Узбек чĕлхи
| Узбек чĕлхи | |
|---|---|
| Тăван ячĕ: | Oʻzbek tili, Ўзбек тили, ئۇزبېك تیلى |
| Патшалăхсем: | Узбекистан, Афганистан, Таджикистан, Кăркăсстан, Казахстан, Туркменистан, РФ, Турци, Иран, Китай |
| Официаллă статус: |  Узбекистан
|
| Йĕркелекен: | Ташкентри Алишер Навои ячĕллĕ узбек чĕлхин патшалăх университечĕ |
| Классификаци | |
| Категори: | Еврази чĕлхисем |
Алтай чĕлхисем (тавлашуллă)
| |
| Чĕлхе кочĕсем | |
| ISO 639-1: | — |
| ISO 639-2: | — |
| ISO 639-3: | — |
| Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика | |
Узбек чĕлхи, — тĕрĕк чĕлхисем шутне керекен чĕлхе, Узбекистанăн патшалăх чĕлхи. Тĕнчере пурĕпе çак чĕлхепе 18 миллиона яхăн çын калаçать. Ытларахăшĕ Узбекистанра пурăнать. Çавăн пекех узбек чĕлхин ареалĕ — Таджикистан, Тутарстан Кăркăсстан, Афганистан тата Туркменистан. Лексикипе тата грамматикипе уйгур чĕлхипе çывăх.
Фонетикине, грамматикине, тата лексикине перс чĕлхи пысăк витĕм кӳнĕ.
Истори
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Аваллăх тата ирхи вăтам ĕмĕрсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Ҫырулӑхӗ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]1928 çулчен çырулăхĕ арап алфавичĕ çинче тытăнса тăнă, 1940 çулчен — латин алфавичĕ çинче, 1992 çулчен — кириллица çинче. 1992 çул хыççан каллех латиница алфавитне усă курма пуçланă.
| А а | B b | D d | Е е | F f | G g | H h | I i | J j | K k |
| L l | М m | N n | О о | P p | Q q | R r | S s | Т t | U u |
| V v | X x | Y y | Z z | Oʻ oʻ | Gʻ gʻ | Sh sh | Ch ch | Ng ng | ʼ |
ISO 639 тăрăх чĕлхе кочĕ uz, uzn.
Çав. пекех
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Хорезм-тĕрĕк чĕлхи
- Чагатай чĕлхи (ĕлĕкхи узбек чĕлхи)
- Кăркăсстанри узбек чĕлхи
Литература
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Баскаков Н. А. Историко-типологическая фонология тюркских языков / Отв. ред. член-корр. АН СССР Э. Р. Тенишев. — М.: Наука, 1988. — ISBN 5-02-010887-1
- Исматуллаев Х. Х. Самоучитель узбекского языка. — Ташкент: Ўқитувчи, 1991.
- Кононов А. Н. Грамматика современного узбекского литературного языка. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1960.
- Ходжиев А. П. Узбекский язык // Языки мира: Тюркские языки. — М.: Институт языкознания РАН, 1996. — (Языки Евразии). — ISBN 5-655-01214-6
- Boeschoten, Hendrik Uzbek // The Turkic Languages / Edited by Lars Johanson and Éva Á. Csató. — Routledge, 1998.
- Johanson, Lars Uzbek // Concise Encyclopedia of Languages of the World / Keith Brown, Sarah Ogilvie. — Elsevier, 2009. — ISBN 978-0-08-087774-7
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносокАфганистанне указан текст
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Википедин [[:(({code))}:|uz уйрăмĕ]].
