Үзбәкстан
үзб. O‘zbekiston Respublikasi
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	1991
Рәсми исем	O‘zbekiston Respublikasi
Кыскача исем	🇺🇿
ХФӘ билгесе	ʉsˈbeːkɪstɑːn
Гомер озынлыгы	71,314 ел[1]
Демоним	üzbég, Uzbekistani, Uzbekistanano, uzbeko, Lusbekänan, أوزبكستاني, أوزبكستانية, أوزبكستانيون, узбек, узбечка, узбеки, אוזבקי, אוזבקית, uzbeci, uzbec, uzbecă, উজবেক, উজবেকিস্তানি, uzbeko, uzbeka, uzbeki, uzbeke, Uzbek, uzbec, uzbequistanín, uzbequistanina, ӯзбек, Ouzbek[2], Ouzbekèke[2], ازبک, Usbekistaner, Usbekistanerin, uzbeka, uzbeke, uzbeki, uzbeko, ؤزباكي, ؤزباكية, ؤزباكيين һәм ؤزباكيات
Рәсми тел	үзбәк теле[3]
Гимн	Үзбәкстан гимны
Мәдәният	Үзбәкстан мәдәнияте[d]
Дөнья кисәге	Азия
Дәүләт	Үзбәкстан
Башкала	Ташкәнт
Сәгать поясы	UTC+05:00, Asia/Samarkand[d][4] һәм Asia/Tashkent[d][4]
Иң көнчыгыш ноктасы	40°49′00″ т. к. 73°08′15″ кч. о.
Иң төньяк ноктасы	45°36′ т. к. 58°39′ кч. о.
Иң көньяк ноктасы	37°11′15″ т. к. 67°47′20″ кч. о.
Иң көнбатыш ноктасы	41°19′10″ т. к. 56°00′00″ кч. о.
Геомәгълүматлар	Data:Uzbekistan.map
Иң югары ноктасы	Хазрет-Султан[d]
Иң түбән ноктасы	Сары камыш күле[d]
Идарә итү формасы	президент җөмһүрияте
Дәүләт башлыгы вазыйфасы	Үзбәкстан Республикасы Президенты
Ил башлыгы	Шәүкәт Мирзияев
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	Үзбәкстан премьер-министры[d]
Хөкүмәт башлыгы	Абдулла Арипов
Башкарма хакимият	Үзбәкстан хөкүмәте[d]
Канунбирү органы	Олий Мәҗлес
Үзәк банкы	Үзбәкстан үзәк банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр	Германия, Украина, Эстония, Сербия, Казакъстан, Пакьстан, Төрекмәнстан, Болгария, Кыргызстан, Румыния, Таҗикстан, Бөекбритания, Малайзия, Россия, Греция, Иран, Америка Кушма Штатлары, Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[5], Кытай һәм Кытай Җөмһүрияте
Әгъзалык	Берләшкән Милләтләр Оешмасы, ŞXO[6], Үзәк Азия илләре хезмәттәшлеге оешмасы[d], ОБСЕ, Ислам хезмәттәшлеге оешмасы[7], Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Азия үсеш банкы[d], Интерпол[8][9], ХКТО[d][10][11], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[12], Җирнең биофизик торышын күзәтү төркеме[d], Бөтендөнья почта берлеге[13][14], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][15], Халыкара гражданнар иминлеген саклау оешмасы[d][16], Бөтендөнья метеорология оешмасы[17], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[18], БДБ, Коллектив хәвефсезлек килешүе оешмасы[d], Коллектив хәвефсезлек килешүе оешмасы[d], ГУАМ[d], БДБ Ирекле сәүдә зонасы[d], Төрки дәүләтләр оешмасы һәм Бөтендөнья таможня оешмасы[d][19]
Рәсми бәйрәм	Нәүрүз
Балигълык яше	16 яшь
Никахка керү яше	17 яшь
Халык саны	34 915 100 (2021)[20]
Административ бүленеше	Ташкәнт, Каракалпакстан, Әндиҗан вилаяте, Бохара вилаяте, Фәрганә вилаяте, Җиззәх өлкәсе, Нәмәнгән вилаяте, Нәваи өлкәсе, Кашкадәрья өлкәсе, Сәмәрканд өлкәсе, Сырдәрья өлкәсе, Сөрхандәрья өлкәсе, Ташкент вилаяте һәм Хәрәзем вилаяте
Акча берәмлеге	Үзбәкстан сумы[d]
Номиналь тулаем эчке продукт	69 238 900 000 $[21]
Кеше потенциалы үсеше индексы	0,727[22]
Эшсезлек дәрәҗәсе	11 ± 1 процент[23]
Нәрсә белән чиктәш	Казакъстан, Кыргызстан, Таҗикстан, Әфганстан һәм Төрекмәнстан
Автомобил хәрәкәте ягы	уң[d][24]
Челтәр көчәнеше	220 вольт
Электр аергычы төре	Europlug[d][25], Schuko[d] һәм AS/NZS 3112[d][25]
Алыштырган	Үзбәкстан ССР һәм СССР
Кулланылган тел	үзбәк теле, таҗик теле[d], рус теле, үзбәк теленең Төньяк диалекты[d], казакъ теле, каракалпак теле һәм гарәп теленең Кашкадәрья диалекты[d]
Мәйдан	448 978 км²
Рәсми веб-сайт	gov.uz/en
Һәштәге	Uzbekistan
Югары дәрәҗәле Интернет домены	.uz
Тематик география	Үзбәкстан географиясе[d]
Тимер юл хәрәкәте ягы	уң[d]
Ачык мәгълүматлар порталы	Үзбәкстан ачык мәгълүмат порталы[d]
Феноменның икътисады	Үзбәкстан икътисады[d]
Феноменның демографиясе	Үзбәкстан халкы[d]
Мәктәптә укымаган балалар саны	314 944[26]
Джини коэффициенты	35,3[27]
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме	20 процент
Тулаем туулар коэффициенты	2,2[28]
Демократия индексы	2,12[29]
BTI Governance Index	2,17[30], 2,24[30], 2,1[30], 1,94[30], 1,78[30], 1,95[30], 2,55[30], 3,58[30] һәм 3,83[31]
BTI Status Index	3,46[30], 3,68[30], 3,25[30], 3,01[30], 3,09[30], 3,4[30], 3,73[30], 4,08[30] һәм 4,15[31]
Happy Planet Index score	54,1[32]
Илнең мобиль коды	434
Илнең телефон коды	+998
Халыкара префикс	8
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны	112[d]
Илнең GS1 коды	478
Номер тамгасы коды	UZ
Диңгездәге идентификацияләү номеры	437
Монда җирләнгәннәр төркеме	Төркем:Үзбәкстанда җирләнгәннәр[d]
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	Төркем:Үзбәкстанда төшерелгән фильмнар[d]
Үзбәкстан Викиҗыентыкта

