Шубрыя (Шупрыя, Арме-Шубрыя, Субарту, Субар) — хурыцкае царства, вядомае з асірыйскіх крыніц, пачынаючы з XII стагоддзя да н. э. Царства знаходзілася на Армянскім нагор'і на паўднёвым захадзе ад возера Ван і межавала з Урарту. Магчыма, адзін з зародкаў армянскай дзяржаўнасці^[1][2].

Разам з мушкамі, Хаяса і іншымі народамі і дзяржавамі рэгіёна патрапіла пад уладу Урарту ў IX стагоддзі да н. э.; нашчадкі выхадцаў з Шубрыі ўдзельнічалі ў фармаванні армянскага этнасу.

Шубрыя згадваецца ў пасвячальнай надпісе асірыйскага цара Асархаддона богу Ашшуру. Асархаддон у 674 годзе да н. э. распачаў паход супраць Шубрыі і скарыў яе.

Цяпер ужо прызнана, што зародкі армянскай дзяржаўнасці сыходзяць не толькі ў эпоху падзення Урарту і Асірыі, але і глыбей; зародкам яе магло быць царства Арме-Шубрыя, як лічыць Б. Б. Піятроўскі, які прадугледжвае тут стварэнне скіфска-армянскага аб'яднання на мяжы VII і VI стст. да н.э. э., але якое склалася як дзяржава значна раней.

У якасці зародку армянскай дзяржаўнасці можна разглядаць і любую хурыцкую, урартскую ці лувійскую дзяржаву на тэрыторыі Армянскага нагор'я — і гэтыя дзяржавы былі таксама створаны не чужымі армянам этнічнымі групамі, а людзьмі, нашчадкі якіх уліліся ў армянскі народ, хаця самі яны і размаўлялі на іншых мовах^[3].

Краіна Арме ўзначальвала тэрытарыяльны саюз, у які ўваходзіла і «царства» мушкоў, краіны Ішува, Шупрыа, Алшы, Пурулумцы і шмат іншых «краін». Саюзу ўдалося аб'яднаць усе дробныя краіны і народы Армянскага нагор'я ў адну палітычную адзінку. Саюз, які ўзначальвае краіна «Армэ», атрымаў магчымасць выкарыстаць перыяд бяссілля Урарту і захапіць яго палітычную спадчыну. Зліццё двух народаў армінаў і мушкоў, было вельмі важным фактарам; яно прывяло да стварэння на урарт-хурыцкім субстраце пануючай мовы, першапачаткова ў тэрытарыяльным саюзе, на поўдні Урарту; гэта была будучая армянская мова.^[4]

• Этнагенез армян
• Субарту
• Урарту
• Мушкі
• Хаяса
• Катастрофа бронзавага веку

1. ↑ Артак Маўсісян. Арменія ў III тысячагоддзі да Р. Х.(згодна пісьмовым крыніцам). — 2005. — ISBN 5-8084-0643-9.
2. ↑ Артак Маўсісян. Святое Нагор'е. Арменія ў найстаражытных духоўных успрыманнях Пярэдняй Азіі. — 2010. — ISBN 978-5-8084-1304-7.
3. ↑ Дьяконов И.М. Предыстория армянского народа. Глава III. Образование армянского народа (нявызн.). annales.info. Праверана 29 кастрычніка 2018.
4. ↑ Бэнэцяну, Влад. Некоторые вопросы этногенеза армян (нявызн.). hpj.asj-oa.am (7 жніўня 1961). Праверана 11 лістапада 2018.