی‌آباد |
|---|---|
| بازار، و چهارسوق | بازار افشار • بازارچه پنجه علی • بازار جعفرخان • بازارچه خراسانی (غلام‌علی سیاه) • بازارچه سرجمع • بازار چیت‌سازی • بازار حاجی قنبر • بازار حضرت عباسی • بازار خان • بازار دروازه مهریز • بازار ریسمانیان • بازار زرگری • بازار سراج‌ها • بازار صدری • بازار علاقبندی • بازار قیصریه • بازرا کاشی‌گری • بازار محمدعلی خان • بازار مسگری • بازار مسجد ملااسماعیل • بازار میرزاکرم • بازار نخود بریزی • تیمچه وکیل • تیمچه هراتی • چهارسوق خان • چهارسوق و بازار شاهی |
| باغ | باغ امید سالار • باغ روآب • باغ عبدالرحیم خان • باغ مشیر • باغ مشیر رحیم‌آباد • باغ و عمارت رستم دستور • باغ خان • باغ دولت‌آباد • باغ لاستان • باغ معین • باغ میرزا عباس بمی |
| مسجد | امیرچقماق • باغ گندم • ابوالمعالی • پشت باغ آب‌انبار رباط • پیر حسین • تبریزیان • اهرستان • جوی بلبل • چهل محراب • حاجی قنبر • خضرشاه • سر پلک • سر سنگ • سلطان شیخداد • شاه ابوالقاسم • شاه عبدالقیوم • شیخی‌ها • حسین رجب • فهادان • قدمگاه مالمیر • کوچک آبشور • کوچک خطیب • کوفه شیخداد • لرد آسیاب • مصلی عتیق • مطیع • مکی • ملا اسماعیل • ملا عبدالخالق • ملازینل • موسی بن جعفر • نو مالمیر • مسجد و آب‌انبار چهارکوچه • ملاجعفر • یعقوبی • مسجد جامع یزد • سرریگ • شاه طهماسب • فرط • حظیره • بیاق‌خان • اهرستان • شاه‌یحیی (قلعه کهنه) • پشت باغ • باغ بهشت • باغ صندل • باغ گندم • پیر حسین • زاویه • چهارمنار • چهل‌محراب • حاجی محمدعلی عرب • خضر • زین‌الدین آقا • ساباط • سر پلک • سر چم • سر کوچه شاه‌علی • شاه عبدالقیوم • قدمگاه • قل هواللهی • کوچه دباغ‌خانه • کوچه صندوق‌سازها • کوچه نجاریان • کوشک نو • لرد تازیان • مال‌امیر • مسجد محله شاه ابوالقاسم • مسجد محله گودال مصلی • وزیر • گردفرامرز |
| مدرسه | دبستان خسروی • دبستان دینیاری • دبستان مهرنرسی‌آباد • دبیرستان ایرانشهر • دبیرستان دخترانه علوم و معارف • دبیرستان کیخسروی • مدرسه اردشیری • مدرسه بدر • مدرسه رستمی • مدرسه ابوالمعالی • مدرسه حسینیان • مدرسه خان • مدرسه خان‌‍زاده • مدرسه دو منار • مدرسه رکنیه • مدرسه سر پلک • مدرسه شاهزاده • مدرسه میدان شاه طهماسب • مدرسه شفیعیه • مدرسه شمسیه (چهار منار) • مدرسه ضیاییه • مدرسه عبدالرحیم خان • مدرسه کمالیه • مدرسه مصلی • مدرسه ملا اسماعیل • |