Үзбәкстан (үзб. O'zbekiston, Ўзбекистон) — Үзәк Азиянең урта өлешендә урнашкан дәүләт.

Үзбәкстән көнчыгышта Кыргызстан, төньяк-көнчыгышта, төньякта һәм төньяк-көнбатышта — Казакъстан, көньякта һәм көньяк-көнбатышта — Төрекмәнстан, көньякта — Әфганстан һәм көньяк-көнчыгышта Таҗикстан дәүләтләре белән чиктәш. Чикләр озынлыгы — 6621 км, мәйданы 447 400 км² тәшкил итә.

Илнең ⅔ өлешен далалар, чүлләр һәм таулар тәшкил итә.

Иң биек ноктасы — 4643 м (Гиссар тау тезмәсе), иң түбән ноктасы — Мынбулак иңкүлеге (Кызылком чүле, −12,8 м).

• төньякта — Устюрт платосының көньяк-көнчыгышында, Арал диңгезенең көнбатыш яры янында (45°36’ т.к.).
• көньякта — Термез шәһәре (37°13′ т.к.).
• көнбатышта — Устюрт платосында (56° кч.о.).
• көнчыгышта — Фәрганә үзненең көньяк-көнчыгында (73°10′ кч.о.).

Климат — кискен континенталь; Урта температуралар: гыйнвар — +4 °C…−8 °C, июль — +22 °C…+32 °C. Уртача еллык явым-төшемнәр саны: 90–580 мм (тигезле районнарында), 460–910 мм (таулы районнарында).

Халык саны — 29 559 100 кеше (2012 елның 1 гыйнвары)

Үзбәкләр — 80 %, руслар — 5 %, таҗиклар — 4,5 %, казакълар — 2,5 %^[33].

Илдə 120 дəн артык шəһəр, 115 шəһəрле авыллар бар.

Иң зур шәһәрләр:

• Ташкәнт — 2 806 мең кеше (2008)
• Сəмəрканд — 366 мең кеше (2008)
• Наманган — 432 мең кеше (2006)
• Əндиҗан — 318,4 мең кеше (2007)
• Бохара — 270,7 мең кеше (2005)
• Фирганə — 226,9 мең кеше (2006)
• Нөкес — 199 мең кеше (1999)

Шәһәрләрдә илнең 41 % халкы яши.

