ส่วนหนึ่งของชุดการเมือง
ระบอบการปกครอง พื้นฐาน
รายชื่อระบอบการปกครอง รายชื่อประเทศตามระบอบการปกครอง
บ่อเกิดอำนาจ ประชาธิปไตย อำนาจของคนส่วนใหญ่ การจับสลาก โดยตรง แบบสังคมนิยม มีผู้แทน สังคมนิยม เสรีนิยม อื่น ๆ คณาธิปไตย อำนาจของคนส่วนน้อย การปกครองโดยพรรคการเมือง กึ่งประชาธิปไตย คตินิยมนักวิชาการ โจราธิปไตย ตุลาการธิปไตย เทวาธิปไตย ธรรมาธิปไตย พฤฒาธิปไตย วิชญาธิปไตย เศรษฐยาธิปไตย เสนาธิปไตย อภิชนาธิปไตย อัตตาธิปไตย อำนาจของผู้เดียว ทรราช เผด็จการทหาร ระบบใช้อำนาจเด็ดขาด ระบอบเผด็จการ อนาธิปไตย อำนาจไม่เป็นของผู้ใด ลัทธิอนาธิปไตย สังคมไร้รัฐ สมาคมอิสระ
อุดมการณ์อำนาจ กษัตริย์นิยม กับ สาธารณรัฐนิยม อุดมการณ์ทางสังคมการเมือง นิตินิยม ระบบกึ่งประธานาธิบดี ระบบคณะกรรมการ ระบบประธานาธิบดี รัฐคอมมิวนิสต์ รัฐสังคมนิยม ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ สมบูรณาญาสิทธิราชย์ สาธารณรัฐระบบรัฐสภา ลัทธิอำนาจนิยม กับ อิสรนิยม อุดมการณ์ทางเศรษฐกิจสังคม คตินิยมการกระจาย ระบบเจ้าขุนมูลนาย ระบบใช้อำนาจเด็ดขาด ระบบรวบอำนาจเบ็ดเสร็จ ลัทธิคอมมิวนิสต์ ลัทธิชนเผ่า ลัทธิฟาสซิสต์ ลัทธิอาณานิคม สังคมนิยม อนาธิปไตย ฆราวาสนิยม ศาสนานิยม รัฐโลกวิสัย รัฐอเทวนิยม ศาสนาประจำชาติ ท้องถิ่น กับ โลก อุดมการณ์ทางภูมิวัฒนธรรม ชาตินิยม นครรัฐ รัฐบาลโลก รัฐประชาชาติ โลกนิยม สากลนิยม องค์การระหว่างประเทศ
โครงสร้างอำนาจ คตินิยมรัฐเดี่ยว จักรวรรดิ พรินซิพาลิตี รัฐเดี่ยว รัฐผู้รับอุปถัมภ์ กษัตริย์หุ่นเชิด เขตอุปราช ดินแดนในภาวะพึ่งพิง ประเทศในเครือจักรภพ ประเทศราช เมืองขึ้น รัฐกันชน รัฐในอารักขา รัฐบริวาร รัฐสมทบ รัฐหุ่นเชิด อาณานิคมปกครองตนเอง ระบอบสหพันธรัฐ การมอบอำนาจปกครอง สมาพันธรัฐ สหพันธรัฐ สหภาพเหนือชาติ อภิรัฐ ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ประเทศด้อยอำนาจ ประเทศอำนาจนำภูมิภาค ประเทศอำนาจปานกลาง มหาอำนาจ อภิมหาอำนาจ
เกี่ยวข้องกับ การทําให้เป็นประชาธิปไตย การแบ่งเขตการปกครอง การเปลี่ยนผ่านสู่ระบอบประชาธิปไตย การถดถอยของประชาธิปไตย ดัชนีประชาธิปไตย ระบอบการปกครองลูกผสม
สถานีย่อยการเมือง
ด ค ก

ระบอบเผด็จการทหาร (อังกฤษ: military dictatorship) คือ ระบอบการปกครองที่อำนาจทางการเมืองขึ้นอยู่กับกองทัพ ถือได้ว่าเป็นการปกครองแบบคณาธิปไตยลัทธิอำนาจนิยมอย่างหนึ่ง

