Пій X
лац.: Pius PP. X
257-ы Папа Рымскі 4 жніўня 1903 — 20 жніўня 1914
Папярэднік	Леў XIII
Пераемнік	Бенедыкт XV
patriarch of Venice[d] 15 чэрвеня 1893 — 4 жніўня 1903
Дыяцэзія	Патрыярхат Венецыі[d]
Папярэднік	Domenico Agostini[d]
Пераемнік	Aristide Cavallari[d]
кардынал з 12 чэрвеня 1893
канонік 1875 — 10 лістапада 1884
канцлер 1875 — 10 лістапада 1884
духоўнік[d] 1867 — 1875
вікарый[d] 18 верасня 1858 — 1867
Roman Catholic Bishop of Mantova[d] з 10 лістапада 1884
Дыяцэзія	Roman Catholic Diocese of Mantua[d]
Папярэднік	Giovanni Maria Berengo[d]
Пераемнік	Paolo Carlo Francesco Origo[d]
Дзейнасць	каталіцкі святар, каталіцкі дыякан, каталіцкі біскуп
Нараджэнне	2 чэрвеня 1835(1835-06-02)[1][2][…] Riese Pio X[d], Ламбарда-Венецыянскае каралеўства[3]
Смерць	20 жніўня 1914(1914-08-20)[1][2][…] (79 гадоў) ці 1914 Апостальскі палац, Ватыкан
Пахаванне	Сабор Святога Пятра
Аўтограф
Узнагароды
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Святы Пій X (лац.: Pius PP. X; свецкае імя — Джузэ́пэ Мелькіо́рэ Са́рта, італ.: Giuseppe Melchiorre Sarto; 2 чэрвеня 1835 — 20 жніўня 1914) — 257-ы Папа Рымскі (з 4 жніўня 1903 года па 20 жніўня 1914 года). Абвешчаны ў Каталіцкай Царкве святым.

Святы Пій X вядомы жорсткай барацьбой з мадэрністычнымі інтэрпрэтацыямі каталіцкага вучэння, правядзеннем літургічных рэформаў (з мэтай вяртання да вытокаў каталіцкай традыцыі і супрацьстаяння пратэстанцкім рухам) і развіццём артадаксальнай тэалогіі. У 1917 годзе, як вынік выканання загаду Папы, выйшаў Кодэкс Кананічнага Права — прадукт аналізу і сістэматызацыі юрыдычных нормаў і шматлікіх кананічных дакументаў Рымска-Каталіцкай Царквы, якім карысталіся ажно да выхаду новага Кодэкса ў 1983 годзе.

Святы Пій X прысвяціў сябе марыйнаму тытулу «Маці Божая Даверу». У яго энцыкліцы «Ad diem illum lætissimum» абмяркоўваліся некаторыя пытанні марыялогіі, але таксама там быў заклік да адраджэння Царквы, які таксама знайшоў адлюстраванне ў дэвізе пантыфікату Пія X — «Instaurare Omnia in Christo» (бел.: Аднавіць усё ў Хрысце).

Пій X адобрыў некаторыя літургічныя ідэі, якія выказвалі прыхільнікі «Літургічнага Руху». Ён спрыяў больш актыўнаму выкарыстанню нацыянальных моў у працэсе катэхізацыі, які значна ўдасканаліў. Святы Пій X заахвочваў людзей да практыкі частага прыняцця Святой Камуніі і знізіў узрост Першай Камуніі, прычым гэта інавацыя трывае дагэтуль. Акрамя гэтага, ён зацята абараняў каталіцтва ад індыферэнтызму і рэлятывізму. Як і яго папярэднікі, Пій X прасоўваў тамізм у якасці асноўнай філасофскай базы для арганізацыі навучання ў каталіцкіх установах адукацыі. Гэты Рымскі Пантыфік вельмі жорстка супрацьстаяў мадэрнізму і шматлікім філасофскім канцэпцыям XIX стагоддзя, наяўнасць якіх, на яго погляд, пагражала імпарту секулярных памылак, несумяшчальных з каталіцкай догмай, непасрэдна ўнутр Каталіцкай Царквы.