Үзбәкстан Конституциясе дәүләттән диннең аерым булуын, дини оешмаларның закон каршында тигезлеген, дин һәм вөҗдан иреген игълан итә. 16 конфессиянең гыйбадәтханәләре теркәлү үткән. Төп дин – Хәнәфи мәзһәбендәге сөнни Ислам. Христианнар — православие дине тарафдарлары, католиклар, баптистлар, лютераннар, адвентистлар. Яһүд дине зур тарихка ия. Йәһвә шаһитлары, кришнаитлар, буддачылар, әрмән апостол чиркәве һ. б. дини агымнар вәкилләре яши.

• Үзбәкстанда ислам
• Үзбәкстанда Һинд дине

Илдә 12 өлкә, 156 район, 123 шәһәр, 104 шәһәр тибындагы поселок һәм Каракалпакстан Республикасы бар.

№	Исем	Үзбәкчә исеме	Халык саны (2011)[34] мең кеше	Мәйдан, мең км²[35]	Үзәк
1	Ташкәнт	Toshkent Тошкент	2296,5	0,3
14	Каракалпакстан Җөмһүрияте	Qoraqalpog’iston Respublikasi, Қорақалпоғистон Республикаси	1680,9	165,6	Нөкес
2	Әндиҗан өлкәсе	Andijon viloyati, Андижон вилояти	2672,3	4,2	Әндиҗан
3	Бохара өлкәсе	Buxoro viloyati, Бухоро вилояти	1683,8	39,4	Бохара
5	Җиззәх өлкәсе	Jizzah viloyati, Жиззах вилояти	1166,7	20,5	Җиззәх
8	Кашкадәрья өлкәсе	Qashqadaryo viloyati, Қашқадарё вилояти	2722,9	28,4	Каршы
7	Нәвайи өлкәсе	Navoiy viloyati, Навоий вилояти	873,0	110,8	Нәвайи
6	Наманган өлкәсе	Namangan viloyati, Наманган вилояти	2279,5	7,9	Наманган
9	Сәмәрканд өлкәсе	Samarqand viloyati, Самарқанд вилояти	3270,8	16,4	Сәмәрканд
11	Сөрхандәрья өлкәсе	Surxondaryo viloyati, Сурхондарё вилояти	2175,1	20,8	Термез
10	Сырдәрья өлкәсе	Sirdaryo viloyati, Сирдарё вилояти	727,2	5,1	Гөлстан
12	Ташкәнт өлкәсе	Toshkent viloyati, Тошкент вилояти	2644,4	15,3	Ташкәнт
4	Фәрганә өлкәсе	Farg’ona viloyati, Фарғона вилояти	3229,2	6,8	Фәрганә
13	Харәзем өлкәсе	Xorazm viloyati, Хоразм вилояти	1601,1	6,3	Үргәнеч

Тулаем эчке продуктта авыл хуҗалыгы өлеше 25,9%, сәнәгать өлеше 13,2%, хезмәт күрсәтү тармагы өлеше 60,9 процентны тәшкил итә. Төп экспорт партнөрлары — Кытай (25%), Швейцария (22%), Казакстан (16%), Россия (14%), Төркия (13%), Франция (2,1%), Украина (1,2%). Экспортлана торган таварлар — кыйммәтле металлар (алтын), тикстил (эрләгән җеп, чи мамык, футболкылар, һ.б.), нефть һәм газ, металлар (бакыр, тутыя), азык-төлек, машиналар, химия мәхсулатлары (радиоактив матдәләр, азот ашламалары, һ.б.), җиһазат, һ.б.^[36] Төп импорт партнөрлары — Россия (25%), Кытай (21%), Көньяк Корея (16%), Казакстан (8,3%), Алмания (4,9%), Төркия (4,8%), Украина (2,4%), Италия (1,6%), Һиндстан, Җапан (1,3%), Франция, Польша, Литва (1,1%).^[37] Имортлана торган таварлар — җиһазат (һава суыргычлар, телефоннар, төзелеш машиналары, җылыту җиһазаты, һ.б.), транспорт чаралары (автомобил өлешләре, йөк автомобилләре, очкычлар, боралаклар, трактырлар), металлар (тимер мәхсулатлары, әлүмин, химия мәхсулатлары (дарулар, кан, һ.б.), минераль мәхсулатлар, пыласмас һәм каучык, агач эшләнмәләре, азык-төлек (он, бодай, чәй, һ.б.), тикстил, кәгазь, һ.б.н.^[38]

• Фәрит Хөсәенов (1964, Андиҗан өлкәсе — 2010, Новосибирск) — танылган опера солисты (Новосибирск)
• Рөстәм Уразаев (1958, Ташкәнт ― 2023, Мәскәү) — кино режиссёры һәм артисты, шоумен
• Ринат Мәһдиев (1960, Ташкәнт) — Санкт-Петербург татар мохтарияте рәисе, доцент, фән кандидаты.
• Рәфкать Сәфәров (1933, Наманган) — физика-математика фәннәре докторы, КФУ профессоры.
• Мөхәммәт Җиһангиров (1923, Яңа юл районы) — Советлар Берлеге Каһарманы.
• Мәликә Разакова (1985, Карши) — кино һәм эстрада артисты, җырчы (сопрано), Татарстанның атказанган артисты (2017).

