Proqramlaşdırma dili nəzəriyyəsi — proqramlaşdırma dilləri kimi tanınan formal dillərin dizaynı, tətbiq olunması, təhlili, xarakteristikası və təsnifatı ilə məşğul olan kompüter elminin bir sahəsi. Proqramlaşdırma dili nəzəriyyəsi riyaziyyat, proqram təminatı mühəndisliyi və dilçilik kimi digər sahələrlə sıx bağlıdır. Sahənin bir sıra elmi konfransları və jurnalları mövcuddur.

Müəyyən mənada proqramlaşdırma dili nəzəriyyəsinin tarixi hətta proqramlaşdırma dillərinin inkişafından da əvvələ təsadüf edir. 1930-cu illərdə Alonzo Çörç və Stiven Koul Klini tərəfindən hazırlanmış lambda hesablaması, bəziləri tərəfindən dünyanın ilk proqramlaşdırma dili hesab edilir, baxmayaraq ki, o, proqramçılar üçün kompüter sisteminə alqoritmləri təsvir etmək vasitəsi olmaq üçün yox, hesablamaları modelləşdirmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Bir çox müasir funksional proqramlaşdırma dilləri lambda hesablamaları üzərində "nazik örtük" təmin edən kimi təsvir edilmişdir və bir çoxu onun baxımından asanlıqla təsvir olunur.^[1]

Yaradılan ilk proqramlaşdırma dili 1940-cı illərdə Konrad Tsuze tərəfindən dizayn edilmiş, lakin 1972-ci ilə qədər ictimaiyyətə məlum olmayan (və 1998-ci ilə qədər tətbiq edilməmiş) Plankalkül idi. İlk geniş tanınan və uğurlu yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dili 1954-1957-ci illərdə Con Bekusun rəhbərlik etdiyi IBM tədqiqatçıları qrupu tərəfindən hazırlanmış Fortran idi. FORTRAN-ın uğuru "universal" kompüter dili hazırlamaq üçün alimlər komitəsinin formalaşmasına səbəb oldu və nəticədə ALGOL 58 yaradıldı. Ayrı-ayrılıqda, MIT-dən Con Makkarti akademik mənşəli ilk dil olan Lisp-i yaratdı. Bu ilkin səylərin uğuru ilə proqramlaşdırma dilləri 1960-cı illərdə və sonrakı illərdə aktiv tədqiqat mövzusuna çevrildi.

• Abadi, Martín and Cardelli, Luca. A Theory of Objects. Springer-Verlag.
• Michael J. C. Gordon. Programming Language Theory and Its Implementation. Prentice Hall.
• Gunter, Carl and Mitchell, John C. (eds.). Theoretical Aspects of Object Oriented Programming Languages: Types, Semantics, and Language Design. MIT Press.
• Harper, Robert. Practical Foundations for Programming Languages. Draft version.
• Knuth, Donald E. (2003). Selected Papers on Computer Languages. Stanford, California: Center for the Study of Language and Information.
• Mitchell, John C. Foundations for Programming Languages.
• Mitchell, John C. Introduction to Programming Language Theory.
• O'Hearn, Peter. W. and Tennent, Robert. D. (1997). Algol-like Languages. Progress in Theoretical Computer Science. Birkhauser, Boston.
• Pierce, Benjamin C. (2002). Types and Programming Languages. MIT Press.
• Pierce, Benjamin C. Advanced Topics in Types and Programming Languages.
• Pierce, Benjamin C. et al. (2010). Software Foundations.

• Lambda the Ultimate, a community weblog for professional discussion and repository of documents on programming language theory.
• Great Works in Programming Languages. Collected by Benjamin C. Pierce (University of Pennsylvania).
• Classic Papers in Programming Languages and Logic. Collected by Karl Crary (Carnegie Mellon University).
• Programming Language Research. Directory by Mark Leone.
• λ-Calculus: Then & Now by Dana S. Scott for the ACM Turing Centenary Celebration
• Grand Challenges in Programming Languages. Panel session at POPL 2009.

