Uygur alfabesi
Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek madde içeriğinin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir.Kaynak ara: "Uygur alfabesi" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Mart 2013) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)
Uygur alfabesi, çağdaş Türk yazı dillerinden Uygurcanın yazımı için kullanılan alfabedir. Uygurca 10. yüzyıldan beri Arap alfabesi ile yazılmaktadır. 1969-1983 yılları arasında Çin hükûmetinin hazırlattığı Uygur Latin alfabesi ile yazılmış fakat sonra Uygurca sesleri gösteren ek işaretler ile Arap alfabesine dönülmüştür. Aşağıdaki kıyaslama Arap, Latin ve Kiril harflerinin bir karşılaştırılmasıdır:
| Arap | Kiril | Pinyin | Latin | OTA | Takribî Türkçe ses değeri | IPA | Arap | Kiril | Pinyin | Latin | OTA | Takribî Türkçe ses değeri | IPA | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ئا | A a | A a | A | [a] | ق | Қ қ | Ⱪ ⱪ | Q q | K (gırtlaktan) | [q] | ||||
| ئە | Ә ә | Ə ə | E e | Ä ä | E (açık) | [æ] | ك | К к | K k | K | [k] | |||
| ب | Б б | B b | B | [b] | ڭ | Ң ң | NG ng | Ñ ñ | nğ (artdamaksıl N) | [ŋ] | ||||
| پ | П п | P p | P | [p] | گ | Г г | G g | G | [ɡ] | |||||
| ت | Т т | T t | T | [t] | ل | Л л | L l | L | [l] | |||||
| ج | Җ җ | J j | J j | C c | C | [ʤ] | م | М м | M m | M | [m] | |||
| Zh zh | ||||||||||||||
| چ | Ч ч | Q q | Ch ch | Ç ç | Ç | [ʧ] | ن | Н н | N n | N | [n] | |||
| Ch ch | ||||||||||||||
| خ | Х х | H h | X x | H (hırıltılı) | [x] | ھ | Һ һ | Ⱨ ⱨ | H h | H | [h] | |||
| د | Д д | D d | D | [d] | ئو | О о | О о | O | [o] | |||||
| ر | Р р | R r | R | [r] | ئۇ | У у | U u | U | [u] | |||||
| ز | З з | Z z | Z | [z] | ئۆ | Ө ө | Ɵ ɵ | Ö ö | Ö | [ø] | ||||
| ژ | Ж ж | Ⱬ ⱬ | Zh zh | J j | J | [ʒ] | ئۈ | Ү ү | Ü ü | Ü | [y] | |||
| س | С с | S s | S | [s] | ۋ | В в | V v | W w | V v | V | [v] | |||
| W w | W w | [w] | ||||||||||||
| ش | Ш ш | X x | Sh sh | Ş ş | Ş | [ʃ] | ئې | Е е | E e | Ë ë | E e | E (kapalı) | [e] | |
| Sh sh | ||||||||||||||
| غ | Ғ ғ | Ƣ ƣ | Gh gh | Ğ ğ | Ğ | [ʁ] | ئى | И и | I i | İ i | İ veya I | [i] | ||
| I ı | [ɨ] | |||||||||||||
| ف | Ф ф | F f | F | [f] | ي | Й й | Y y | Y | [j] | |||||
Uygur Kiril alfabesi ek olarak iki harfe sahiptir, ki bunlar iki sesin birleşimidir. Bunlar aşağıda Arap, Pinyin ve Latin alfabelerindeki eşdeğeriyle gösterilmiştir.
| Kiril | Arap | Pinyin | Latin |
|---|---|---|---|
| Ю ю | يۇ | yu | |
| Я я | يا | ya | |
Alfabe öncesi kullanımda olan alfabeler:
- Kona Yeziⱪ ("Eski yazı" Arap harfleri ile)
- Uygur Arap Yazısı UEY, (Arap harfleri ile 1980 sonra)
- Uygur Pinyin Yazısı UPNY, (Pinyin harfleri ile 1960 - 1980 arasında)
- Uygur Kiril Yazısı UKY, (Kiril alfabesi ile)
- Uygur Latin Yazısı ULY, (Latin harfleri ile 2000 sonra)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
