Беніца лац. Bienica
Панарама вёскі
Першыя згадкі:	1507
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Маладэчанскі
Сельсавет:	Лебедзеўскі
Насельніцтва:	138 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1773
Паштовы індэкс:	222313
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	54°21′6.98″ пн. ш. 26°32′26.99″ у. д. / 54.3519389° пн. ш. 26.5408306° у. д. / 54.3519389; 26.5408306Каардынаты: 54°21′6.98″ пн. ш. 26°32′26.99″ у. д. / 54.3519389° пн. ш. 26.5408306° у. д. / 54.3519389; 26.5408306
Беніца на мапе Беларусі ± Беніца Беніца
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Бе́ніца^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Бенічанцы. Уваходзіць у склад Лебедзеўскага сельсавету Маладэчанскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 138 чалавек. Знаходзіцца за 21 км ад Маладэчна, за 16 км ад чыгуначнай станцыі Пруды; на скрыжаваньні дарог на Маладэчна, Крэва, Смаргонь, Заскавічы.

Беніца — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны). Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ў стылі барока, помнік архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся помнікі архітэктуры XVIII—XIX стагодзьдзяў — кляштар бэрнардынаў, зруйнаваны расейскімі ўладамі, і палац Коцелаў, зруйнаваны савецкімі ўладамі.

Асноўны артыкул: Гісторыя Беніцы

Першы пісьмовы ўпамін пра Беніцу як сяло Маркаўскай воласьці Віленскага ваяводзтва датуецца 1507 годам. У 1554 годзе маёнтак знаходзіўся ў валоданьні роду Астравухаў, у 1576 годзе перайшоў да С. Валовіча. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў сяло і аднайменны маёнтак увайшлі ў склад Ашмянскага павету.

З 1634 году Беніца знаходзілася ў валоданьні роду Коцелаў (Катлоў). Пры двары ўласьнікаў маёнтку жыў і працаваў філёзаф П. Мотвіл, існавалі бібліятэка, архіў, мастацкая галерэя, парк, сад, сажалкі з каналамі. У 1701 годзе Міхал Казімер Коцел, кашталян віцебскі збудаваў у мястэчку касьцёл і кляштар бэрнардынаў, пры якім працавала школа. Па пабудове касьцёла Беніца стала асноўнай рэзыдэнцыяй Коцелаў, якія збудавалі тут сядзібны палац, аранжарэю, заснавалі сад, парк з сыстэмай сажалак і каналаў.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Беніца апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стала цэнтрам воласьці Ашмянскага павету. У Вайну 1812 году тут спыняўся Напалеон у часе ўцёкаў з Масквы. Залю ў палацы, дзе ён жыў, пераўтварылі ў мэмарыяльную. Апроч таго, у розныя часы ў мястэчку спыняліся М. К. Агінскі, Т. Зан, Ян Ходзька, С. Манюшка, В. Дмахоўскі, Н. Орда, А. Концкі, Г. Пузына, Уладзіслаў Сыракомля, У. Дмахоўскі, Ф. Багушэвіч.

У 1813 годзе ад бязьдзетнага М. Коцела Беніца перайшла да ягонай пляменьніцы, якая была замужам за Казімерам Швыкоўскім. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) расейскія ўлады зачынілі кляштар бэрнардынаў, а касьцёл у 1854 годзе гвалтоўна перарабілі пад царкву. У 1886 годзе побач з касьцёлам збудавалі царкву-мураўёўку пад тытулам Покрыва Багародзіцы.

У Першую сусьветную вайну Беніца знаходзілася ў прыфрантавой зоне. У верасьні 1915 году мястэчка занялі нямецкія войскі.

• Старая графіка Беніцы
• 
  Кляштар бэрнардынаў, XVIII ст.
• 
  Сядзіба. Б. Тышэцкі, 1827 г.
• 
  Сядзіба. Н. Орда, 1875—1877 гг.
• 
  Панарама, 1896 г.
• 
  Сядзіба, 1896 г.
• 
  Сядзіба. Л. Вычалкоўскі, 1907 г.
• 
  Сьвіран. Л. Вычалкоўскі, 1907 г.
• 
  Сьвіран у Беніцы. Станіслаў Яроцкі, 1927 г.

