Кыска көй
| Кыска көй | |
|---|---|
| Юнәлеш: | татар, башкорт халык музыкасы |
| Чыганаклары: | халык сәнгате |
| Башлану вакыты һәм урыны: | XVIII гасыр |
| Чәчәк ату чоры: | XX гасыр |
| Шулай ук кара: | Озын көй |
Кыска көй — татар, башкорт халыклары музыкасы жанры, музыка фольклористикасында мелодик стиль.
Тарихы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Атама әдәбиятка беренче тапкыр С. Г. Рыбаков тарафыннан типтәрләрнең халык музыкасын өйрәнгәндә кертелә[1], аннары Л. Н. Лебединский тарафыннан озын көй стиле белән чагыштыру максатында кулланыла.[2] Беренче өлгеләре 1897 елда С. Г. Рыбаков тарафыннан «Җаек мөселманнарының көнкүреш тасвирламасы белән музыкасы һәм җырлары» китабында бастырыла.[3]
XXI гасырда кыска көй үзешчән халык талантлары һәм профессиональ вокалд акиң кулланылыш тапкан.
Тасвирлама
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Жанр үзенчәлеге көй һәм ритм структурасының ешлыгына һәм тактта тигез сугуга бәйле. Шигырлар сигез яки җиде өлештән торып, яртыга бүленә. Кыска көйнең мелодик үсешенең төп мәгънәсе әйтемне кабатлауга бәйле.
Халык музыкасында кыска көй озын көйнең капма-каршы жанр булып санала.[4] Кыска көй ялгыз җырчы яки хор белән башкарыла. Еш кына мондый җырларны көнкүреш предметларын тукылдатып, чиләк, эскәмия чиртеп җырлаганнар. Кайчак халык уен кораллары – курай, кубыз, скрипка һәм гармун да кулланганнар.
Башкаручылар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Кыска көйнең күренекле башкаручылары булып Мәүләтбай Гайнетдинов, Ренат Ибраһимов, Азамат Тимеров, Айдар Галимов, Флюра Килдиярова һ.б. тора.[5]
Чыганаклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Надиров И.Н. Поэтические особенности исторических и лирических песен / И.Н. Надиров // Поэтика татарского фольклора. – Казань, 1991. – С. 5–22.
- Нигмедзянов М.Н. Татарская народная музыка /М.Н. Нигмедзянов. – Казань, 2003. – 255 с.
- Сулейманов Р.С. Жемчужины народного творчества Урала. – Уфа: Башкирское издательство «Китап», 1995. - 248 с.
- Абдуллин А. Х."Татарская народная песня: тематика, жанр и некоторые особенности народного исполнительство Сүзләр.: автореф. дис. . канд. искусствоведения /А. X. Абдуллин. — Л., 1971.-24 с
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Рыбаков С. Г. О народных песнях татар, башкир и тептярей. Живая старина. СПб., 1894.
- ↑ Лебединский Л. Н. «Башкирские народные песни и наигрыши», Москва, 1965.
- ↑ Рыбаков С. Г. Музыка и песни уральских мусульман с очерком их быта. СПб., 1897.
- ↑ Сальманова Л. К. Узун-кюй.// Статья в Башкирской энциклопедии., archived from the original on 2014-11-29, retrieved 2020-04-03
- ↑ 400 башкирских народных песен /Сост.: Ф.Камаев, Н. Шункаров. – Уфа, 2011. – 400 с.
Шулай ук карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Татар халык иҗаты | ||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