Пій X як асоба вылучаўся цвёрдым характарам і развітым пачуццём неабходнасці захавання пэўнай ступені персанальнай беднасці. Кожны тыдзень ён чытаў з кафедры гамілійныя пропаведзі, што было рэдкай практыкай для таго часу, асабліва для Папаў. Пасля Месінскага землетрасення 1908 года Пій X адкрыў Апостальскі Палац для прытулку бежанцаў, прычым зрабіў гэта значна раней, чым урад Італіі адрэагаваў на трагічныя падзеі. Ён адхіляў прывілеі любога кшталту для членаў сваёй сям’і, а некаторыя з яго сваякоў добраахвотна абралі жыццё ў беднасці пад Рымам. Падчас пантыфікату Пія X многія марыйныя выявы атрымалі кананічную каранацыю.

Пасля смерці Пія X вакол яго хутка ўзнік моцны культ, заснаваны на павазе да пабожнасці і асабістых цнотаў Папы. Падчас пантыфікату Папы Пія XII адбыліся беатыфікацыя (3 чэрвеня 1951 года) і кананізацыя (29 мая 1954 года) Пія X. Пасля смерці Папы ў Базіліцы Святога Пятра была ўсталявана вялікая статуя, месца нараджэння Папы было перайменавана ў Рыезэ-Піа-X. У яго гонар узяла назву каталіцкае традыцыяналісцкае Святарскае Брацтва Святога Пія X.

Джузэпэ Мелькіорэ Сарта нарадзіўся 2 чэрвеня 1835 года ў Рыезэ (цяпер Рыезэ-Піа-X), што знаходзіцца каля Трэвіза, у Ламбарда-Венецыянскім каралеўстве ў складзе Аўстрыйскай імперыі (цяпер Італія). Ён быў другім з дзесяці дзяцей паштальёна Джавані Бацісты Сарта (1792—1852) і краўчыхі Маргарыты Сансон (1813—1894). Джузэпэ быў ахрышчаны 3 чэрвеня 1835 года. Паколькі ён быў сынам вясковага паштальёна, дзяцінства будучага Папы прайшло ў беднасці. Менавіта з прычыны фінансавых праблем бацькі Джузэпэ высока цанілі адукацыю сваіх дзяцей, таму ён штодня хадзіў у школу, якая знаходзілася на адлегласці каля 6 кіламетраў ад дома.