Викисăмахсарти сăмах йышĕ узбекского языка категоринче «Узбекский язык»
- Русско-узбекский и узбекско-русский словари и разговорники (латиница и кириллица)
- Русско-узбекский словарь
Тĕрĕк чĕлхисем, чĕлхевĕсем, диалекчĕсем, калаçăвĕсем |
|
|---|---|
| пратĕрĕк † | |
| Пăлхар ушкăнĕ | |
| Авалхи тĕрĕк |
авалхи кăркăс (енисей-кăркăс) † | орхон-енисей (ватă тĕрĕк) | уйгур рунă (орхон-уйгур) † |
| Туçи алтай (вар-хĕвелтухăç) ушкăнĕ1 |
кăркăс-кăпчак3: кăркăс (çурçĕр кăркăс, ферган-кăпчак (†), кăнтăр кăркăс), кăнтăр алтай (диал.: хăй алтай (ойрот), теленгит, телеут) | çурçĕр алтай1: шор челхин кондом диалекчĕ2, чулăм челхин анат чулăм диалекчĕ2, çурçĕр алтай (диал.: кумандă, челкан) | тапалар3 |
| Карлук ушкăнĕ |
карлук-уйгур: авалхи уйгур †, карахан (карахан-уйгур) †, халаджа (аргу)1 | карлук-хорезм: литература çыруллă ватă чĕлхесем — хорезм-тĕрĕк †, чагатай, тĕрĕк чĕлхи †, хальхи — айна ‡, или-тĕрĕк, лобнор ‡1, узбек, уйгур (çĕнĕ уйгур), хотан2, хотон (†) ‡1, кăнтăр кăркăс — карлук диалекчĕсем2 |
| Кăпчак ушкăнĕ |
авалхи кăпчак † | нухай-кăпчак: алабуга-нухай2, аçтăрхан-нухай2, казах, каракалпак, нухай, крым тутар чĕлхин çеçенхир диалекчĕ, узбек-нухай (узбек чĕлхин кăпчак диалекчĕсем) ‡2, ферган-кăпчак — нухай-кăпчак диалекчĕсем2, кăнтăр кăркăс — нухай-кăпчак диалекчĕсем2, юртă-нухай2 | атăл-кăпчак: пушкăрт, çĕпĕр-тутар, тутар (диал.: мишер) | половец-кăпчак: авалхи половец †, караим крым тутар1 (караим, крым диалекчĕ2, крым тутар (литература), крымчак2, крым тутар чĕлхин вăтам диалекчĕ, урум (азовçум) — кăпчак пуплевĕсем2), кумăк-карачай-балкар1 (эрмен-кăпчак †, карачай-балкар, кумăк), мамлюк-кăпчак † |
| Огуз ушкăнĕ |
авалхи огуз † | печенег †1 | салар | çурçĕр узбек (икан-карабулак) | хăй огуз: азербайджан (диалектсем) | айналлу2 | афшар2 | балкан-гагауз | гагауз | кашкай2 | осман † | салчук2 | сири-туркмен2 | сонкор-тĕрĕк | турккă (диал.: кипр) | туркмен (диал.: трухмен) | урум (азовçум) — огуз пуплевĕсем | хорасан-тĕрĕк (диал.: боджнурди) | хорезм (ӳспек чĕлхин огуз диалекчĕсем)2 | цалк2 | крым тутар чĕлхин кăнтăр çыранĕн диалекчĕ |
| Саян (тобас) ушкăнĕ | |
| Хакас (кăркăс) ушкăнĕ |
сарăк-югур (хара-йогур) | фуюй-кăркăс | хакас-алтай: шор чĕлхин мрас диалекчĕ2, чулăм чĕлхин вăтам калаçăвĕ2, хакас |
| Якут ушкăнĕ |
ака теекен | о-теекен, çав шутра долган2, якут литератури |
| Çырулăх |
орхон-ениçей рунисем | пăлхар рунисем | яналиф |
| Асăрхавсем: 1 чĕлхе е чĕлхе ушкăнĕн классификацийĕ тавлашуллă, чĕлхе ушкăнĕ гипотезăллă (Терĕк чĕлхисен классификацийĕ пăхăр); 2 «чĕлхе» термина уса курни йăнăш («чĕлхе е диалект» проблема пăхăр); 3 кăпчак, пулас; † çухалнă, уйрăлнă е улшăннă чĕлхесем; (†) çухалнă чĕлхесем, пулас; ‡ хутăш чĕлхесем | |
Шаблон:Узбек чĕлхи
Узбексем |
|
|---|---|
| Культура |
Литература • Мусăк • Кухня • Узбек ячĕсем • Узбек наци костюмĕ |
| Чĕлхе | |
| Диаспора |
Афганистан • Казахстан • Кăркăсстан • Китай • Пакистан • Раççей (Санкт-Петербург) • Таджикистан • Туркменистан • Турци • Украина • АПШ |
| Тĕне тытни |
Ислам • Христианлăх |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
