พระโคตมพุทธเจ้าในศาสนาฮินดู
| เคาตมพุทธะ गौतम बुद्ध | |
|---|---|
| อวตารของพระวิษณุ | |
| ส่วนหนึ่งของ ทศาวตาร[1] | |
 พุทธาวตาร | |
| ชื่ออื่น | มายาโมหะ |
| เป็นที่บูชาใน | ศาสนาฮินดู |
| สัญลักษณ์ | สวัสดิกะ, ธรรมจักร, โมทกะ |
| คัมภีร์ | ปุราณะ[2] |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| คู่ครอง | ตารา |
| บิดา-มารดา |
|
พระโคตมพุทธเจ้าในศาสนาฮินดู ปรากฏในศาสนาฮินดูลัทธิไวษณพระบุว่าพระโคตมพุทธเจ้าเป็นอวตารหนึ่งของพระวิษณุหรือเรียกว่าพุทธาวตาร[3][4] ชาวฮินดูเชื่อว่าพระโคตมพุทธเจ้าเป็นหนึ่งในทศาวตารหรืออวตารทั้งสิบของพระวิษณุหรือในเอกสารไทยเรียกนารายณ์สิบปาง เป็นอวตารที่เก้าและเป็นอวตารล่าสุด[5][6] ถือเป็นกระบวนการกลืนให้เป็นฮินดู[4][7]
อวตารของพระวิษณุ
[แก้]ใน คัมภีร์ปุราณะ ระบุว่าพระวิษณุอวตารลงมาเป็นพระพุทธเจ้าเพื่อหลอกลวงให้ผู้คนปฏิเสธพระเวท[6][8][note 1] ส่วนเอกสารเมื่อคริสต์ศตวรรษที่ 13 ชื่อ คีตโควินทะ (Gitagovinda) ของชยเทวะ กวีไวษณพ ระบุว่าว่าพระวิษณุอวตารเป็นพระพุทธเจ้าเพื่อสั่งสอนมนุษย์และให้มนุษย์เว้นจากการฆ่าสัตว์[5] จากการศึกษาของคอนสตันซ์ โจนส์ และเจมส์ ดี. ไรอัน ระบุว่าพระพุทธเจ้าได้รับการเคารพนับถือจากชาวฮินดู เพราะมองว่า "ศาสนาพุทธคือฮินดูรูปแบบหนึ่ง"[8] ส่วนคมกฤช อุ่ยเต็กเค่งระบุว่าชาวฮินดูมองว่า "ศาสนาพุทธคือฮินดูที่ปฏิรูปแล้ว"[10] แต่พุทธศาสนิกชนไม่ยอมรับว่าพระพุทธเจ้าเป็นอวตารองค์หนึ่งของพระวิษณุ[3]
ในไทย
[แก้]ในไทยซึ่งมีศาสนาหลักคือศาสนาพุทธมาแต่ดั้งเดิม แม้แต่พราหมณ์ในราชสำนักทุกคนล้วนแต่เป็นพุทธศาสนิกชนที่นับถือเทพเจ้าฮินดูไปด้วย[11] ไม่มีการกล่าวถึงพุทธาวตารเลย ใน คัมภีร์นารายณ์ยี่สิบปาง ของไทยไม่มีพุทธาวตาร หากแต่มีสมณาวตาร ซึ่งเป็นนักบวชทำหน้าที่แย่งศิวลึงค์จากอสูรตรีบุรัม[12] แต่ใน คำกาพย์เรื่องพระศิวประติมา ซึ่งเป็นเอกสารสมัยรัตนโกสินทร์ กลับปรากฏเรื่องราวของพุทธาวตารไว้ ความว่า[13]
| นี่แน่ สิทธารถอาจารย์ | สูผู้อวตาร | |
| จากท่านนารายณ์กลายมา |
| ตามเราสั่งสรรค์บัญชา | สอนเหล่าชาวหล้า | |
| บรรดาแพศย์ศูทรทรามพรรณ |
| พวกนี้มักใหญ่ใฝ่ฝัน | แย่งพราหมณ์ครามครัน | |
| เรียนธรรมเวทางค์อย่างพราหมณ์ |
| ไปเกิดเมืองแมนแน่นหลาม | เพื่อกันพรรณทราม | |
| ลามปามแปดปนบนสรวง |
| เราใช้ให้ท่านเทศน์ลวง | แพศย์ศูทรทั้งปวง | |
| หายห่วงพระเวทวิทยา |
| จักได้เกิดในจตุรา | บายกันชั้นฟ้า | |
| ไว้ท่าพวกพราหมณ์งามพงศ์ |
| เหตุใดท่านไม่ซื่อตรง | ต่อตูผู้ทรง | |
| เดชยงยิ่งลบภพสาม |
| ไม่ลวงแต่พรรณอันทราม | ลวงกษัตริย์พราหมณ์ | |
| ลวงลามถึงเหล่าชาวสวรรค์ |
| ให้หลงปลงใจใฝ่ฝัน | ในคำรำพัน | |
| แห่งท่านอันอกตัญญู |
| ลืมละพระเวทเดชตู | กล่าวกลบลบหลู่ | |
| คิดสู้เราผู้สร้างสรรค์ |
| เรามาไม่นบอภิวันท์ | ยุให้ไพร่สรรพ์ | |
| คิดหันออกหาจากเรา | ||
| — กาพย์เรื่องพระศิวประติมา | ||
หลังการอพยพของชาวอินเดียที่นับถือศาสนาฮินดูสู่ไทยช่วงปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นต้นมา ก็ได้นำคติพุทธาวตารเข้ามาด้วย โดยให้พระพุทธเจ้ามีสถานะเท่ากับเทพฮินดู ซึ่งผิดแผกไปจากระบบจักรวาลวิทยาของไทยที่มองว่าพระพุทธเจ้าอยู่เหนือเทพเจ้าองค์ใด ๆ[10] ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชนิพนธ์ ลิลิตนารายณ์สิบปาง มีการระบุ "พุทธาวตาร" เป็นครั้งแรก แต่พระองค์มิได้ระบุรายละเอียดใด ๆ เกี่ยวกับอวตารนี้เลย หากแต่ทรงกล่าวยกย่องพระเกียรติคุณของพระพุทธเจ้า[14][15]
ดูเพิ่ม
[แก้]- ลัทธิไวษณพ
- ศาสนาพุทธและศาสนาฮินดู
- พระโคตมพุทธเจ้าในศาสนาโลก
เชิงอรรถ
[แก้]- หมายเหตุ
- ↑ พระพุทธเจ้าในเอกสารฮินดูให้ข้อมูลต่างจากเอกสารทางพุทธศาสนา Alf Hiltebeitel และนักวิชาการคนอื่น ๆ พบว่าเอกสารบาลีที่บันทึกเรื่องราวเกี่ยวกับพระพุทธเจ้าในชาดกบิดเบือนเนื้อหาจากตำนานฮินดู อย่างไรก็ตามสิ่งเหล่านี้สะท้อนถึงธรรมเนียมพื้นถิ่นโบราณ และปฏิสัมพันธ์อันซับซ้อนในยุคแรก ๆ ของศาสนาอินเดียทั้งสอง[9]
- อ้างอิง
- ↑ "Incarnations of Vāsudeva [Chapter 18]". 5 March 2020.