เผด็จการทหารต่างจากเผด็จการพลเรือนด้วยหลายสาเหตุ คือ แรงจูงใจของการยึดอำนาจ สถาบันซึ่งใช้จัดระเบียบการปกครอง และหนทางสละอำนาจ เผด็จการทหารมักมองว่าตนกำลังช่วยให้ประเทศชาติพ้นจากนักการเมืองพลเรือนที่ฉ้อฉลหรือวิสัยทัศน์คับแคบ และอ้างฐานะของตนเป็นผู้ชี้ขาด "คนกลาง" บนฐานสมาชิกภาพในกองทัพ ผู้นำทหารมักปกครองเป็นคณะผู้ยึดอำนาจการปกครอง โดยเลือกหนึ่งในพวกตนเป็นหัวหน้า^[1]

รัฐบาลเผด็จการทหารส่วนมากจัดตั้งหลังรัฐประหารล้มล้างอำนาจรัฐบาลชุดก่อนหน้า ตัวอย่างที่ต่างออกไป เช่น สมัยซัดดัม ฮุสเซน ในประเทศอิรัก ซึ่งเริ่มจากรัฐที่ปกครองโดยรัฐบาลพรรคเดียว คือ พรรคบะอัธ แต่เมื่อเวลาผ่านไปรัฐบาลดังกล่าวเปลี่ยนไปเป็นเผด็จการทหาร (ตามที่ผู้นำสวมเครื่องแบบทหารและกองทัพก็มีส่วนเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดในรัฐบาล)^{[ต้องการอ้างอิง]}

เผด็จการทหารมักอ้างความชอบธรรมให้แก่ตนเองว่าเป็นการสร้างความสมานฉันท์แก่ชาติ และช่วยชาติให้พ้นจากภัยคุกคามของ "อุดมการณ์ที่อันตราย" อันเป็นการสร้างการข่มขวัญ ในละตินอเมริกา ยกภัยคุกคามจากคอมมิวนิสต์และทุนนิยมเป็นข้ออ้างของรัฐประหาร คณะทหารมักว่าพวกเขาไม่ฝักใฝ่พรรคการเมืองใด เป็นคณะที่เป็นกลาง สามารถจัดการกับความวุ่นวายที่เกิดขึ้นในระยะเวลาสั้น ๆ ได้ และกล่าวว่านักการเมืองที่มาจากประชาชนคดโกงและไร้ประสิทธิภาพ ลักษณะร่วมประการหนึ่งของรัฐบาลทหาร คือการประกาศใช้กฎอัยการศึกหรือสถานการณ์ฉุกเฉิน

รัฐบาลทหารมักไม่เคารพสิทธิมนุษยชน และมักใช้วิธีการปิดปากศัตรูทางการเมือง รัฐบาลทหารมักไม่คืนอำนาจจนกว่าจะมีการปฏิวัติโดยประชาชน^{[ต้องการอ้างอิง]}

ลาตินอเมริกา ทวีปแอฟริกา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และตะวันออกกลางเป็นพื้นที่ที่เป็นเผด็จการทหารบ่อยครั้ง เหตุผลหนึ่งคือทหารประสานงานร่วมกัน และมีโครงสร้างของสถาบันที่เข้มแข็งกว่าสถาบันทางสังคมของประชาชน^{[ต้องการอ้างอิง]}

ตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1990 เป็นต้นมา ระบอบเผด็จการทหารเริ่มมีจำนวนลดลง เหตุผลหนึ่งมาจากข้อเท็จจริงที่ว่า เผด็จการทหารไม่ได้รับการยอมรับจากนานาชาติ และรัฐบาลทหารมักไม่ประสบความสำเร็จในการควบคุมประเทศไม่ให้เกิดการต่อต้านได้ นอกจากนี้ การล่มสลายของสหภาพโซเวียตทำให้กองทัพไม่สามารถยกคอมมิวนิสต์มาอ้างความชอบธรรมของตนเองได้อีก^{[ต้องการอ้างอิง]}

