พิมพ์ปฏิภาณ พึ่งธรรมจิตต์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปการแสดง (ดนตรีไทยสากล) พ.ศ. 2560 ชาวอำเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส^[1] เกิดเมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2481 เสียชีวิตวันที่ 19  กรกฏาคม พ.ศ. 2563 ด้วยโรคมะเร็งเม็ดเลือด^[2]

พิมพ์ปฏิภาณ เริ่มเรียนชั้นประถมศึกษา ในอำเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส แต่ด้วยอยู่ในครอบครัวข้าราชการ จึงต้องย้ายที่อยู่ ย้ายโรงเรียนหลายครั้ง กระทั่งย้ายมาเรียนชั้นมัธยมศึกษา ที่โรงเรียนนราธิวาส จึงได้ฝึกเล่นดนตรีกับวงโยธวาทิต โดยเริ่มจากบาริโทน หลังจากนั้นก็ย้ายไปเป่าปิคโคโล

จากโรงเรียนนราธิวาส พิมพ์ปฏิภาณ ย้ายไปที่โรงเรียนสันติราษฎร์บำรุง กรุงเทพฯ ซึ่งเขาก็ยังคงเล่นดนตรีอยู่เช่นเคย หลังจากนั้นมีโอกาสไปเรียนต่อที่โรงเรียนพณิชยการพระนคร ช่วงนี้เริ่มเล่นเป็นวงดนตรีคอมโบ จากนั้นย้ายเป็นนักเรียนของโรงเรียนพณิชยการธนบุรี ซึ่งก็ยังคงเล่นดนตรี

ในระดับมหาวิทยาลัย พิมพ์ปฏิภาณเรียนที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เขาได้เป็นนักดนตรีของวงธรรมศาสตร์ โดยรับหน้าที่เป่าแซกโซโฟน ตำแหน่งเฟิร์สแซก^[3]

หลังเรียนจบ พิมพ์ปฏิภาณใช้ความสามารถทางดนตรี สอบเข้าทำงานเป็นนักดนตรีของธนาคารออมสิน โดยเขาถนัดแซกโซโฟน แต่นักดนตรีในตำแหน่งนี้ มีอยู่แล้ว จึงต้องไปฝึกเป่าทรอมโบน แทน เนื่องจากนักดนตรีตำแหน่งนี้ขาดอยู่ตำแหน่งเดียว

เมื่อทำงานไปเรื่อย ๆ พิมพ์ปฏิภาณก็ได้เปลี่ยนจากตำแหน่งทรอมโบน เป็นบาริโทนแซกโซโฟน แล้วมาเล่นเทเนอร์แซกโซโฟน กระทั่งได้เป็นเฟิร์สแซกโซโฟนของธนาคารออมสิน

ระหว่างทำงานที่ธนาคารออมสิน พิมพ์ปฏิภาณ มักติดตาม ครูสมาน กาญจนะผลิน ไปบันทึกเสียงให้นักร้องอาชีพอยู่เสมอ จึงมีโอกาสเก็บประสบการณ์เกี่ยวกับเพลงที่หลากหลาย นอกจากนี้เขายังเป็นหัวหน้าวง Big Band อีกด้วย

หลังจากทำงานกับธนาคารออมสิน 7 ปี พิมพ์ปฏิภาณ ก็ลาออก มาทำงานเพลงเต็มตัว ได้แก่ เล่นดนตรีที่ไนท์คลับ และอัดเสียงให้นักร้อง เป็นต้น กระทั่งเขาเข้าไปเรียนดนตรีที่สยามดนตรียามาฮ่า ได้ทำเพลงให้กับ ครูศรีสวัสดิ์ พิจิตรวรการ ในชุดแม่สาย ชื่อเสียงของเขาจึงเป็นที่รู้จักวงกว้าง และได้มีกิจการสตูดิโออัดเสียง อีกด้วย

เมื่ออายุ 40 ปี พิมพ์ปฏิภาณ ก็เข้ารับราชการที่กรมศิลปากร โดยตลอดอายุของพิมพ์ปฏิภาณ คลุกคลีกับดนตรีเสมอ ทั้งลูกทุ่ง ลูกกรุง และสากล^[3]

• เพลง “ไทยธำรงไทย” ได้รับรางวัลแผ่นเสียงทองคำ ปี 2514
• เพลง “นํ้าตาหรือจะแก้ปัญหาใจ” ได้รับรางวัลแผ่นเสียงทองคำ ปี 2518
• เพลง “ตะแลงแกงแทงใจ” ได้รับรางวัลแผ่นเสียงทองคำ ปี 2520
• เพลง “พะวงรัก” ได้รับรางวัลแผ่นเสียงทองคำ ปี 2521
• เพลง “สุดเหงา” ได้รับรางวัลแผ่นเสียงทองคำ ปี 2525

• เพลงแม่สาย
• เพลงพะวงรัก
• เพลงเทพธิดาดอย
• เพลงโชคดีที่มีในหลวง
• เพลงสมเด็จย่าของชาวไทย
• เพลงพุทธานุภาพ
• เพลงมหาราชินี^[4]

1. ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-08-01. สืบค้นเมื่อ 2024-01-11.
2. ↑ "สิ้น "พิมพ์ปฏิภาณ พึ่งธรรมจิตต์" ศิลปินแห่งชาติ อายุ 82 ปี เจ้าของผลงาน "เพลงโชคดีที่มีในหลวง-เพลงมหาราชินี-เทพธิดาดอย"". mgronline.com. 2020-07-20.
3. ↑ ^{3.0 3.1} "NEVER FORGET THAI MUSICAL - พิมพ์ปฏิภาณ พึ่งธรรมจิตต์". www.mixmagazine.in.th.
4. ↑ "เปิดประวัติ "พิมพ์ปฏิภาณ พึ่งธรรมจิตต์" ศิลปินแห่งชาติ". คมชัดลึกออนไลน์. 2020-07-20.