แอซีโทน
| |||
| |||
| |||
| ชื่อ | |||
|---|---|---|---|
| IUPAC name
Acetone[7]
| |||
| Preferred IUPAC name
Propan-2-one[8] | |||
| Systematic IUPAC name
2-Propanone | |||
| ชื่ออื่น | |||
| เลขทะเบียน | |||
3D model (JSmol)
|
|||
| 3DMet | |||
Beilstein Reference
|
635680 | ||
| ChEBI | |||
| ChEMBL | |||
| เคมสไปเดอร์ | |||
| ECHA InfoCard | 100.000.602 | ||
| EC Number |
| ||
Gmelin Reference
|
1466 | ||
| KEGG | |||
| MeSH | Acetone | ||
ผับเคม CID
|
|||
| RTECS number |
| ||
| UNII | |||
| UN number | 1090 | ||
CompTox Dashboard (EPA)
|
|||
InChI
| |||
SMILES
| |||
| คุณสมบัติ | |||
| C3H6O | |||
| มวลโมเลกุล | 58.080 g·mol−1 | ||
| ลักษณะทางกายภาพ | ของเหลวไม่มีสี | ||
| กลิ่น | ฉุน, ผลไม้[9] | ||
| ความหนาแน่น | 0.7845 g/cm3 (25 °C)[10] | ||
| จุดหลอมเหลว | −94.9 องศาเซลเซียส (−138.8 องศาฟาเรนไฮต์; 178.2 เคลวิน)[10] | ||
| จุดเดือด | 56.08 องศาเซลเซียส (132.94 องศาฟาเรนไฮต์; 329.23 เคลวิน)[10] | ||
| ผสมกันได้[10] | |||
| ความสามารถละลายได้ | ผสมได้ในเบนซีน อีเทอร์ เมทานอล คลอโรฟอร์ม เอทานอล[10] | ||
| log P | −0.24[11] | ||
| ความดันไอ |
| ||
| pKa | |||
Magnetic susceptibility (χ)
|
−33.8·10−6 cm3/mol[14] | ||
| การนำความร้อน | 0.161 W/(m·K) (25 °C)[15] | ||
ดัชนีหักเหแสง (nD)
|
1.3588 (20 °C)[10] | ||
| ความหนืด | 0.306 mPa·s (25 °C)[16] | ||
| โครงสร้าง | |||
Coordination geometry
|
Trigonal planar at C2 | ||
รูปร่างโมเลกุล
|
Dihedral at C2 | ||
Dipole moment
|
2.88 D[17] | ||
| อุณหเคมี[18] | |||
ความจุความร้อน (C)
|
126.3 J/(mol·K) | ||
Std molar
entropy (S⦵298) |
199.8 J/(mol·K) | ||
Std enthalpy of
formation (ΔfH⦵298) |
−248.4 kJ/mol | ||
Std enthalpy of
combustion (ΔcH⦵298) |
−1.79 MJ/mol | ||
| ความอันตราย | |||
| อาชีวอนามัยและความปลอดภัย (OHS/OSH): | |||
อันตรายหลัก
|
ไวไฟสูง | ||
| GHS labelling: | |||
Pictograms
|
 
| ||
Signal word
|
อันตราย | ||
Hazard statements
|
H225, H302, H319, H336, H373 | ||
Precautionary statements
|
P210, P235, P260, P305+P351+P338 | ||
| NFPA 704 (fire diamond) | |||
| จุดวาบไฟ | −20 องศาเซลเซียส (−4 องศาฟาเรนไฮต์; 253 เคลวิน)[19] | ||
อุณหภูมิที่
ติดไฟได้เอง |
465[19] องศาเซลเซียส (869 องศาฟาเรนไฮต์; 738 เคลวิน) | ||
| ขีดจำกัดการระเบิด | 2.5–12.8%[19] | ||
ค่าขีดจำกัดเกณฑ์ (TLV)
|
250 ppm[20] (STEL), 500 ppm[20] (C) | ||
| ปริมาณหรือความเข้มข้น (LD, LC): | |||
LD50 (median dose)
|
| ||
LC50 (median concentration)
|
20,702 ppm (rat, 8 h)[21] | ||
LCLo (lowest published)
|
45,455 ppm (mouse, 1 h)[21] | ||
| NIOSH (US health exposure limits): | |||
PEL (Permissible)
|
1000 ppm (2400 mg/m3)[3] | ||
REL (Recommended)
|
TWA 250 ppm (590 mg/m3)[3] | ||
IDLH (Immediate danger)
|
2500 ppm[3] | ||
| สารประกอบอื่นที่เกี่ยวข้องกัน | |||
สารประกอบที่เกี่ยวข้อง
|
|||
หากมิได้ระบุเป็นอื่น ข้อมูลข้างต้นนี้คือข้อมูลสาร ณ ภาวะมาตรฐานที่ 25 °C, 100 kPa
| |||
แอซีโทน (อังกฤษ: acetone) หรือตามระบบตั้งชื่อเรียก โพรพาโนน (อังกฤษ: propanone) เป็นสารเคมีที่พื้นฐานที่สุดของคีโตน (ketone)
แอซีโทน เป็นของเหลวที่ระเหยง่ายไม่มีสีมีจุดหลอมเหลวที่ -95.4 °C และจุดเดือดที่ 56.53 °C มันมี ความหนาแน่นสัมพัทธ์ เท่ากับ 0.819 (ที่ 0 °C) ละลายได้ดีใน น้ำ เอทานอล อีเทอร์ ฯลฯ และเป็นตัวทำละลายที่สำคัญมาก การใช้งานแอซีโทนที่คุ้นเคยกันมากที่สุดคือใช้ในน้ำยาล้างเล็บ แอซีโทน ยังใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรม พลาสติก ไฟเบอร์ ยา และ สารเคมีอื่น ๆ
บทบาททางชีวภาพ
