تیتان یان کەیوان VI (بەئینگلیزی: Titan، Saturn VI) گەورەترین مانگی هەسارەی کەیوانە

لە سیستەمی خۆریدا زەوی ھاوشێوەیەکی ھەیە، مانگی ھەسارەی زوحەل، کە بە تیتان دەناسرێت، ھەمان شێوازی زەوی ھەیە. ئەو ساتەی ژیان بۆ یەکەمین جار لەسەر زەوی دروستبوو، ھەمان شێوازی ئێستای مانگی تیتانی ھەبووە. ئێستاکە زاناکان دەیانەوێت بزانن، ئایا تیتانی سەھۆڵاوی بەھەمان قۆناغە سەرەتاییەکانی زەویدا تێپەڕ دەبێت.

لەمیانەی کۆنگرەی "International Astronomical Union" لەریۆ دی جانیرۆی بەڕازیل گەردوونناسان دوو لێکۆڵینەوەیان پێشکەشکرد، کە ئاماژە بە مانگی تیتان دەدەن و ڕاڤەی ئەوە دەکەن، کە مانگی ناوبراو ھاوشێوەیەکی زۆری لەگەڵ زەویدا ھەیە.

ھەرچەندە لەسەر مانگی تیتان پلەی گەرمی لە ژێر ١٨٠ پلەی سیلیزیەوەیە، کەچی زنجیرە شاخ، گرد و ڕووبار بوونیان ھەیە، ھەروەک لەسەر ڕووپەری بڵاوکراوەی "International Astronomical Union"دا ھاتووە. لەشوێنی ئاو میتانی شل ھەیە، کە وەک باران دەبارێت و ھەروەھا میتان ڕووبارەکان دروست دەکات. "International Astronomical Union" دەیەوێت لە ریۆ دی جانیرۆ چەند وێنە‌یەکی نوێ پێشکەش بکات، کە دە ئەوەندەی وێنە گیراوەکانی پێشووتر باشتر تیتان دەردەخەن.

رۆسالی لۆپێز لە "Jet Propulsion Laboratory" لە پاسادێنا سەر بەناوچەی کالیفۆرنیا دەڵێت: "جێگای سەرسامییە، کە بەشی دەرەوەی تیتان ھاوشێوەی زەوییە." تاکو ئێستا نەتوانراوە بسەلمێنرێت، کە ھاوشێوەی زەوی لە ھیچ لەکام لە تەنەکانی سیستەمی خۆریدا ھەبێت. رۆسالی لۆپێز لە درێژەی پەیڤەکانیدا دەڵێت: "سەرەڕای جیاوازی مەزنی پلەی سەدی نێوان زەوی و تیتان، کەچی دەتوانرێت ڕاڤەی ئەوە بکرێت، کە ھاوشێوەیەکی زۆر لەنێوان زەوی و تیتاندا ھەیە."

پێشتر زانرابوو، کە پلەی سەدەی سەر تیتان دەگاتە نزیکەی ١٨٠- پلەی سەدی، بەڵام ئەوەی توێژەرانی سەرسامکردووە ئەوەیە، کە لە بورکانە سەھۆڵاوییەکانەوە بەشێوەیەکی بەردەوام ئامۆنیاک بۆ سەر ڕووی تیتان دەردەھاوێژرێت. ئەو زانیارییە نوێیەش زاناکان توانیویانە لەڕێگای "Cassini"یەوە دەستیانبکەوێت. وەک دەزانرێت، کە بورکانەکانی سەر زەویش ئامۆنیاک دەردەھاوێژن.

ئێستا بەشێوەیەکی گشتی چینی ئەتمۆسفیری تیتان لە میتان و نایترۆجین پێکھاتووە. ھەردووکیان پێکەوە لەگەڵ ئامۆنیاک ھەمان ژینگەی دروست دەکەن، کە لەسەر زەوی لەکاتی دروستبوونی ژیاندا ھەبووە.

رۆسالی لۆپێز دەپرسێت، ئایا تیتانیش بەھەمان قۆناغی زەویدا تێپەڕ دەبیت.

ب و د کۆمەڵەی خۆر
خۆر بەرگی خۆر	ھەسارەکان بازنەکان مانگەکان زاوە ڤینۆس زەوی ١ مانگ مەریخ ٢ مانگ: فۆبۆس دیمۆس ھورمز بازنەکان ٧٩ مانگ: جانیمید کالیستۆ ئایۆ یوورۆپا کەیوان بازنەکان ٦٢ مانگ: تیتان ڕیا ئایپێتوس دیۆن تێسیس ئێنسلادوس میماس یورانۆس بازنەکان ٢٧ مانگ: تایتینیا ئۆبێرۆن ومبریێل ئێریەل میراندا نێپتوون بازنەکان ١٤ مانگ: تریتۆن ھەسارەی بچووک ھەسارەی شەموولە سێریس پلووتۆ ٥ مانگ: شارۆن هاومیا ٢ مانگ: هاییاک: ناماکا ماکێماکێ ١ مانگ ئیریس دیسنۆمیا گەڕەستێرۆچکەکان تەنە بچووکەکانی کۆمەڵەی خۆر گەڕەستێرۆچکە دیارەکان گەڕەستێرۆچکەکانی ئەپۆڵۆ گەڕەستێرۆچکەی ئەپۆڵۆ ١٨٦٢ گەڕەستێرۆچکەی ١٩٩٨ QE٢ ڤێستا ٤ گاسپرا ئیدا ئەپۆفیس کالیۆپی ٢٢ (لینوس) پاڵاس جونۆ ھایگیا کۆمەڵە و خێزانەکان تەنەکانی نزیک زەوی کەمەربەندی ئەستێرەیی ترۆجانەکان ڤینۆس زەوی Mars Jupiter Uranus Neptune Centaurs Asteroid moons Meteoroids ناوەکان Meanings of asteroid names تەنەکانی پاشی نێپتۆن ھەسارە لاوەکییە دوورەکان پشتوێنی کویپێر Plutinos Orcus Ixion Cubewanos 2002 UX25 Varuna Albion 2002 TX300 Quaoar Huya 2002 AW197 دیسکی بڵاو 2002 TC302 2004 XR190 2007 OR10 ھی تر Sednoids Sedna 2012 VP113 Detached objects Damocloids Oort cloud objects Hills cloud کلکدارەکان Lists of comets Periodic comets Non-periodic comets Main-belt Sungrazing Great Extinct Lost
پێڕستەکان	Solar System objects by orbit By size By discovery date Minor planets Gravitationally rounded objects Possible dwarf planets Natural satellites Space probes Extremes Tallest mountains Largest craters Largest valleys Largest lakes
خەیاڵی	ھەسارەی نۆیەم Five-planet Nice model Vulcanoids Tyche Nemesis Planets beyond Neptune Claimed moons of Earth List of hypothetical Solar System objects
See also: Formation and evolution of the Solar System, list of the Solar System's objects by discovery date, by orbit, and by radius or mass, and the Solar System Portal

• دەروازەی گەردوون
• دەروازەی کۆمەڵەی خۆر

کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە تیتان (مانگ) تێدایە.