Qatar
Ölkə	Ermənistan

Qatar — Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, sonralar Qafan rayonunda kənd.^[1][2][3]

Qafan şəhərinin bir hissəsini (indi Hünan Avetisyan qəsəbəsidir) və Oxçu çayının sahilində indi də Qatar şamı adlandırılan düzənlikdən başlamış Kavard kəndinədək uzanan bütün mədən şəhərciyini əhatə edirdi^[4]. Kənd sıra ilə düzülmüş qayaların ətəyində salınmışdır. XX əsrin əvəllərində Qafan şəhəri ilə birləşdirilərək kənd ləğv edilmişdir.

Toponim Azərbaycan dilində "zəncirvari qaya, təpə", mənasında işlənən qatar sözü əsasında əmələ gələn orotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. Azərbaycanda və Ermənistan ərazisində bir sıra toponimlərdə "qatar" və "qatır" sözünün dəqiq mə'nasını müəyyən etmək çətİndir. İlk dəfə "Alban tarixi"ndə Albaniyada Katarvəng ("Alban tarixi", II kitab, 6-cı fəsil) və Kataray (I kitab, 34-cü fəsil) toponimləri qeyd olunur. XIX əsrdə Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında Kater-Yurt, İrəvan quberniyasının Sürməli qəzasında Katerlu dağı və Katerlu adlı iki kənd, Tiflis quberniyasının Siqnax qəzasında Katar dağ beli, həmin quberniyanın Tioneti qəzasında Kataris-Xevi çay adı, İrəvan quberniyasının Katar-Qain keçidi, Aleksandropol qəzasında Katarqaya, Zəngəzur qəzasında Katar-Daş dağı, Quba rayonun Qaytar-Qoca dağı adları göstərir ki, bu toponimlərin bə'ziləri katar (qaytar) tayfa adını, bə'ziləri Azərbaycan dilində qatar "cərgə", "zəncirvarı (qaya, təpə)", bə'ziləri isə türk dillərində kadır "sıldırım", "yarğanlı" sözünü əks etdirir, lakin bə'zi toponimlərdə (məsələn, Yevlax r-nunda Qatırölən toponimi) bu söz qatır (heyvan adı) sözündən ibarətdir. XIX əsrin ortalarında Qaraqoyunlu kəndinin (Novobayazid qəzası) Çalmalı dağında yaylaq yerində yurdu da Qatar adlanırdı^[5][6]Kəndin tam adı "Qatar şam"ı olmuşdur.^[7]

Kənddə 1831-ci ildə 12 nəfər, 1873-cü ildə 132 nəfər, 1886-cı ildə 250 nəfər, 1904-cü ildə 380 nəfər, 1914-cü ildə 139 nəfər, 1916-cı ildə 5124 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır^[8]. 1906-cı il iyulun 29-da^[9] və 1918-ci ildə ermənilər azərbaycanlıları qırğınlarla kənddən deportasiya etmişlər. İndiki Ermənistandan sovet hakimiyyəti qurulandan sonra sağ qalan kənd sakinləri öz evlərinə dönə bilmişdir.1988-ci ildə kəndin əhalisi Azərbaycana qovulmuşdur.

