บทความนี้อ้างอิงคริสต์ศักราช/คริสต์ทศวรรษ/คริสต์ศตวรรษ ซึ่งเป็นสาระสำคัญของเนื้อหา

ศิลปะเชิงแนวคิด^[1] (อังกฤษ: Conceptual art) คือศิลปะที่กรอบความคิด (concept) หรือ ความคิดที่เกี่ยวกับงานมีความสำคัญกว่าความงามและวัสดุที่ใช้ ฉะนั้นงานหลายชิ้นที่สร้างขึ้นที่บางครั้งก็เรียกว่า “ศิลปะจัดวาง” ของศิลปิน ซอล เลวิทท์จึงเป็นงานที่สามารถประกอบขึ้นได้โดยผู้ใดก็ได้โดยการทำตามคำสั่งที่ซอลระบุไว้ให้^[2] วิธีการสร้างงานศิลปะนี้เป็นพื้นฐานของงานของคำนิยามของ “ศิลปะเชิงแนวคิด” ของซอลที่ว่า:

การสร้างศิลปะเชิงแนวคิด ความคิดหรือแนวคิดเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดของการสร้างงาน เมื่อศิลปินใช้รูปลักษณ์ของศิลปะเชิงแนวคิดก็จะหมายความว่าการวางแผนและการตัดสินใจที่จะสร้างงานได้รับการทำไปแล้ว การสร้างงานจริงจึงเป็นการทำอย่างเป็นพิธีเท่านั้น ความคิดกลายมาเป็นเครื่องมือในการสร้างงานศิลปะ

— ซอล เลวิทท์^[3]

ศิลปะแนวนี้กลุ่มแรกๆ ที่ทำงานด้านศิลปะเชิงแนวคิด คือกลุ่มลัทธิอนุตรนิยม (Suprematism) หรือสุปรีมาติสม์ คาซิมีร์ มาเลวิช (Kashmir Malevich) ค.ศ. 1878-1935 โดยวางทฤษฎีภาพเขียนชื่อว่า จัตุรัสสีดำ (1915) ไว้ว่า กำหนดวิธีเขียน และกรรมวิธีอื่นๆให้อยู่ในรูปทรงเรขาคณิตแบบง่าย เช่นรูปสามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม วงกลม หรือกากบาท ศิลปินยึดหลักที่ว่าปรากฏการณ์ต่างๆในโลก ไม่มีความหมายในตัวเองเลย จุดสำคัญส่วนใหญ่คือ ความรู้สึกของผู้ดูเมื่อพบสิ่งต่างๆในโลกรอบๆตัวต่างหาก ความรู้สึกนี้จะปรากฏเด่น สร้างความคิดสร้างสรรค์ สะเทือนใจมนุษย์มากกว่ารูปร่างของวัตถุนั้นๆ ^[4] ต่อมาเป็นกลุ่มลัทธิดาดา (Dada) คือ มาร์เชล ดูชองป์ (Marcel Duchamp) ค.ศ 1917-1964 ที่ทำให้วัสดุสำเร็จรูป เข้าสู่ศิลปะที่เป็น รูป และความงาม ของ ความคิด ทำให้ศิลปะหลุดออกไปจากความสวยงามและงานฝีมือแบบเดิมๆ^[5]และกลุ่มแอ็คชัน (Action) อีฟ แคลง (Yves Klein) ใช้ผู้หญิงเปลือยตัวที่ละเลงสีน้ำเงินบนร่างกายแล้วไปเกลือกกลิ่งบนผืนผ้าที่ขึงกางอยู่บนพื้นห้อง^[6]

ส่วนศิลปินที่ทำงานสร้างสรรค์ด้านศิลปะเชิงแนวคิดที่มีชื่อเสียงมากที่สุดคนหนึ่ง คือ คริสโต (Jarachef Cristo) ใช้คอนเซ็ป เรื่องการห่อ (package) โดยใช้วัสดุต่างๆ ที่สามารถห่อได้มาใช้ห่อ โดยมีหลักคิดในการสร้างว่า สิ่งที่ถูกปิดบังอำพรางไว้จะก่อให้เกิดความสงสัยใคร่รู้ ^[6]และคนต่อมา ออง คาวารา (On Kawara) ทำงานชุด “ฉันตื่นแล้ว” คาวาราจะส่งไปรษณียบัตรถึงเพื่อนและคนรู้จักเป็นจำนวนสองฉบับทุกๆ วัน ด้านหลังไปรษณียบัตรประทับตราว่า “ฉันตื่นแล้ว” ไว้พร้อมลงวันที่ ผลงานชิ้นนี้คาราวาต้องการสื่อสารถึงช่วงเวลาแห่งสติ^[7]