• Папскі Універсітэт Святога Тамаша Аквінскага
• Acta Apostolicae Sedis

Папы Рымскія
I стагоддзе	Пётр Лін Анаклет Клімент I Эварыст
II стагоддзе	Аляксандр I Сікст I Тэлесфор Хігін Пій I Аніцэт Сотар Алеўтэр Віктар I Сефірын
III стагоддзе	Калікст I Урбан I Панціян Антэр Фабіян Карнелій Луцый I Стэфан I Сікст II Дыянісій Фелікс I Еўціхій Кай Марселін
IV стагоддзе	Марцэл I Еўсебій Мельхіяд Сільвестр I Марк Юлій I Ліберый Дамасій I Сірыцый Анастасій I
V стагоддзе	Інакенцій I Зосіма Баніфацый I Цэлесцін I Сікст III Леў I Гіляр Сімпліцый Фелікс II Геласій I Анастасій II Сімах
VI стагоддзе	Гармізд Ян I Фелікс IV Баніфацый II Ян II Агапій I Сільверый Вігілій Пелагій I Ян III Бенедыкт I Пелагій II Грыгорый I
VII стагоддзе	Сабініян Баніфацый III Баніфацый IV Адэадат I Баніфацый V Ганорый I Севярын Ян IV Тэадор I Марцін I Яўген I Віталіян Адэадат II Донус Агафа Леў II Бенедыкт II Ян V Конан Сергій I
VIII стагоддзе	Ян VI Ян VII Сісіній Канстанцін I Грыгорый II Грыгорый III Захар Стэфан II Стэфан II Павел I Стэфан III Адрыян I Леў III
IX стагоддзе	Стэфан IV Пасхалій I Яўген II Валянцін Грыгорый IV Сергій II Леў IV Бенедыкт III Мікалай I Адрыян II Ян VIII Марын I Адрыян III Стэфан V Фармоз Баніфацый VI Стэфан VI Раман Тэадор II Ян IX Бенедыкт IV
X стагоддзе	Леў V Сергій III Анастасій III Ланд Ян X Леў VI Стэфан VII Ян XI Леў VII Стэфан VIII Марын II Агапій II Ян XII Леў VIII Бенедыкт V Ян XIII Бенедыкт VI Бенедыкт VII Ян XIV Ян XV Грыгорый V Сільвестр II
XI стагоддзе	Ян XVII Ян XVIII Сергій IV Бенедыкт VIII Ян XIX Бенедыкт IX Сільвестр III Бенедыкт IX Грыгорый VI Клімент II Бенедыкт IX Дамасій II Леў IX Віктар II Стэфан IX Мікалай II Аляксандр II Грыгорый VII Віктар III Урбан II Пасхалій II
XII стагоддзе	Геласій II Калікст II Ганорый II Інакенцій II Цэлесцін II Луцый II Яўген III Анастасій IV Адрыян IV Аляксандр III Луцый III Урбан III Грыгорый VIII Клімент III Цэлесцін III Інакенцій III
XIII стагоддзе	Ганорый III Грыгорый IX Цэлесцін IV Інакенцій IV Аляксандр IV Урбан IV Клімент IV Грыгорый X Інакенцій V Адрыян V Ян XXI Мікалай III Марцін IV Ганорый IV Мікалай IV Цэлесцін V Баніфацый VIII
XIV стагоддзе	Бенедыкт XI Клімент V Ян XXII Бенедыкт XII Клімент VI Інакенцій VI Урбан V Грыгорый XI Урбан VI Баніфацый IX
XV стагоддзе	Інакенцій VII Грыгорый XII Марцін V Яўген IV Мікалай V Калікст III Пій II Павел II Сікст IV Інакенцій VIII Аляксандр VI
XVI стагоддзе	Пій III Юлій II Леў X Адрыян VI Клімент VII Павел III Юлій III Марцэл II Павел IV Пій IV Пій V Грыгорый XIII Сікст V Урбан VII Грыгорый XIV Інакенцій IX Клімент VIII
XVII стагоддзе	Леў XI Павел V Грыгорый XV Урбан VIII Інакенцій X Аляксандр VII Клімент IX Клімент X Інакенцій XI Аляксандр VIII Інакенцій XII Клімент XI
XVIII стагоддзе	Інакенцій XIII Бенедыкт XIII Клімент XII Бенедыкт XIV Клімент XIII Клімент XIV Пій VI Пій VII
XIX стагоддзе	Леў XII Пій VIII Грыгорый XVI Пій IX Леў XIII
XX стагоддзе	Пій X Бенедыкт XV Пій XI Пій XII Ян XXIII Павел VI Ян Павел I Ян Павел II
XXI стагоддзе	Бенедыкт XVI Францыск
Спіс Папаў Рымскіх Катэгорыя:Папы Рымскія

Слоўнікі і энцыклапедыі	Біяграфічны італьянцаў · Вялікая каталанская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Бракгаўза і Эфрона · Ларуса · Малы Бракгаўза і Эфрона · Праваслаўная · Універсальная літоўская энцыклапедыя · Britannica (11-th) · Britannica (12-th) · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Catholic (1997—…) · Notable Names Database · Treccani · Universalis
Генеалогія і некрапалістыка	Find a Grave · gravsted.dk · WikiTree · Geni.com · Rodovid · genealogics.org
Нарматыўны кантроль BAV: ADV12307981, ADV12645125 · BIBSYS: 13044357 · BNC: a10244499 · BNE: XX1156460 · BNF: 119199550 · CiNii: DA11105317 · CONOR: 54167907 · GND: 118594737 · ICCU: RAVV028620 · ISNI: 000000011577201X · LCCN: n80096718 · NDL: 00621302 · NKC: js20030113003 · NLA: 36088413 · NLG: 164723 · NLP: a0000001183771 · NSK: 000016585 · NTA: 069280711 · NUKAT: n97018418 · LIBRIS: 242169 · SUDOC: 027075524 · VIAF: 95295599 · ULAN: 500356466