Zəngəzur mahalı
Gorus rayonu	Abbaslar • Ağbulaq • Bağırbəyli • Ballıqaya • Bayandur • Birinci Alyanlı • Burun • Əliquluşen • Ərəvus • İkinci Alyanlı • Hortuyüz • Xanazax • Xınzırək • Xot • Xoznavar • Kornidzor • Körü • Kürdlər • Qaladərəsi • Qaraunc • Qaraşen • Qara Vəli • Qurdqulaq • Maldaş • Meşəzavodu • Muğancıq • Suvaranats • Şahverdilər • Şamsız • Şəhərcik • Şinuayr • Şurnuxu • Tatev • Tatevges • Tex • Tənzətap • Verişen • Yaycı • Yeritsatumb
Qafan rayonu	Acıbac • Açağu • Ağkənd • Ağvan • Axtaxana • Anabad • Araçadzor • Aralıq Oxçu • Arxüstü • Artsvanik • Aşağı Craxor • Aşağı Girətağ • Aşağı Gödəkli • Aşağı Hənd • Aşağı Qaraçimən • Aşağı Xotanan • Atqız • Baharlı • Baharlı-2 • Baydak • Bəydağ • Bıx • Əcili • Əkərək • Əfsərli • Cıbıllı • Çakaten • Çobanlı • Çəpni • Çiriş • Çullu • Daşbaşı • Daşnov • Davıdbəy qəsəbəsi • Dərməzür • Dəymədağlı • Dövrus • Dortnı • Gəhləşin • Gərd • Gığı • Gomaran • Güdqum • İncəvar • Həçəti • Hunud • Xələc • Kilsəkənd • Kirs • Kurud • Kürdkənd • Keypəşin • Kənd Craxoru • Qacaran • Qatar • Qaradığa • Qapıcıq • Qovşud • Quşçulu • Mahmudlu • Maqauz • Mollalı • Müsəlləm • Noraşenik • Oxçu • Oxtar • Pəyhan • Pıxrut • Pircavidan • Pirməzrə • Pürülü • Sevkar • Sirkətas • Siznək • Sünik • Şabadin • Şəhərcik • Şıxovuz • Şişkert • Şotalı • Təcədin • Tandzaver • Tsab • Turabxanlı • Ucanis • Yeğvard • Yeməzli • Yuxarı Girətağ • Yuxarı Gödəkli • Yuxarı Qaraçimən • Yuxarı Xotanan • Zeyvə
Meğri rayonu	Aldərə • Astazur • Daşdan • Əkərək • Əynazur • Kərçivan • Kuris • Qudemnis • Lehvaz • Liçk • Lök • Maralzəmi • Mərzəğat • Mülk • Nüvədi • Puşgah • Seyidlər • Şvanidzor • Tağamir • Taştun • Teğut • Tey • Vağravar • Vəng
Sisiyan rayonu	Ağdü • Ağkənd • Angefaqot • Arıqlı • Arxlı • Balak • Baharlı • Bazarçay • Bnunis • Borisovka • Bozkənd • Brnakot • Comərdli • Dərəbas • Dəstəgird • Dolors • Əxlətyan • Əlili • Əlişar • Ərəfsə • Ərəmis • Ərikli • Gədədağ • Hortagiz • Qalacıq • Qaradağlı • Qarakilsə • Qıvraq • Qızılcıq • Lor • Ltsen • Məliklər • Məzrə • Murğuz • Noravan • Pulkənd • Püsək • Saybalı • Sisyan (Hatsavan) • Sofulu • Şalat • Şamb • Şəki • Şinadağ • Şıxlar • Şükar • Təzəkənd • Tulus • Urud • Uz • Vağudi • Zabahadur

Qərbi Azərbaycan
Şəhərlər	Aşağı Axta • Cəlaloğlu • Dilican • Ellər • Ərtik • Əştərək • Gorus • Gümrü • Hamamlı • Karvansaray • İrəvan • Keşişkənd • Kəvər • Qafan • Manas • Sərdarabad • Üçkilsə • Vedi
Rayonlar (1930–1995)	Abaran rayonu • Agin rayonu • Axta rayonu • Alagöz rayonu • Allahverdi rayonu • Amasiya rayonu • Aşağı Qaranlıq rayonu • Barana rayonu • Basarkeçər rayonu • Böyük Qarakilsə rayonu • Cəlaloğlu rayonu • Çəmbərək rayonu • Dilican rayonu • Düzkənd rayonu • Ellər rayonu • Ərtik rayonu • Əştərək rayonu • Gorus rayonu • Hamamlı rayonu • Karvansaray rayonu • Keşişkənd rayonu • Kəvər rayonu • Qafan rayonu • Qarakilsə rayonu • Qəmərli rayonu • Qızıl Qoç rayonu • Meğri rayonu • Sərdarabad rayonu • Şəmşəddin rayonu • Paşalı rayonu • Talın rayonu • Üçkilsə rayonu • Vedi rayonu • Zəngibasar rayonu
Mahallar	Abaran mahalı • Ağbaba mahalı • Dərəçiçək mahalı • Dərələyəz mahalı • Gərnibasar mahalı • Göyçə mahalı • Karbi mahalı • Qaraqoyunlu dərəsi • Qırxbulaq mahalı • Loru mahalı • Pəmbək mahalı • Sərdarabad mahalı • Şörəyel mahalı • Talın mahalı • Vedibasar mahalı • Zəngəzur mahalı • Zəngibasar mahalı