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Беніца абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. У мястэчку зьявілася беларуская школа. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Беніца ўвайшла ў склад Беларускай ССР^[2]. У сьнежні 1919 году з адступленьнем нямецкіх войск мястэчка занялі бальшавікі, у пачатку ліпеня 1919 году — польскія войскі, пазьней да кастрычніка 1920 году — зноў бальшавікі.

У 1920 годзе Беніца апынулася ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва (з 1 красавіка 1927 году — Маладэчанскага павету). У міжваенны час у мястэчку працавалі піваварня і скураны завод.

У 1939 годзе Беніца ўвайшла ў БССР, дзе ў 1940 годзе стала цэнтрам сельсавету (існаваў да 1959 году). У 1948 годзе савецкія ўлады зачынілі касьцёл і царкву і ператварылі іх у склады, а капліцу-пахавальню Коцелаў і Швыкоўскіх — разабралі, у 1987 годзе — зьнішчылі муры палаца Коцелаў. На 1990 год у вёсцы было 123 двары, на 1995 год — 120.

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Касьцёл, каля 1900 г.
• 
  Царква, каля 1900 г.
• 
  Панарама мястэчка, каля 1910 г.
• 
  Калёна ў гонар Канстытуцыі 3 траўня, 1916 г.
• 
  Касьцёл, 1930-я гг.
• 
  Інтэр’ер касьцёла, 1930-я гг.
• 
  Палац Коцелаў, каля 1910 г.
• 
  да 1930 г.

• XIX стагодзьдзе: 1880 год — 172 чал.^[3]
• XX стагодзьдзе: 1990 год — 279 чал.^[4]; 1995 год — 248 чал.^[5]; 1999 — 224 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 138 чал.

У Беніцы працуюць базавая школа, лякарня, бібліятэка, пошта.

• Гаспадарчы двор (XIX ст.)
• Капліца-пахавальня Коцелаў
• Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1701—1704)
• Царква Покрыва Багародзіцы (1886; мураўёўка)

• Калёна ў гонар Канстытуцыі 3 траўня (1791)
• Кляштар бэрнардынаў (XVIII ст.)
• Сядзібна-паркавы комплекс Коцелаў (XVIII ст.)

• Краявіды Беніцы
• 
  Траецкі касьцёл з брамай
• 
  Касьцёл, бакавы фасад
• 
  Пакроўская царква
• 
  Царква, бакавы фасад

• Павал Асіповіч (1923—1997) — беларускі грамадзкі дзяяч у Вялікабрытаніі
• У мястэчку жыў і памёр беларускі паэт Станіслаў Шыманоўскі, адзін зь ягоных вершаў мае назву «Беніца».
• У мястэчку жыў і памёр летувіскі пісьменьнік, прапаведнік Купрыян Лукаўскі.
• У мястэчку некаторы час бавіў мастак Станіслаў Яроцкі, якія пакінуў карціну й фотаздымкі краявідаў Беніцы.

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Беларусы — Варанец. — 511 с. — ISBN 985-11-0068-4
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
• Jankowski Cz. Powiat oszmiański : materjały do dziejów ziemi i ludzi. Cz. 1. — Petersburg : nakł. wydawcy : K. Grendyszyński ; Kraków : G. Gebethner, 1896. S. 301—330.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880.

• Беніца , Radzima.org
• Беніца  (рас.), Глёбус Беларусі

п а р Беніца
Беніца	Гісторыя Бенічанка Ашмянскі павет Віленскае ваяводзтва Коцелы Швыкоўскія Карціна Станіслава Яроцкага
Славутасьці	Дзейныя Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы Царква Покрыва Багародзіцы Капліца-пахавальня Коцелаў Гаспадарчы двор Страчаная спадчына Сядзібна-паркавы комплекс Коцелаў Кляштар бэрнардынаў Калёна ў гонар Канстытуцыі 3 траўня Сьвіран
Асобы	Знакамітыя жыхары Павал Асіповіч Станіслаў Шыманоўскі Станіслаў Яроцкі Купрыян Лукаўскі Самуэль Геранім Коцел Міхал Казімер Коцел Казімер Коцел Тадэвуш Коцел Юзэф Коцел Казімер Міхал Коцел Знакамітыя наведвальнікі Напалеон Банапарт Тамаш Зан Міхал Клеафас Агінскі Напалеон Орда Аляксандар Ходзька Януар Сухадольскі Міхал Балінскі Уладзіслаў Сыракомля Ян Ходзька Станіслаў Манюшка Вінцэнт Дмахоўскі Габрыэля Пузына Францішак Багушэвіч