1.  แอลจีเรีย (1965–1978; ค.ศ. 1992–1994; ค.ศ. 2011)
2.  เบนิน (1963–1964; 1965–1968; 1969–1970; 1972–1975)
3.  บูร์กินาฟาโซ (1966–1977; 1980–1991; 17 กันยายน-23 กันยายน ค.ศ. 2015)
4.  บุรุนดี (1966–1974; 1976–1979; 1987–1992)
5.  สาธารณรัฐแอฟริกากลาง (1966–1979; 1981–1986; 2003–2005; 2013–2014)
6.  ชาด (1975–1979; 1982–1989)
7.  คอโมโรส (1999–2002)
8.  สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก (ค.ศ. 1965–1971; ซาอีร์|ค.ศ. 1971–1997)
9.  สาธารณรัฐคองโก (1968–1969; 1977–1979)
10.  โกตดิวัวร์ (1999–2000)
11.  อียิปต์ (1953–1956; 2011–2012)
12.  อิเควทอเรียลกินี (1979–1987)
13.  เอธิโอเปีย (1974–1987)
14.  แกมเบีย (1994–1996)
15.  กานา (1966–1969; 1972–1975; 1975–1979; 1981–1993)
16.  กินี (ค.ศ. 1984–1990; ค.ศ. 2008–2010)
17.  กินี-บิสเซา (1980–1984; 1999; 2003; 12 เมษายน 2012 – 11 พฤษภาคม 2012)
18.  เลโซโท (1986–1993, 2014)
19.  ไลบีเรีย (1980–1986, 1990–1997, 2003–2006)
20.  ลิเบีย (1969–1977; 1977–2011)
21.  มาดากัสการ์ (1972–1976)
22.  มาลี (1968–1992; 21 มีนาคม 2012 – 12 เมษายน 2012)
23.  มอริเตเนีย (ค.ศ. 1978–1979; 1979–1992; ค.ศ. 2005–2007; ค.ศ. 2008–2009)
24.  ไนเจอร์ (1974–1989; 1996; 1999; 2010–2011)
25.  ไนจีเรีย (สภาทหารสูงสุด (ไนจีเรีย) : สมัยที่ 1 ค.ศ. 1966–1975; ค.ศ. 1975–1979; สมัยที่ 2 ค.ศ. 1983–1985; สภากองทัพควบคุมอำนาจการปกครอง ค.ศ. 1985–1993; ค.ศ. 1993–1998; ค.ศ. 1998–1999)
26.  รวันดา (1973–1975)
27.  เซาตูแมอีปริงซีป (1995; 2003)
28.  เซียร์ราลีโอน (ค.ศ. 1967–1968; ค.ศ. 1992–1996; ค.ศ. 1997–1998)
29.  โซมาเลีย (1969–1976; 1980–1991)
30.  ซูดาน (1958–1964; 1969–1971; 1985–1986; ค.ศ. 1989–1993);11 เมษายน ค.ศ.2019-ปัจจุบัน^[2]
31.  โตโก (ค.ศ. 1967–1979)
32.  ยูกันดา (ค.ศ. 1971–1979; ค.ศ. 1985–1986)
33.  มาลี 2020-ปัจจุบัน

1.  คอสตาริกา (1868–1870; 1876–1882; 1917–1919)
2.  คิวบา (1933; 1952–1959)
3.  สาธารณรัฐโดมินิกัน (1899; 1930–1961;1963-1966)
4.  เอลซัลวาดอร์ (1885–1911; 1931–1982)
5.  กัวเตมาลา (1944–1945; 1954–1957; 1957–1966; 1970–1986)
6.  เฮติ (1950–1956; 1956–1957; 1986–1990; 1991–1994)
7.  ฮอนดูรัส (1956–1957; 1963–1971; 1972–1982)
8.  เม็กซิโก (1876; 1877–1880; 1884–1911)
9.  นิการากัว (1937–1956; 1967–1979)
10.  ปานามา (1903–1904; 1968–1989)

