Uztailaren 31
Uztailaren 31a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hamabigarren eguna da, 213.a bisurteetan. 153 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
Gertaerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1895 – Sabin Aranak Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) sortzen du.
- 1959 – Euskadi Ta Askatasuna sortu zen.
- 1975 – ETAk, Francisco Exposito Camio taxi gidaria erail zuen Usurbilen.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 432 – Sixto III.a Aita Santu aukeratu zen.
- 1724 – Hyderabat estatua sortu zen Indian, Muhammad Shah Mogolen enperadoreak Mir Qamar-ud-din Khan bazkidea saritzeko. Qamar-ud-din Hyderabadeko lehen Nizam izan zen. 220 urtez existitu zen estatua, baina Indiaren independentziarekin batera desagertu zen.
- 1932 – Alemaniako hauteskundeetan Langile Alderdi Nazionalsozialistak (Alderdi nazia) hauteskunde irabazten ditu, baina gobernatzeko gehiengorik gabe.
- 1941 – Reinhard Heydrichek, SS-ko bigarren agintariak, T/179, Nº 461 dokumentua idatzi zuen, juduei buruzko Azken Soluzioa xehaztuz.
- 1972 – Motorman operazioa: Ipar Irlandan Britainiar Armadak Behin-behineko IRAren aurkako ekintza militar erraldoia gauzatu zuen.
- 2010 – Pakistan iparraldean egondako uholdetan 1.000 pertsona baino gehiago hil ziren.
Arte eta kultura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1952 – Ivanhoe filma estreinatu zen, Richard Thorpek zuzendu eta Robert Taylor, Elizabeth Taylor, Joan Fontaine, George Sanders, Emlyn Williams, Felix Aylmer eta Finlay Currie aktoreek antzeztu zuten.
- 1987 – The Lost Boys ("Mutil Galduak") filma estreinatu zen, Joel Schumacherek zuzendu eta Jason Patric, Corey Haim, Kiefer Sutherland, Jami Gertz eta Corey Feldman aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kirolak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 2017ko Getxoko Zirkuitua: Carlos Barbero espainiarra garaile.
- 2018ko Getxoko Zirkuitua: Alex Aranburu gipuzkoarra garaile.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jaiotzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1620 – Juan Ignazio Karrera Iturgoien, espainiar militar eta politikaria eta Carrera sendiaren sortzailea Txilen, Alegian (h. 1682).
- 1761 – Bertrand Pelletier, lapurtar kimikari eta farmazialaria (h. 1797).
- 1883 – Concepcion Gangoiti, gerraurreko maistra eta irakaskuntza-ekintzailea.
- 1900 – Ignacio Artamendi, Artamendi II.a, bizkaitar pilotaria (h. 1953).
- 1903 – Juan Bautista Kortajarena, Batista Ondartza, gipuzkoar bertsolaria (h. 1992).
- 1918 – Jaime Kerexeta, euskal idazle eta itzultzailea (h. 1998).
- 1931 – Johañe Epherre, zuberoar euskaltzale eta elizgizona (h. 2004).
- 1933 – Iñaki Alkiza, euskal herritar futbolari, Errealako presidente eta politikari abertzalea (h. 2023).
- 1939 –
- Rafael Mendiluce, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2014).
- Ignacio Zoco, nafar futbolaria (h. 2015).
- 1942 –
- Juan Mari Arzak, gipuzkoar sukaldaria, mundu osoan garrantzitsu eta arrakastatsua.
- Iñaki Barrenetxea Espiga, Bizkaiko Txirrindularitza Federakundearen lehendakaria (h. 2020).
- Jaime Ignacio del Burgo, Nafarroako Gobernuko lehendakari ohia.
- 1946 – María Teresa Lozano, nafar matematikaria, topologian eta geometrian aditua.
- 1948 – Iñaki Pérez Beotegi, Wilson, arabar ETAkidea eta politikaria, Luis Carrero Blanco hil zuen Ogro operazioan parte hartu zuena (h. 2008).
- 1949 – José Ignacio Madariaga, bizkaitar futbolaria ohia.
- 1950 –
- Inaxio Kortabarria, Errealeko gipuzkoar futbolari ohia.
- Blanca Roncal, PSE-EEko nafar politikaria.
- 1953 – Iñaki Nuñez, arabar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea.
- 1961 – Bittor Elizagoien, nafar bertsolaria.
- 1962 – Juan Antonio Ibáñez, nafar txirrindulari ohia.
- 1970 – Alejo Mancisidor, gipuzkoar tenislari ohia eta entrenatzailea.
- 1971 – Olatz Altuna Zumeta, gipuzkoar soziologo eta soziolinguista.
- 1973 – César Gálvez, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1977 – Alex Tello, gipuzkoar aktorea.
- 1983 – Ibon Díez, bizkaitar futbolaria.
