Горад Цярнопаль укр.: Тернопіль Герб[d] Сцяг[d] Краіна  Украіна Вобласць Цярнопальская вобласць Раён Цярнопальскі раён[d] Абшчына Цярнопальская гарадская грамада Каардынаты 49°34′00″ пн. ш. 25°36′00″ у. д.HGЯO Мэр Сяргей Надал[d] Заснаваны 1540 Першая згадка 15 красавіка 1540 Плошча 59 км²[1] Вышыня цэнтра 320 м Водныя аб’екты Серат[d] Насельніцтва ▲225 238 чал. (2022)[2][3][…] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 0352 Паштовыя індэксы 46000 - 46499 КААТУУ 6110100000 Афіцыйны сайт rada.te.ua (укр.) Цярнопаль на карце Украіны ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Цярнопаль, або Тэрнопіль^[4] (укр.: Тернопіль), да 1944 года — Тарнопаль (укр.: Тарнополь) — горад ва Украіне, палітыка-адміністрацыйны, эканамічны і культурны цэнтр Цярнопальскай вобласці. Адзін з найбуйнейшых гарадоў гістарычных зямель Галіцыі і Падолля. Плошча — 86 км². Насельніцтва — 225 286 чалавек (2022).

Размешчаны на рацэ Серат. Знаходзіцца ў цэнтры Заходняй Украіны, на перасячэнні важных аўтамабільных і чыгуначных шляхоў. Міжнародны аэрапорт «Тэрнопіль» размешчаны за 3 км на ўсход ад горада.

У фізіка-геаграфічным дачыненні горад знаходзіцца на Цярнопальскай плато, Падольскага ўзвышша. Належыць да ўмеранага пояса зоны шыракалістых лясоў.

Клімат у Цярнопалі ўмерана-кантынентальны, з цёплым вільготным летам і мяккай зімой. Сярэдняя тэмпература паветра вагаецца ад -3 °C у студзені да +19 °C у ліпені. Сярэднегадавая колькасць ападкаў складае 520-600 мм^[5].

Горад заснаваны ў 1540 годзе Янам Аморам Тарноўскім. Да 1569 года ў складзе Церабаўлянскага староства (пазней павета) Рускага ваяводства Каралеўства Польскага. У 1569—1772 гадах у складзе Рэчы Паспалітай — Церабаўлянскі павет Галіцкай зямлі Рускага ваяводства; у 1772—1810, 1815—1867 — цэнтр Цярнопальскай акругі ў складзе Галіцка-Уладзімірскага каралеўства, 1810—1815 — Цярнопальскай губерні Расійскай імперыі, 1854—1939 — адміністрацыйны цэнтр Цярнопальскай акругі ў складзе розных дзяржаў: Аўстрыйскай імперыі, Аўстра-Венгрыя, ЗУНР, ГРСР, Польскай Рэспублікі. З 1920 г. — адміністрацыйны цэнтр ваяводства, з 1939 г. — вобласці. З канца 1918 да 2 студзеня 1919 года Тарнопаль быў сталіцай Заходнеўкраінскай Народнай Рэспублікі, а з 8 ліпеня па 21 верасня 1920 — сталіцай марыянеткавай бальшавіцкай дзяржавы — Галіцкай ССР. Падчас нацысцкай акупацыі (1 жніўня 1941 — красавік 1944) у складзе акругі Галіцыя.

Заступніцай горада лічаць Святую Тэклю. Перад Другой сусветнай вайной алтар з яе выявай знаходзіўся ў дамініканскім касцёле — цяпер сабор Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Панны.

Да 2018 года — цэнтр Цярнопальскага гарсавета. З 2018 года — цэнтр гарадской грамады Цярнопаля.

Па дадзеных перапісу насельніцтва Украіны (2001 г.)^[6] Цярнопаль і Цярнопальская вобласць аднастайна населеныя этнічнымі ўкраінцамі. Горад Цярнопаль і Цярнопальская вобласць таксама з'яўляюцца аднароднымі украінскамоўнымі.