1.  อาร์เจนตินา (รัฐประหาร : ค.ศ. 1930–1932; ค.ศ. 1943–1946; ค.ศ. 1955–1958; ค.ศ. 1966–1973; ค.ศ. 1976–1983)
2.  โบลิเวีย (1839–1843; 1848; 1857–1861; 1861; 1864–1872; 1876–1879; 1899; 1920–1921; 1930–1931; 1936–1940; 1946–1947; 1951–1952; 1964–1966; 1970–1979; 1980–1982)
3.  บราซิล (คณะผู้ยึดอำนาจการปกครอง : สมัยที่ 1 ค.ศ. 1889-1894; ค.ศ. 1930; สมัยที่ 2 ค.ศ. 1964)
4.  ชิลี (คณะผู้ยึดอำนาจการปกครอง : สมัยที่ 1 ค.ศ. 1924–1925; สมัยที่ 2 ค.ศ. 1925; สมัยที่ 3 ค.ศ. 1932; สมัยที่4 ค.ศ. 1973–1990)
5.  โคลอมเบีย (ค.ศ. 1953–1958)
6.  เอกวาดอร์ (ค.ศ. 1876–1883; ค.ศ. 1935–1938; ค.ศ. 1947; ค.ศ. 1963–1966; ค.ศ. 1972–1979)
7.  ปารากวัย (ค.ศ. 1940–1948; 1954–1989)
8.  เปรู (1842–1844; 1865–1867; 1872; 1879–1881; 1914–1915; 1930–1939; 1948–1956; 1962–1963; 1968–1980)
9.  ซูรินาม (ค.ศ. 1980–1988)
10.  อุรุกวัย (ค.ศ. 1865–1868; ค.ศ. 1876–1879; ค.ศ. 1933–1938; ค.ศ. 1973–1985)
11.  เวเนซุเอลา (ค.ศ. 1858–1859; ค.ศ. 1859–1861; ค.ศ. 1861–1863; ค.ศ. 1908–1913; ค.ศ. 1922–1929; ค.ศ. 1931–1935; ค.ศ. 1948–1958)

1.  บังกลาเทศ (ค.ศ. 1975–1981; ค.ศ. 1982–1990)
2.  พม่า (เมียนมา) (1962–1974; 1988–2011; 2021-ปัจจุบัน)
3.  อินโดนีเซีย (1967–1998)
4.  อิหร่าน (1953–1957; 1978–1979)
5.  อิรัก (1933–1935; 1937–1938; 1949–1950; 1952–1953; 1958–1963; 1963–1979)
6.  เกาหลีใต้ (สภาสูงสุดเพื่อการฟื้นฟูแห่งชาติ ค.ศ. 1961–1963, สาธารณรัฐที่ 5 ค.ศ. 1980)
7.  ลาว (ค.ศ. 1959–1960)
8.  ปากีสถาน (ค.ศ. 1958–1971; ค.ศ. 1977–1988; ค.ศ. 1999–2008)
9.  ฟิลิปปินส์ (1898, 1972–1981)
10.  ซีเรีย (1949; 1951–1954; 1961–1972)
11.  ไทย (เมษายน 1933; มิถุนายน 1933; 1947; 1948; 1951; 1957-1958; 1958-1963; 1971-1973; 1976-1977; 1977-1979; ค.ศ. 1991-1992; ค.ศ. 2006-2008; ค.ศ.2014-2019)
12.  ตุรกี (ค.ศ. 1960–1961; ค.ศ. 1971–1973; ค.ศ. 1980–1983)
13.  เวียดนามใต้ (ค.ศ. 1963–1967)
14.  เยเมนเหนือ (ค.ศ. 1962–1967; ค.ศ. 1974–1982)

1.  บัลแกเรีย (ค.ศ. 1934–1935; ค.ศ. 1944–1946)
2.  ฝรั่งเศส (1870–1871)
3.  กรีซ (1909–1910; 1922–1924; 1925–1926; 1933; 1936–1941; คณะผู้ยึดอำนาจนายพัน ค.ศ. 1967–1974)
4.  โปแลนด์ (1926–1935; ค.ศ. 1981–1983)
5.  โปรตุเกส (ค.ศ. 1926–1933)
6.  รัสเซีย (ค.ศ. 1918–1920)
7.  สเปน (ค.ศ. 1923–1930; ฟรันซิสโก ฟรังโก ค.ศ. 1936–1975)

1.  ฟีจี (ค.ศ. 2006–2014)

• รัฐประหาร