[แก้]มันเป็นสมาชิกใน กลุ่มคีโทน ตามปกติจะมีในปริมาณเล็กน้อยใน ปัสสาวะ และใน เลือด ปริมาณมาก ๆ มักจะพบหลังอดอาหาร (starvation) และในคนไข้ที่เป็น โรคเบาหวาน ที่ขาด อินซูลิน อย่างหนัก (ในคนไข้ที่ไม่ได้รับการรักษาหรือรักษาไม่เต็มที่) สังเกตได้จากลมหายใจที่จะมีกลิ่นเหมือนผลไม้ อันเกิดจาก แอซีโทน ซึ่งเรียกว่า กรดเกินเนื่องจากสารคีโทนเหตุเบาหวาน (diabetic ketoacidosis) แอซีโทนเกิดเองตามธรรมชาติในพืช ต้นไม้ ก๊าซภูเขาไฟ ไฟป่า และเป็นผลผลิตจากการสลายตัวของไขมัน นอกจากนี้ยังพบในควันจากท่อไอเสียรถยนต์ ควันบุหรี่ กระบวนการผลิตในอุตสาหกรรมช่วยทำให้มีแอซีโทนในสิ่งแวดล้อมมากกว่าที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ
อ้างอิง
[แก้]- ↑ The Merck Index, 15th Ed. (2013), p. 13, Acetone Monograph 65, O'Neil: The Royal Society of Chemistry.(ต้องรับบริการ)
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Acetone in Linstrom, Peter J.; Mallard, William G. (eds.); NIST Chemistry WebBook, NIST Standard Reference Database Number 69, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg (MD)
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0004". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- ↑ Klamt, Andreas (2005). COSMO-RS: From Quantum Chemistry to Fluid Phase Thermodynamics and Drug Design. Elsevier. pp. 92–94. ISBN 978-0-444-51994-8.
- ↑ Myers, Richard L. (2007). The 100 Most Important Chemical Compounds: A Reference Guide. Greenwood. pp. 4–6. ISBN 978-0-313-08057-9.
- ↑ Mel Gorman, History of acetone (1600-1850), 1962
- ↑ ChemSpider lists 'acetone' as a valid, expert-verified name for what would systematically be called 'propan-2-one'.
- ↑ Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. p. 723. doi:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4.
- ↑ Toxicological Profile for Acetone. U.S. Environmental Protection Agency June 2022 p. 7
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 Haynes, p. 3.4
- ↑ Haynes, p. 5.173
- ↑ Chiang, Yvonne; Kresge, A. Jerry; Tang, Yui S.; Wirz, Jakob (1984). "The pKa and keto-enol equilibrium constant of acetone in aqueous solution". Journal of the American Chemical Society. 106 (2): 460–462. doi:10.1021/ja00314a055.
- ↑ Bordwell, Frederick G. (1988). "Equilibrium acidities in dimethyl sulfoxide solution". Accounts of Chemical Research. 21 (12): 456–463. doi:10.1021/ar00156a004.
- ↑ Haynes, p. 3.576
- ↑ Haynes, p. 6.254
- ↑ Haynes, p. 6.243
- ↑ Haynes, p. 9.60
- ↑ Haynes, pp. 5.3, 5.67
- ↑ 19.0 19.1 19.2 Haynes, p. 15.13
- ↑ 20.0 20.1 Haynes, p. 16.34
- ↑ 21.0 21.1 21.2 "Acetone". Immediately Dangerous to Life and Health Concentrations (IDLH). National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
แหล่งอ้างอิง
[แก้]- Haynes, William M., บ.ก. (2016). CRC Handbook of Chemistry and Physics (97th ed.). CRC Press. ISBN 9781498754293.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ แอซีโทน
- International Chemical Safety Card 0087
- NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
- Acetone Safety Data Sheet (SDS)
- Hazardous substances databank entry at the national library of medicine เก็บถาวร 2018-12-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- SIDS Initial Assessment Report for Acetone from the Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)
- Calculation of vapor pressure, liquid density, dynamic liquid viscosity, surface tension of acetone
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license.
Credit:
(see original file).