| امامزاده و آرامگاه | امامزاده جعفر (ابوجعفر محمد) • آرامگاه سید جعفر • امامزاده ساباط • آرامگاه سید خلیل • دوازده امام • سادات قل هو الله • آرامگاه ستی فاطمه • امامزاده سهل بن علی • آرامگاه سید پنهان • آرامگاه سید صحرا • آرامگاه سید طاووس • آرامگاه سید فتح‌الرضا • آرامگاه سید قوام‌الدین • آرامگاه سید رکن‌الدین • آرامگاه سید شمس‌الدین • آرامگاه سید گل سرخ • آرامگاه سید گل زرد • آرامگاه سید گل مشکیجه • آرامگاه سید مصلی • سید نصرالدین • آرامگاه شاهزاده فاضل • آرامگاه شاه سید رضا • آرامگاه شیخ احمد فهادان • آرامگاه شیخ تقی‌الدین دادا • قبر خواجه ضیاءالدین محمد • قدمگاه • یزارون • آرامگاه آخوند کرباسی • مزار آقا • مزار ملا اسماعیل • آرامگاه شیخ محمد سلطان گردفرامرز |
| آب‌انبار | آروک • افشار • امیرچخماق • امامزاده جعفر • باغ گندم • برخوردار • بولمیری • پشت باغ • تخت استاد • جلک • جنک • جوی هرهر • چهارسوق • حاج یوسف • حاجی حسن • حاجی علی‌اکبر • دخمه صفائیه • خواجه خضر • دروازه شیخداد • دروازه مهریز • دودَهَنه • دولت‌آباد • رحیم‌آباد • رستم گیو • گردفرامرز • سفیدک • سید صحرا • سید فتح‌الدین رضا • شاه‌ابوالقاسم • شاهدباز • شش‌بادگیر • صحرائی خرمشاه • فهادان • قاسم‌آباد • قندهاری • کوچه بیوک • کوچه بندون • کوشک نو • گلشن • گنبد سبز • محمودآباد • مزرعه جمشید • مسعودی • مصلی عتیق • نجم‌آباد • نصرآباد • نو مریم‌آباد • وزیر • وقت ساعت |
| گرمابه | حمام آب تفت • حمام ابوالمعالی • حمام پشت باغ • حمام باغ گندم • حمام چهارمنار • حمام حاج عبدالحسین • حمام شاه کمالیه • حمام شیخداد • حمام کسنویه • حمام شاه ابوالقاسم • حمام شاهزاده • حمام شاه عبدالقیوم • حمام فرط • حمام فهادان • حمام کلیمیان • حمام گلشن • حمام گازرگاه • حمام گل مشکی • حمام مال‌امیر • حمام محله تل • حمام وزیر • حمام گودک • حمام خان |
| خانه | خانقاه نعمت‌اللهی • خانه آقا • خانه آقایی زاده • خانه استاد رضا • خانه امامزاده ایی • خانه امینیان • خانه ایلچی خان • خانه باغ کاکا • خانه بلور فروش • خانه پاپلی • خانه پاکدل • خانه پورکرامتی • خانه توانا • خانه تهامی • خانه جندقی • خانه جواد پاسدار • خانه چقماقی یزدی • خانه چهارسوقیها • خانه حاج ابوطالب • خانه حاج سید حیدر عظیمی • خانه حاجی حسین • خانه حباب • خانه حسین شاکری • خانه حطیره‌ای یزدی • خانه خرم ده • خانه دکتر حجت • خانه امام حسینی • خانه خان بهادر • خانه دکتر وزیری • خانه راس حسینی • خانه رسولیان • خانه زرگر یزدی • خانه سید ابوالقاسم روهنی • خانه سید علی محمد وزیری • خانه سیگاری • خانه شادمان • خانه شاه یحیی • خانه شحنه ای • خانه شکوهی • خانه شهید منتظر قائم • خانه صدا و سیما • خانه طبسی ها • خانه عبدالغفور ظریف چای فروش • خانه عبدالمجید جلال پور • خانه عرب مازار • خانه عرب‌زاده • خانه علومی • خانه فرخ اورمزدی • خانه فرساد • خانه قاسم خیاط • خانه کرمانیها • خانه کسرا وفاداری • خانه لاریها • خانه لاریها • خانه لوک‌زاده • خانه متولی زاده • خانه محمد حسینی فرجامی • خانه شفیع‌پور • خانه طاق‌بلندها • خانه عرب‌ها • خانه