For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Duyarga.

Duyarga

Taramalı elektron mikroskobu ile elde edilmiş yaban arısı (Vespula vulgaris) duyargasından ayrıntı

Duyarga ya da anten (Lat. Antenna [sg] / Antennae [pl]), eklem bacaklılar (Arthropoda) şubesinin altı bacaklılar (Hexapoda), çok bacaklılar (Myriapoda), kabuklular (Crustacea) ve soyu tükenmiş trilobitler (Trilobitomorpha) alt şubelerinde görülen duyu organı olarak gelişmiş hareketli baş uzantısıdır. Eklembacaklıların diğer alt şubesi olan ve akrep, kene ve örümceklerin yer aldığı keliserliler (Chelicerata) alt şubesinde duyarga bulunmaz.

Genellikle başın ön bölümünde yer alan, belirli sayıda duyu yapısı taşıyan duyargalar, çoğunlukla çift sayıdadırlar. Kabuklularda iki çift, diğer alt şubelerde bir çift olur. Koku alma, dokunma, bazı durumlarda işitme ve tat alma (Zar kanatlıların birçok türünde) duyu organları taşırlar. Bazı türlerde, biçimleri erkekte ve dişide değişiktir. Duyargalar, insandaki göz kadar gerekli ve değerli yapılardır.

Altı bacaklılarda

[değiştir | kaynağı değiştir]
Duyarga tipleri
ÜST: dikensi (aristate) yapraksı (lamellate) testeremsi (serrate) yelpazemsi (flabellate) tespih (moniliform)
ORTA: dirsekli (geniculate) tüysü (plumose) taraksı (pectinate)
ALT: kılsı (setaceous) tırnaksı (stylate) topuzlu (clavate)
Taraksı duyarga (erkek Leucoma salicis)
Testeremsi duyarga (dişi Leucoma salicis)

Altı bacaklılar (Hexapoda) alt şubesinden eklem bacaklılarda duyargalar birbirinden farklıdır.

İçtençenelilerde

[değiştir | kaynağı değiştir]

İçtençeneliler (Entognatha) sınıfının duyarga bacaklılar (Protura) takımında bulunmaz, onun yerine ön bacaklar bu iş için uyarlanmıştır. Diğer iki takımı olan çatal kuyruklular (Diplura) ile sıçrar kuyruklular (Collembola) takımlarında ise gerçek segmentli duyarga bulunur. Son segment hariç duyarganın tamamı kaslarla donatılmıştır ve her biri ayrı ayrı hareket etme yeteneğine sahiptir. Johnston organı yoktur.

Böcekler (Insecta = Ectognatha) sınıfı ise kamçı şeklinde duyargalara sahiptir. Genelde erkeklerin duyargaları dişilerinkine göre daha büyük ve enli olurlar. Duyargaları üç bölümden oluşur:

  • Duyarga kaide segmenti (Scapus): Kaidedeki kaslarla tentoriuma, distalden de duyarga ara bileziğine bağlıdır. Kaslıdır ve bu kaslar duyarga ara bileziği ile duyarga kamçısının hareketini sağlar.
  • Duyarga ara bileziği (Pedicellus): Kas bulunmaz. Genelde Johnston organı bulunur.
  • Duyarga kamçısı (Flagellum): Kas bulunmaz. Segmentçiklerin (ki bunlar gerçek segment değildir) şekline göre birçok duyarga tipi ayırt edilir.
Karayip keşiş yengecinin (Coenobita clypeatus) birincil duyargaları

Eklembacaklılar içinde iki çift (dört tek) duyarga taşıyan tek grup kabuklular (Crustacea) alt şubesidir.

  • Birincil duyargalar (küçük ya da kısa duyargalar): (Lat. Antennula) Malacostraca alt sınıfı dışında tek dallıdır ve yalnız duyu organı olarak değil, bazen yüzmek ya da yakalamak için de kullanılır.
  • İkincil duyargalar: (Lat. Antenna) Nauplius larvada ağzın yanlarında yer alarak beslenmeye yardım eder. Gelişim süreci içinde ağız önüne yerleşen bu duyarga çifti erişkinde genellikle iki kola ayrılır ve kabukluların çoğunda yer değiştirme, yakalama ya da tutunmaya yarar.
  • Prof. Dr. Alı Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Duyarga
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?