Lingva familio
Oni grupigas lingvojn en arojn (ofte nomitajn "familioj") laŭ ilia historia parenceco: lingvoj, kiuj ŝajnas deveni de komuna pralingvo, troviĝas en la sama lingvaro. Tiel oni ricevas arbecan strukturon.
La sekva tabelo montras unu tian strukturon. Pri kelkaj lingvaroj ekzistas diversaj opinioj, kaj iuj disdividoj estas esence arbitraj. Ĉi tiu tabelo estas iom konservativa, montrante nur lingvarojn, kies parenceco estas ĝenerale agnoskita. Pli radikala klasigo estas priskribita en la artikolo pri lingva filono.
Pro konveno, por ke ne estu tro da lingvaroj en la supra nivelo, la tabelo uzas ankaŭ kelkajn geografiajn grupojn, sed tiuj estas klare distingitaj per la vorto "lingvaroj" en la titolo. Ekzemple, historia parenceco inter la nordkaŭkaza kaj sudkaŭkaza lingvaroj ne estas pruvita.
Evidente la tabelo ne mencias ĉiujn homajn lingvojn, da kiuj estas kelkaj miloj. La strukturo de iuj familioj estas iom simpligita; pli da detaloj troviĝas eventuale en la artikolo pri la koncerna familio. Kreolaj lingvoj kaj piĝinoj estas troveblaj artikolfine. Planlingvoj estas ellasitaj pro ilia alispeca deveno. Listo de senparencaj lingvoj (lingvoj, kiuj ne apartenas al konata familio) troviĝas en aparta artikolo.
Iuj familioj estas rigardeblaj ankaŭ kiel lingvoj kun dialektoj, kaj multaj lingvoj estas rigardeblaj ankaŭ kiel familioj de proksime parencaj lingvoj.
Mapoj
[redakti | redakti fonton]
|
||||||||||||||
|
Lingvaroj el Afriko
[redakti | redakti fonton]Inter la senparencaj lingvoj de Afriko estas la haza kaj sandava.
kunga
- senegala (fula, volofa)
- mandea (bambara)
- krua
- gura (morea)
- kvaa (aŝantia)
- volta-niĝera (evea, fonua, igba, joruba)
- benve-konga (bantua: svahila, lingala, kosa k zulua, ŝona)
- kordofanaj (nubaaj) lingvaroj
Lingvaroj el Eŭrazio
[redakti | redakti fonton]Inter la senparencaj lingvoj de Eŭrazio estas la ajnua, buruŝaska, etruska, korea, nivĥa, sumera, kaj la eŭska aŭ baska.
Kmera (kamboĝa), vjetnama, nikobara
Formosaj lingvoj
Tetuna, balia, cebua, ĉamora, java, malagasa, malaja (enhavante la indonezian), sunda, tagaloga (enhavante la filipina), fiĝia
Polinezia lingvaro: havaja, maoria, samoa
Nepala (kontraŭ la nacia nepalia lingvo), birma, tibeta, ĉina
Kanara, malajala, tamila, telugua
- albana
- armena
- balta (latva, litova)
- ĝermana (i.a. norvega - sveda, dana, angla, germana k.a.)
- greka
- hinda (bengala, urduo (enhavante la hindian), nepalia, cigana)
- irana (persa, kurda, paŝtoa)
- italida (latina kaj ĝiaj idoj: itala, franca, hispana, portugala, rumana)
- kelta (kimra, irlanda)
- slava (ĉeĥa kaj slovaka, pola, rusa, ukraina, serba kaj kroata, slovena, bulgara)
Japaneca
[redakti | redakti fonton]Mjaŭ-jaŭa
[redakti | redakti fonton]Indianaj lingvaroj el Nordameriko
[redakti | redakti fonton]Estas multaj senparencaj lingvoj en Nordameriko, kiel la hajda, la taraska kaj la zunia. Inter la lingvaroj estas:
Keta, tlingita, ĉipevajana, navaha
Vidu Na-denea lingvaro
Algonkeneca
[redakti | redakti fonton]Vakaŝana
[redakti | redakti fonton]Hejlcuka, nutka
Lakota, mandana, omaha
(per Delancey 2006)
- Cimŝiana
- Ĉinuka
- Oregona penuta (kusa, alsia, sajusla)
- Plataĵa penuta (sahaptiana, klamata, molala)
- Majdua
- Jokuca
- Utia (mivoka, mucuna)
- ? Vintua (patvena)
- ? Kalapuja
- ? Takelma
Ĥoka
[redakti | redakti fonton]Hipoteza lingvaro. La sekvantaj estas eblaj lingvaretoj kaj senparenculoj.
- Karuka
- Ŝasta
- Ĉimarika
- Jana
- Aĉumavi-acugevia
- Vaŝa
- Eselena
- Salena
- Pomoa
- Juma (kokopa, havasupaja)
- Otomi-pamea (otomia, pamea, matlacinka)
- Ĉinanteka
- Tlapanekeca (tlapaneka)
- Mangeeca (mangea)
- Popolokeca (popoloka, mazateka)
- Zapoteka
- Miŝtekeca (miŝteka, kvikateka, trikia)
Miŝe-zokea
[redakti | redakti fonton]- Miŝea
- Zokea
Grandaj lingvoj: Majaa (jukateka), vasteka, cocila, celtala, ĉola, kakĉikela, kekĉia, kiĉea, mamea, ĉuĥa, hakalteka (poptia), kanhobala, iŝila, pokomama, pokomĉia, cutuhila
Indianaj lingvaroj el Sudameriko
[redakti | redakti fonton]Estas multaj senparencaj lingvoj en Sudameriko, kiel la mapuĉa kaj pirahana. Inter la lingvaroj estas:
Ajmareca
[redakti | redakti fonton]Ĉibĉeca
[redakti | redakti fonton]Ĉibĉa
Ĉokoa
[redakti | redakti fonton]- Ĉokoa (embera)
Ŝavantea, kajnganga
Pano-takana
[redakti | redakti fonton]Takana, ŝipiba
Tukaneca
[redakti | redakti fonton]Tukana
Tupieca
[redakti | redakti fonton]Troviĝas multaj senparencaj lingvoj en Papulando. Inter la lingvaroj estas:
Tra-papulanda
[redakti | redakti fonton]Enhavas la plejparton de la papuaj lingvoj
Okcidenta papua
[redakti | redakti fonton]Toriĉela
[redakti | redakti fonton]Sepika
[redakti | redakti fonton]Ramu-subsepika
[redakti | redakti fonton]Sud-centra papulanda
[redakti | redakti fonton]Norda bugenvila
[redakti | redakti fonton]Troviĝas pluraj senparencaj lingvoj en Aŭstralio. Inter la lingvaroj estas:
Enhavas la plejparton de la aŭstraliaj lingvoj
Gunvingua
[redakti | redakti fonton]Arnhemlanda
[redakti | redakti fonton]Dalia
[redakti | redakti fonton]Vorora
[redakti | redakti fonton]Njulnjula
[redakti | redakti fonton]Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Deveno de lingvo
- Lingvistiko
- Lingva klasifiko
- Listo de lingvoj
- Planlingvo, Konstruita lingvo, Lingva rekonstruo
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]
|
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.