غیاث نقش‌بند • خانه مشیرالممالک • خانه ملکالتجار • خانه نواب رضوی • خانه محمد مروج • خانه محمودی یزد • خانه مرتاضیون (دکتر مرتاض) • خانه مظفر عرب • خانه معدن نطق • خانه ملا حسینی • خانه ملک ثابت • خانه ملک زاده • خانه موید علایی • خانه میرزاده • خانه نعمت اللهی • خانه نواب وکیل • خانه نیک آئین • خانه نیکپور • خانه وزیر • خانه وقفی حاجی احمدی • خانه وقفی مروج • خانه هاشم خان • خانه هرندی • خانه یاوری |
| حسینیه و تکیه | تکیه میرچخماق • تکیه میرقطب • حسینیه پنیرک • حسینیه تپوسازان • حسینیه حسن شتر • حسینیه سید مصلی • حسینیه ملتکیه • حسینیه حاجی یوسف • حسینیه شاهزاده فاضل • حسینیه فهادان • حسینیه کسنویه • حسینیه کنجک • حسینیه کوچه صندوق ساز • حسینیه گازرگاه • حسینیه لرد آسیاب • حسینیه ناظم • حسینیه وقت و ساعت • حسینه کوچه بیوک • حسینیه امیرچقماق • حسینیه مج • حسینیه ملاجعفر |
| سقاخانه و پایاب | سقاخانه شاهزاده فاضل • سقاخانه کوچه دباغ‌خانه • سقاخانه بازار ملااسماعیل • سنگ پایاب کوچه دارالشفا |
| آسیاهای | آسیای کوشک‌نو • آسیای وزیر • آسیاب زنبیل |
| کاروانسرا | کاروانسرای ابوالمعالی • کاروانسرای افشار • کاروانسرای امیرچقماق • کاروانسرای ابوالقاسم • کاروانسرای خان پنجکاروانسرای بنافتی‌ها • کاروانسرای بیابانکی‌ها • کاروانسرای پسته • کاروانسرای پشت سید • کاروانسرای پنجه‌علی • کاروانسرای تخت استاد • کاروانسرای خراسانی • کاروانسرای خواجه • کاروانسرای دو در • کاروانسرای سادات • کاروانسرای سید حیدری • کاروانسرای شاهزاده • کاروانسرای شیرازی‌ها • کاروانسرای عرب‌ها • کاروانسرای علی آقا • کاروانسرای علی آباد • کاروانسرای کرمانشاهان • کاروانسرای فهادان • کاروانسرای کرمانی • کاروانسرای کلاهدوزها • کاروانسرای گلشن • کاروانسرای گودال مصلی • کاروانسرای لب خندق • کاروانسرای لرد باجوردی • کاروانسرای لرد تازیان • کاروانسرای لرد کیوان • کاروانسرای محله تل • کاروانسرای مرزاکور • کاروانسرای مشیر • کاروانسرای مصلی عتیق • کاروانسرای والی • کاروانسرای وکیل • کاروانسرای گردفرامرز |
| قنات | قنات احمدآباد مشیر • قنات رحمت‌آباد • قنات شحنه • قنات صادق‌آباد • قنات صالح‌آباد • قنات قاسم‌آباد • قنات محمدآباد چاهوک • قنات محمودی • قنات نجف‌آباد • قنات نصرت‌آباد • قنات یعقوبی |
| لرد و میدان | |
| آتشکده | |
| زورخانه | |
| کنیسه | |
| مجموعه‌های تاریخی | |
| دیگر آثار | ساختمان قدیم استانداری • ساختمان اداره دارایی • اسلحه خانه • رباط (شمس) • رباط زین‌الدین • زندان شهربانی • زیارتگاه پیر ترک • سردر مسجد زاویه • سینما گلشن • عمارت قصر آینه • عمارت نواب • کارخانه اقبال • دخمه زرتشتیان |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