İnformatika
Cihaz	Sxem lövhəsi Periferiya qurğuları İnteqral sxem Çox geniş miqyaslı inteqrasiya Çip üzərində sistem Yaşıl hesablama Elektron dizaynın avtomatlaşdırılması Cihazın sürətləndirilməsi
Kompüter sistemlərinin təşkili	Kompüterin arxitekturası Gömülü sistemlər Real vaxtda hesablama Etibarlılıq
Şəbəkələr	Şəbəkə arxitekturası Verilənlərin ötürülməsi protokolları Şəbəkə avadanlığı Şəbəkə planlayıcısı Şəbəkə performansı Şəbəkə servisi
Proqram təminatının təşkili	İnterpretator Aralıq proqram təminatı Virtual maşın Əməliyyat sistemi Proqramın keyfiyyəti
Nəzəriyyə və alətlər	Proqramlaşdırma paradiqması Proqramlaşdırma dili Kompilyator Domenə özəl dil Modelləşdirmə dili Freymvork İnteqrasiya olunmuş inkişaf mühiti Proqram konfiqurasiyasının idarə edilməsi Proqram kitabxanası Repozitoriya
Proqram tərtibatı	Nəzarət axını Proqram təminatı prosesi Tələblərin təhlili Proqram dizaynı Proqramın qurulması Proqramın yerləşdirilməsi Proqram təminatı mühəndisliyi Proqram təminatının texniki qulluğu Proqramlaşdırma komandası Açıq mənbəli proqram təminatı
Alqoritmlər nəzəriyyəsi	Hesablama modeli Formal dillər Avtomatlaşdırma nəzəriyyəsi Hesablama nəzəriyyəsi Hesablama mürəkkəbliyi nəzəriyyəsi Məntiq Semantika
Alqoritmlər	Alqoritmin dizaynı Alqoritmin analizi Alqoritmik səmərəlilik Təsadüfi alqoritm Hesablama həndəsəsi
Hesablama riyaziyyatı	Diskret riyaziyyat Ehtimal Statistika Riyazi proqram təminatı İnformasiya nəzəriyyəsi Riyazi analiz Ədədi analiz Nəzəri informatika
İnformasiya sistemi	Verilənlər bazası idarəetmə sistemləri Kompüter məlumatlarının saxlanması Müəssisə məlumat sistemi Sosial proqram Coğrafi informasiya sistemi Qərar qəbuledici dəstək sistemi Prosessə nəzarət sistemi Multimedia verilənlər bazası Data mining Elektron kitabxana Kompüter platforması Rəqəmsal marketinq Ümumdünya hörümçək toru İnformasiya axtarışı
Kibertəhlükəsizlik	Kriptoqrafiya Formal metodlar Təhlükəsizlik xidməti Müdaxilənin aşkarlanması sistemi Cihaz təhlükəsizliyi Şəbəkə təhlükəsizliyi İnformasiya təhlükəsizliyi Tətbiq təhlükəsizliyi
İnsan-kompüter qarşılıqlı əlaqəsi	Qarşılıqlı təsir dizaynı Sosial hesablama Hər yerdə hesablama Vizualizasiya Kompüter əlçatanlığı
Paralellik	Paralel hesablama Paylanmış hesablama Çoxaxınlılıq Çoxprosesli
Süni intellekt	Təbii dilin emalı Bilik təmsili və əsaslandırma Kompüter görünüşü Avtomatlaşdırılmış planlaşdırma Optimallaşdırma İdarəetmə nəzəriyyəsi Süni intellekt fəlsəfəsi Paylanmış süni intellekt
Maşın öyrənməsi	Nəzarət olunan öyrənmə Nəzarət olunmayan öyrənmə Möhkəmləndirici öyrənmə Çox tapşırıqlı öyrənmə Çapraz doğrulama (statistika)
Qrafika	Animasiya Render Foto manipulyasiyası Qrafik prosessor Qarışıq reallıq Virtual reallıq Şəklin sıxışdırılması Solid modeling
Tətbiqi hesablama	Elektron ticarət Müəssisə proqram təminatı Hesablama riyaziyyatı Hesablama fizikası Hesablama kimyası Hesablama biologiyası Hesablama sosial elmləri Hesablama mühəndisliyi Sağlamlıq informatikası Rəqəmsal sənət Elektron nəşriyyat Kibermüharibə Elektron seçki Videooyunlar Mətn prosessoru Əməliyyat araşdırması Kompüter-dəstəkli təlim Sənəd idarəetmə
Kateqoriya Əsasları Vikianbar