- ↑ 2.0 2.1 เพชรดา ชุนอ่อน (มกราคม–มิถุนายน 2559). "พุทธาวตารของพระวิษณุกับการพัฒนาการของศาสนาฮินดูในอินเดียระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 4-8". วารสารอักษรศาสตร์ (38:1). p. 210.
((cite book)): CS1 maint: date format (ลิงก์) - ↑ 3.0 3.1 Charles Russell Coulter (2013). Encyclopedia of Ancient Deities. Routledge. p. 109. ISBN 978-1-135-96390-3., เนื้อหาอธิบายว่า: "พุทธศาสนิกชนไม่ยอมรับว่าพระพุทธเจ้าเป็นอวตารหนึ่งของพระวิษณุ"
- ↑ 4.0 4.1 ราม วชิราวุธ. "ลิลิตนารายณ์สิบปาง พระราชนิพนธ์ คำนำ". วชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 8 เมษายน 2563.
((cite web)): ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ 5.0 5.1 James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. pp. 73, 128. ISBN 978-0-8239-3179-8.
- ↑ 6.0 6.1 John Clifford Holt (2008). The Buddhist Viṣṇu: Religious Transformation, Politics, and Culture. Motilal Banarsidass. pp. 18–21. ISBN 978-81-208-3269-5.
- ↑ เพชรดา ชุนอ่อน (มกราคม–มิถุนายน 2559). "พุทธาวตารของพระวิษณุกับการพัฒนาการของศาสนาฮินดูในอินเดียระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 4-8". วารสารอักษรศาสตร์ (38:1). p. 216.
((cite book)): CS1 maint: date format (ลิงก์) - ↑ 8.0 8.1 Constance Jones; James D. Ryan (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase. p. 96. ISBN 978-0-8160-7564-5.
- ↑ Alf Hiltebeitel (1990). The Ritual of Battle: Krishna in the Mahabharata. State University of New York Press. pp. 64–68. ISBN 978-0-7914-0250-4.
- ↑ 10.0 10.1 คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง (พฤษภาคม–สิงหาคม 2561). "เทวนิยมอินเดีย : เส้นทางและปรากฏการณ์ในสังคมไทย". Veridian E-Journal (11:2), หน้า 1595
- ↑ คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง. ภารตะ-สยาม ? ผี พราหมณ์ พุทธ ?. กรุงเทพฯ : มติชน, 2560, หน้า 15
- ↑ คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง. ภารตะ-สยาม ? ผี พราหมณ์ พุทธ ?. กรุงเทพฯ : มติชน, 2560, หน้า 19
- ↑ แคทรียา อังทองกำเนิด (กรกฎาคม–ธันวาคม 2559). "“พุทธาวตาร” กับ “ทศรถชาดก” : พุทธในพราหมณ์-ฮินดู พราหมณ์-ฮินดูในพุทธ" (PDF). ไทยศึกษา (12:2). p. 27-28.
((cite book)): CS1 maint: date format (ลิงก์) - ↑ แคทรียา อังทองกำเนิด (กรกฎาคม–ธันวาคม 2559). "“พุทธาวตาร” กับ “ทศรถชาดก” : พุทธในพราหมณ์-ฮินดู พราหมณ์-ฮินดูในพุทธ" (PDF). ไทยศึกษา (12:2). p. 23.
((cite book)): CS1 maint: date format (ลิงก์) - ↑ ราม วชิราวุธ. "ลิลิตนารายณ์สิบปาง ปางที่ ๙ พุทธาวตาร". วชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 8 เมษายน 2563.
((cite web)): ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ พระโคตมพุทธเจ้าในศาสนาฮินดู
| ทศาวตาร |  | |
|---|---|---|
| อวตารอื่น ๆ |
| |
1 รายชื่ออวตารสิบปางแตกต่างกันไปตามแต่ละภูมิภาค อวตารปางที่ 8 และปางที่ 9 อาจเป็นพระพลราม พระกฤษณะ หรือพระโคตมพุทธเจ้า | ||
| |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