- 1985 – Iñaki Larralde, nafar pilotari ohia.
- 1989 –
- Garikoitz Bravo, gipuzkoar txirrindularia.
- Laura Pardo, arabar saskibaloi jokalaria.
- 1990 – Alice Waddington, bizkaitar zinema zuzendari eta gidoilaria.
- 1991 – Jon Gondán, nafar politikaria, Zizur Nagusiko alkatea.
- 1997 – Eriz Cerezo, bizkaitar aktorea, ekoizlea, komunikatzailea eta kazetaria.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1396 – Filipe III.a Borgoinakoa, Borgoinako dukea (h. 1467).
- 1527 – Maximiliano II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1576).
- 1754 – Bon Adrien Jeannot de Moncey, frantziar militar eta politikaria (h. 1842).
- 1766 – Rafael García Goyena, Guayaquilgo idazle, poeta eta jurista (h. 1823).
- 1773 – Teresa Cabarrús, Madame Tallien, Frantziako Iraultzako heroia (h. 1835).
- 1774 – Diodata Saluzzo Roero, italiar idazlea (h. 1840).
- 1800 – Friedrich Wöhler, alemaniar kimikaria (h. 1882).
- 1803 – John Ericsson, suediar ingeniari eta asmatzailea (h. 1889).
- 1818 – Joaquim Rubió i Ors, kataluniar olerkaria (h. 1899).
- 1831 – Helen Taylor, ingeles feminista, idazlea eta aktorea (h. 1907).
- 1835 – Henri Brisson, Frantziako lehen ministroa (h. 1912).
- 1839 – Ignacio Andrade, Venezuelako presidentea (h. 1925).
- 1843 – Peter Rosegger, alemanezko austriar idazlea (h. 1918).
- 1844 – Léon Augustin Lhermitte, frantziar margolaria (h. 1925).
- 1854 –
- Arthur Barclay, Liberiako presidentea (h. 1938).
- José Canalejas, espainiar politikaria (h. 1912).
- 1857 – Ernest Chuard, Suitzako presidentea (h. 1942).
- 1875 – Jacques Villon, frantziar margolaria (h. 1963).
- 1883 – Erich Heckel, alemaniar margolari eta grabatzailea (h. 1970).
- 1886 – Constant Permeke, belgikar margolari eta eskultorea (h. 1952).
- 1889 – Frans Masereel, flandriar margolari, artista grafiko eta eleberrigilea (h. 1972).
- 1890 – Víctor Casas, galiziar politikari, antzezle eta kazetaria (h. 1936).
- 1901 – Jean Dubuffet, frantziar margolaria, marrazkigilea eta idazlea (h. 1985).
- 1912 – Milton Friedman, estatubatuar ekonomialari eta intelektuala, 1976ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2006).
- 1914 – Louis de Funès, frantziar aktorea (h. 1983).
- 1918 –
- Paul D. Boyer, estatubatuar biokimikari eta kimika irakaslea, 1997ko Kimikako Nobel Saria (h. 2018).
- Hank Jones, estatubatuar jazz pianista eta musikagilea (h. 2010).
- 1919 – Primo Levi, italiar idazlea (h. 1987).
- 1921 –
- Julieta Pinto, Costa Ricako idazlea (h. 2022).
- Antunes da Silva, portugaldar kontakizun-idazle eta olerkigilea (h. 1997).
- 1923 –
- Stephanie Kwolek, poloniar-estatubatuar kimikaria, Kevlarraren asmatzailea (h. 2014).
- Ana Mariscal, espainiar aktore, zuzendari eta ekoizlea (h. 1995).
- 1924 –
- Geraldine Doyle, Bigarren Mundu Gerrako pertsonaia ikonikoa (h. 2010).
- Daniel Verstraete, belgikar-hegoafrikar elizgizona.
- 1926 – Hilary Putnam, estatubatuar filosofoa (h. 2016).
- 1927 – Cecilia Mangini, italiar zinemagile dokumentalista, gidoilaria eta argazkilaria (h. 2021).
- 1929 – Don Murray, estatubatuar aktorea (h. 2024).
- 1931 – Ivan Rebroff, alemaniar abeslaria, aparteko ahots tartean abesteko gai zena (h. 2008).
- 1932 – John Rogers Searle, estatubatuar filosofoa.
- 1933 – Cees Nooteboom, herbehereetar idazle eta itzultzailea.
- 1935 – Geoffrey Lewis, estatubatuar aktorea (h. 2015).
- 1936 –
- Boniface Alexandre, Haitiko presidentea (h. 2023).
- Jorge Sanjinés, boliviar zinema-zuzendaria.
- 1940 – Fleur Jaeggy, italierazko suitzar idazlea.
- 1942 – Modibo Keita, Maliko lehen ministroa (h. 2021).