	Узбекистан башка проектларда:
	Викиҗыентыктагы медиафайллар?
	«Узбекистан» проекты
	«Узбекистан» порталы

• Республика Узбекистан. Исполнительный комитет Содружества Независимых Государств
• Facebook — страница Республики Узбекистан.
• Граждан Узбекистана обязали прикладывать руку к сердцу во время гимна
• Национальное информационное агентство Узбекистана
• Информационный портал Узбекистана «УЗИНФОРМ»
• Об Узбекистане 2014 елның 19 апрель көнендә архивланган.
• Үзбәкстан. Дәүләт порталы.
• Үзбәкстанда кеше хукуклары 2010 елның 3 апрель көнендә архивланган.
• Үзбәкстан яңылыклары 2010 елның 26 гыйнвар көнендә архивланган.
• ИП «УЗИНФОРМ» 2014 елның 3 гыйнвар көнендә архивланган.
• Үзбәкстаның беренче акчалары 2014 елның 5 июль көнендә архивланган.

Викиҗыентыкта бу тема буенча

медиафайллар тупланмасы

• Регистан (Сәмәрканд)
• Ялла (ансамбль)

к б ү Үзбәкстанның идарә-җир төзелеше
Автономияле республика	Каракалпакстан
Өлкәләр	Әндиҗан • Бохара • Җиззәх • Кашкадәрья • Нәвайи • Нәмәнгән • Сәмәрканд • Сөрхандәрья • Сырдәрья • Ташкәнт • Фәрганә • Харәзем
Башкала	Ташкәнт

к б ү БДБ (1991 елның 8 декабрендә нигезләнгән)
БДБ әгъзаләре	Азәрбайҗан · Әрмәнстан · Беларусия · Казакъстан · Кыргызстан · Молдавия · Россия · Таҗикстан · Үзбәкстан
Ассоциацияләүче БДБ әгъзаләре	Төрекмәнстан (БДБ уставын расламаган)
Элеккеге әгъзаләр	Гөрҗистан (3 декабрь 1993 — 18 август 2009) · Украина (10 декабрь 1994 — 18 декабрь 2014)

к б ү Ислам хезмәттәшлеге оешмасындагы әгъза илләр һәм күзәтүче илләр
ИХО әгъзалары	Азәрбайҗан  • Алжир  • Албания  • Әфганстан  • Бангладеш  • Бәхрәйн  • Бенин  • Бруней  • Буркина-Фасо  • Габон  • Гамбия  • Гвинея  • Гвинея-Бисау  • Джибути  • Мисыр  • Индонезия  • Үрдүн  • Гыйрак  • Иран  • Йәмән  • Камерун  • Казакъстан  • Катар  • Кыргызстан  • Комор утраулары  • Кот-д'Ивуар  • Күвәйт  • Лөбнан  • Ливия  • Мавритания  • Малайзия  • Мали  • Мальдивлар  • Марокко  • Мозамбик  • Нигер  • Нигерия  • Берләшкән Гарәп Әмирлекләре  • Оман  • Пакистан  • Фәлистыйн  • Согуд Гарәбстаны  • Сенегал  • Сүрия *  • Сомали  • Судан  • Сьерра-Леоне  • Таҗикстан  • Того  • Тунис  • Төркмәнстан  • Төркия  • Уганда  • Үзбәкстан  • Чад
ИХО күзәтүче-илләре	Босния һәм Герцеговина  • Русия Федерациясе  • Төньяк Кипрның Төрек Җөмһүрияте  • Таиланд  • Үзәк Африка Җөмһүрияте
ИХО күзәтүче-оешмалары	БМО  • Африка Берлеге  • Гарәп дәүләтләре лигасы  • Икътисади хезмәттәшлек оешмасы  • Мороны азат итү милли фронты  • ИКО әгъзасы булган дәүләтләрнең парламент берлеге  • Бер якка да кушылмаучылык хәрәкәте
* -2012 елда әгъзалыгы рәсми туктатылган.