หนังสือ:

• Klaus Honnef, Concept Art, Cologne: Phaidon, 1972
• Ermanno Migliorini, Conceptual Art, Florence: 1971
• Ursula Meyer, ed., Conceptual Art, New York: Dutton, 1972
• Gregory Battcock, ed., Idea Art: A Critical Anthology, New York: E. P. Dutton, 1973
• Juan Vicente Aliaga & José Miguel G. Cortés, ed., Arte Conceptual Revisado/Conceptual Art Revisited, Valencia: Universidad Politécnica de Valencia, 1990
• Thomas Dreher, Konzeptuelle Kunst in Amerika und England zwischen 1963 und 1976 (Thesis Ludwig-Maximilians-Universität, München), Frankfurt am Main: Peter Lang, 1992
• Robert C. Morgan, Conceptual Art: An American Perspective, Jefferson, NC/London: McFarland, 1994
• Robert C. Morgan, Art into Ideas: Essays on Conceptual Art, Cambridge et al.: Cambridge University Press, 1996
• Tony Godfrey, Conceptual Art, London: 1998
• Alexander Alberro & Blake Stimson, ed., Conceptual Art: A Critical Anthology, Cambridge, Mass., London: MIT Press, 1999
• Michael Newman & Jon Bird, ed., Rewriting Conceptual Art, London: Reaktion, 1999
• Anne Rorimer, New Art in the 60s and 70s: Redefining Reality, London: Thames & Hudson, 2001
• Daniel Marzona, Conceptual Art, Cologne: Taschen, 2005
• Michael Corris, ed., Conceptual Art: Theory, Practice, Myth, Cambridge, Mass.,: Cambridge University Press, 2004

นิทรรศการ:

• January 5-31,1969, exh.cat., New York: Seth Siegelaub, 1969
• When Attitudes Become Form, exh.cat., Bern: Kunsthalle Bern, 1969
• 557,087, exh.cat., Seattle: Seattle Art Museum, 1969
• Konzeption/Conception, exh.cat., Leverkusen: Städt. Museum Leverkusen et al., 1969
• Conceptual Art and Conceptual Aspects, exh.cat., New York: New York Cultural Center, 1970
• Art in the Mind, exh.cat., Oberlin, Ohio: Allen Memorial Art Museum, 1970
• Information, exh.cat., New York: Museum of Modern Art, 1970
• Software, exh.cat., New York: Jewish Museum, 1970
• Situation Concepts, exh.cat., Innsbruck: Forum für aktuelle Kunst, 1971
• Art conceptuel I, exh.cat., Bordeaux: capcMusée d’art contemporain de Bordeaux, 1988
• L'art conceptuel, exh.cat., Paris: ARC–Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris, 1989
• Christian Schlatter, ed., Art Conceptuel Formes Conceptuelles/Conceptual Art Conceptual Forms, exh.cat., Paris: Galerie 1900–2000 and Galerie de Poche, 1990
• Reconsidering the Object of Art: 1965-1975, exh.cat., Los Angeles: Museum of Contemporary Art, 1995
• Global Conceptualism: Points of Origin, 1950s-1980s, exh.cat., New York: Queens Museum of Art, 1999

• ศิลปะตะวันตก
• ศิลปะเชิงมโนทัศน์
• ศิลปะสมัยใหม่
• ศิลปะจัดวาง

• Sol LeWitt, "Paragraphs on Conceptual Art" เก็บถาวร 2008-10-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Conceptualism เก็บถาวร 2008-08-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• pdf file of An Anthology of Chance Operations (1963) containing Henry Flynt's "Concept Art" essay at UbuWeb
• Website "Thomas Dreher: Intermedia Art" on Conceptual Art
• Arte Conceptual y Postconceptual
• MINUS SPACE reductive and concept-based art