- 1943 – Paquita Sauquillo Pérez del Arco, espainiar abokatua eta politikaria.
- 1944 –
- Eugenio Aguirre, euskal jatorriko mexikar idazlea.
- Geraldine Chaplin, britainiar aktorea.
- Robert C. Merton, estatubatuar ekonomilaria, 1997ko Ekonomiako Nobel Saria.
- 1945 – Germano Almeida, caboverdetar idazlea.
- 1947 – Richard Griffiths, ingeles aktorea (h. 2013).
- 1949 – Valeriu Muravschi, Moldaviako lehen ministroa (h. 2020).
- 1951 – Evonne Goolagong, australiar tenislari ohia.
- 1956 – Michael Biehn, estatubatuar aktorea.
- 1958 – José Luis Centella, espainiar politikaria, Espainiako Alderdi Komunistako presidente ohia.
- 1960 - Belén Garijo, espainiar medikua eta zuzendari exekutiboa.
- 1962 – Wesley Snipes, estatubatuar aktorea.
- 1964 – Jean-Paul Vonderburg, suediar futbolari ohia.
- 1965 –
- Pat Finn, estatubatuar aktore eta telebista aurkezlea.
- J. K. Rowling, britainiar idazlea, Harry Potter seriearen egilea.
- 1966 – Yoshiyuki Matsuyama, japoniar futbolari ohia.
- 1967 –
- Nina Bouraoui, frantziar nobelagile eta konpositorea.
- Elizabeth Wurtzel, estatubatuar idazlea eta kazetaria (h. 2020).
- 1969 – Antonio Conte, italiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1971 – Elivélton, brasildar futbolari ohia.
- 1973 –
- Richart Báez, paraguaiar futbolari ohia.
- Henk Vogels, australiar txirrindulari ohia.
- 1974 –
- Emilia Fox, britainiar aktorea.
- Yuta Abe, japoniar futbolari ohia.
- 1976 –
- Shigenori Hagimura, japoniar futbolari ohia.
- Paulo Wanchope, costarricar futbolari ohia.
- 1982 – Anabel Medina Garrigues, espainiar tenislari ohia eta entrenatzailea.
- 1984 – Marie Cherrier, frantziar kantautore, abeslari eta musikaria.
- 1985 – Brimin Kipruto, kenyar atleta, 3.000 metroko hesi-lasterketan espezialista.
- 1986 –
- Alba Carrillo, espainiar modelo eta telebista aurkezlea.
- Nikola Vujadinović, serbiar futbolaria.
- 1989 –
- Viktoria Azarenka, bielorrusiar tenislaria.
- Loujain al-Hathloul, emakumeen eskubideen aldeko saudiarabiar aktibista.
- Zelda Williams, estatubatuar aktorea.
- 1990 – Besart Abdurahimi, mazedoniar futbolaria.
- 1997 - Juan Pedro López, espainiar txirrindularia.
- 2003 – Txell Alarcón, kataluniar saskibaloi jokalaria.
Heriotzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1556 – Ignazio Loiolakoa, Jesusen Lagundiaren sortzailea (j.1491).
- 1624 – Antonio Nabarro Larreategi, Filipe III.a Espainiakoaren gipuzkoar idazkaria (j. 1554).
- 1916 – Mariano Mendigatxa, Bidankozeko nekazaria, Bonaparteren eta Azkueren berriemailea (j. 1832).
- 1936 – Prudentzio Gerekiz, Prudencio de la Cruz, bizkaitar apaiz trinitarioa, Andújarren fusilatua (j. 1883).
- 1967 – Ubaldo Uhalde, Izaba udalerriko Erronkariera euskalkiaren gizonezko azken hiztuna.
- 1975 – Francisco Expósito, gipuzkoar txirrindularia, ETAk eraila (j. 1921).
- 1982 – Severiano Goiburu, euskal herritar futbolari eta pilotaria (j. 1906).
- 1984 – Andoni Arrizabalaga, bizkaitar ETAkide historikoa, Mont Blancen (j. 1941).
- 1988 – André Navarra, lapurtar txelo jole eta irakaslea, mundu mailako ospea lortu zuena, Sienan (j. 1911).
- 2003 – Javier Garro, nafar dentista eta Osasunako presidentea (j. 1933).
- 2017 – Kepa del Hoyo, bizkaitar ETAkidea, bihotzekoak jota Badajozeko espetxean (j. 1970).
- 2018 – Philippe Dreyfus, frantziar informatika aitzindaria, Biarritzen (j. 1925).
- 2020 –
- André Darrieussecq, lapurtar errugbilaria (j. 1947).
- Joan Mari Torrealdai, euskal idazle, euskaltzain, kazetari eta soziologoa (j. 1942).
- 2023 – Jon Etxabe, gipuzkoar ETAkide, apaiz, politikari eta idazlea (j. 1933).