Дынаміка насельніцтва:

Цярнопаль — цэнтр лёгкай, харчовай, радыёэлектроннай і будаўнічай прамысловасці. У савецкі і ранні постсавецкі перыяд у горадзе дзейнічалі камбайнавы завод і фарфоравы завод. Таксама цяпер горад ёсць важным транспартным вузлом Украіны.

У Цярнопалі дзейнічае каля 40 навучальных устаноў, больш 10 вышэйшых навучальных устаноў і іх філіялаў, у тым ліку:

• Заходнеўкраінскі нацыянальны ўніверсітэт
• Цярнопальскі нацыянальны педагагічны ўніверсітэт імя Уладзіміра Гнацюка
• Цярнопальскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт імя І. Я. Гарбачэўскага
• Цярнопальскі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт імя Івана Пулюя
• Цярнопальскі інстытут сацыяльных і інфармацыйных тэхналогій
• Цярнопальскі эксперыментальны інстытут педагагічнай адукацыі
• Цярнопальскі інстытут эканомікі і прадпрымальніцтва
• Цярнопальскі камерцыйны інстытут
• Міжрэгіянальная Акадэмія кіравання персаналам (Цярнопальскі інстытут)
• Еўрапейскі ўніверсітэт (Цярнопальскі філіял)

У горадзе знаходзіцца Цярнопальскі акадэмічны абласны ўкраінскі драматычны тэатр імя Т. Г. Шаўчэнка^[14], Цярнопальскі акадэмічны абласны тэатр акцёра і лялькі, Цярнопальская абласная філармонія. Таксама ў горадзе дзейнічаюць:

• Цярнопальскі абласны краязнаўчы музей
• Цярнопальскі абласны мастацкі музей
• Музей палітычных зняволеных
• Бібліятэка-музей «Літаратурнае Цярнопаль»
• Галерэя Цярнопальскі абласной арганізацыі Нацыянальнага саюза мастакоў Украіны
• Музей Івана Пулюя

З 2013 года пад Цярнопалем на працягу 2-4 дзён у ліпені штогод праводзіцца Міжнародны музычны фестываль пад адкрытым небам «Файне Місто»^[15].

• Казімеж Міхалоўскі (1901—1981) — польскі археолаг, егіптолаг, гісторык мастацтва, член Польскай акадэміі навук, ардынарны прафесар Варшаўскага ўніверсітэта.
• Цэлясцін Лявонавіч Бурстын (1888—1938) — беларускі матэматык, доктар філасофіі (1912), акадэмік АН БССР (1931), прафесар (1929).
• Іван Рудніцкі (нар. 1991) — украінскі футбаліст, паўабаронца.

• Цярнопаль // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — С. 195-196. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Цярнопаль

Цярнопальская вобласць
Раёны	Крэмэнэцкі Цярнопальскі Чарткіўскі
Гарады	Баршчыў Бучач Бэрэжаны Залішчыкы Збараж Зборыў Капычынці Крэмэнэць Ланіўці Манастырыска Пачаіў Підгайці Скалат Тэрэбоўля Харосткіў Цярнопаль Чарткіў Шумск
Пгт	Вышнівэць Вэлыка Бэрэзавыця Вэлыкі Біркы Грымайліў Гусятын Дружба Завадскэ Залаты Пацік Залізці Казава Казліў Карапэць Мыкулынці Мэльныця-Падзільска Підвалачыск Скала-Падзільска Тоўстэ

У сацыяльных сетках	Facebook
Слоўнікі і энцыклапедыі	Вялікая каталанская · Вялікая расійская (старая версія) · Бракгаўза і Эфрона · Яўрэйская Бракгаўза і Эфрона · Кароткая яўрэйская · Малы Бракгаўза і Эфрона · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн)
Нарматыўны кантроль BNE: XX5043763 · BNF: 13560470z · GND: 4119565-6 · LCCN: n81126880 · LNB: 000327508 · NKC: ge207474 · SUDOC: 14376506X · VIAF: 249015788