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1527 – Anna Swenonis, suediar eskuizkribu argitzailea.
- 1564 – Luis de Velasco, espainiar noble eta politikaria, Nafarroako erregeordea (j. 1511).
- 1693 – Willem Kalf, herbeheretar margolaria (j. 1619).
- 1750 – Joanes V.a Portugalgoa, eskuzabala, Portugalgo erregea (j. 1689).
- 1762 – Luis Vicente de Velasco, Espainiako Itsas Armadako komandantea, errege ontzien kapitain bezala nabarmendua (j. 1711).
- 1784 – Denis Diderot, frantziar idazle eta filosofoa (j. 1713).
- 1849 – Sándor Petőfi, hungariar poeta (j. 1823).
- 1875 – Andrew Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 17. Presidentea (j. 1808).
- 1886 – Franz Liszt, hungariar musikagilea (j.1811).
- 1914 – Jean Jaurès, frantziar buruzagi sozialista (j. 1859).
- 1942 – Francis Younghusband, britainiar militar, esploratzaile eta idazlea (j. 1863).
- 1944 – Antoine de Saint-Exupery, frantziar idazle eta hegazkinlaria (j. 1900).
- 1958 – Eino Kaila, finlandiar filosofo, kritiko eta irakaslea (j. 1890).
- 1959 – Germaine Richier, frantziar eskultorea (j. 1902).
- 1963 – Leopoldo Eijo, galiziar apezpiku eta idazlea, Gasteizko apezpiku izandakoa (j. 1878).
- 1967 – Margaret Kennedy, ingeles idazlea (j. 1896).
- 1972 –
- Alfons Gorbach, Austriako kantzilerra (j. 1898).
- Paul-Henri Spaak, Belgikako lehen ministroa (j. 1899).
- 1977 – Giuseppe Castellano, italiar jenerala (j. 1893).
- 1978 – Werner Finck, alemaniar aktore, kabareteko artista, eta idazlea (j. 1902).
- 1979 – Karl Bouda, alemaniar euskalaria (j. 1901).
- 1981 – Omar Torrijos, panamar militarra eta politikaria (j. 1929).
- 1984 – Paul Le Flem, frantziar musikagilea (j. 1881).
- 1993 – Balduin I.a Belgikakoa, Belgikako erregea (j. 1930).
- 1998 – Serge Golovine, monakoar ballet-dantzaria (j. 1924).
- 2001 – Francisco da Costa Gomes, Portugalgo presidentea (j. 1914).
- 2003 – Guido Crepax, italiar komikigilea (j. 1933).
- 2004 –
- Laura Betti, italiar aktorea (j. 1927).
- Líber Seregni, uruguaitar militarra eta politikaria (j. 1916).
- 2005 – Wim Duisenberg, herbeheretar ekonomista eta politikaria, Europako Banku Zentralaren lehen lehendakaria (j. 1935).
- 2009 –
- Mary Carrillo, espainiar aktorea eta Hurtado ahizpen ama (j. 1919).
- Bobby Robson, ingeles futbolari eta entrenatzailea (j. 1933).
- 2012 – Gore Vidal, estatubatuar idazlea (j. 1925).
- 2016 –
- Gwynn ap Gwilym, galestar poeta, idazle eta argitaratzailea (j. 1955).
- Chiyonofuji Mitsugu, japoniar sumolari handia (j. 1955).
- 2017 – Jeanne Moreau, frantziar aktore, zuzendari eta abeslaria (j. 1928).
- 2020 –
- Alan Parker, ingeles zinema zuzendaria, ekoizlea, gidoigilea eta aktorea (j. 1944).
- Joaquim Veríssimo Serrão, portugaldar historialaria (j. 1925).
- 2022 –
- Mónica Domínguez Blanco, espainiar kazetaria, bidaietako-kazetari gisa nabarmendua (j. 1984).
- Fidel Ramos, Filipinetako presidentea (j. 1928).
- Bill Russell, NBAko estatubatuar saskibaloi-jokalaria, inoizko hoberenetarikoa (j. 1934).
- Aiman al-Zawahiri, egiptoar medikua eta Al Kaida erakunde terrorista islamistaren burua (j. 1951).
- 2023 – Surat Huseynov, Azerbaijango lehen ministroa (j. 1959).
- 2024 –
- Ismail Haniyeh, Hamas alderdiko buru nagusietakoa eta batzuentzat Palestinar Aginte Nazionaleko lehen ministroa (j. 1963).
- André Juillard, frantziar komikigilea (j. 1948).
Jaiak eta urteurrenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- El Salvador: Kazetariaren Eguna.
- San Inazio eguna: Gipuzkoa eta Bizkaiko santu zaindaria.
- Sehaska egutegiko izendegia: Iñaki, Iñake, Inazio, Iñaxio eta Loiola.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urteko hilak | ||
---|---|---|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.