උතුරු දුම්රිය මාර්ගය
දළ විශ්ලේෂණය
පද්ධතිය	ශ්‍රි ලංකා දුම්රිය සේවය
තත්වය	යාපනය දක්වා ක්‍රියාත්මකය
ගමනාන්ත	පොල්ගහවෙල මංසන්ධිය කන්කසන්තුරේ
ක්‍රියාකාරිත්වය
විවෘතය	1894 පෙබරවාරි 14
හිමිකරු	ශ්‍රි ලංකා දුම්රිය සේවය
ක්‍රියාකරු	ශ්‍රි ලංකා දුම්රිය සේවය
තාක්ෂණික
මාර්ගයේ දුර	339 km (211 mi)
විද්‍යුතනය	නැත
මාර්ග සිතියම v t e උතුරු දුම්රිය මාර්ගය, ශ්‍රී ලංකාව ආඛායිකාව කන්කසන්තුරේ මාවිඩ්ඩපුරම් තෙල්ලිපලයි මල්ලාකම් චුන්නාකම් ඉනුවිල් කොණ්ඩවිල් කොකුවිල් යාපනය පුන්කන්කුලම් උප්පු ආරු කළපුව නාවට්කුලි තාචන්තෝප්පු චාවකච්චේරි සන්කතනයි මීසලායි කොඩිකාමම් මිරුසුවිල් එළුදුමඩ්ඩුවාල් පලෙයි අලිමංකඩ චුන්ඩිකුලම් කළපුව පරන්තන් කිලිනොච්චි මුරුකණ්ඩි කෝවිල මුරුකණ්ඩි මාන්කුලම් පුලියන්කුලම් ඕමන්තෙයි තාණ්ඩිකුලම් වවුනියාව ඉරට්ටපෙරියකුලම් පූනෑව මන්නාරම් දුම්රිය මාර්ගය මැදවච්චිය හන්දිය පරසන්ගහවැව සාලියපුර මිහින්තලේ මිහින්තලේ තෙක් දුම්රිය මාර්ගය අනුරාධපුර අනුරාධපුර නව නගරය මල්වතු ඔය ශ්‍රාවස්ථිපුර තලාව තඹුත්තේගම සෙනරත්ගම ගල්ගමුව අඹන්පොල රන්දෙනිගම මහව මඩකලපුව දුම්රිය මාර්ගය මහව හන්දිය නාගොල්ලාගම ගනේවත්ත වැල්ලව මුත්තෙට්ටුගල කුරුණෑගල නයිලිය පොතුහැර තලවත්තේගෙදර ගිරාඹේ ප්‍රධාන දුම්රිය මාර්ගය පොල්ගහවෙල හන්දිය ප්‍රධාන දුම්රිය මාර්ගය කොළඹ කොටුව දක්වා

ශ්‍රී ලංකාවේ උතුරු දුම්රිය මාර්ගය, ප්‍රධාන දුම්රිය මාර්ගයෙහි මංසන්ධියක් වන පොල්ගහවෙල දුම්රිය ස්ථානයෙන් ආරම්භ වී වයඹ පළාත සහ උතුරු මැද පළාත අතුරින් විහිදී උතුරු පළා‍තේ කන්කසන්තුරේ දුම්රිය ස්ථානයෙන් අවසන් වන දිවයිනේ දීර්ඝතම දුම්රිය මාර්ගයයි. මෙම දුම්රිය මාර්ගය කිලෝමීටර 339 දිගු වන අතර පොල්ගහවෙල සහ වවුනියාව දුම්රිය ස්ථාන අතර දුම්රිය නැවතුම් 55 පිහිටා ඇත. වර්ෂ 1894 දී විවෘත වූ මෙම දුම්රිය මාර්ගය මඟින් කුරුණෑගල, අනුරාධපුර, වවුනියාව සහ යාපනය යන දිවයිනේ ප්‍රධාන නගර සම්බන්ධ කරමින් දිවෙයි. වසර ගණනාවක උතුරේ ත්‍රස්තවාදය හේතුවෙන් වර්ෂ 1990 සහ 2009 අතර කාලය තුලදී මෙම දුම්රිය මාර්ගයෙහි ගමනාගමනය පොල්ගහවෙල සිට වවුනියාව දක්වා සීමා විය. ත්‍රස්තවාදී සමය අතරතුරදී වවුනියාව සිට කන්කසන්තුරය දක්වා වූ දුම්රිය මාර්ගය විනාශයට පත්වූ අතර වර්ෂ 2009 දී උතුරේ ත්‍රස්තවාදය අවසන් වීමත් සමඟම කඩිනමින් මෙම දුම්රිය මාර්ග‍යේ ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු ආරම්භකෙරිණි. වර්තමානය වන විට යාපනය දක්වා වූ මාර්ගය ප්‍රතිසංස්කරණය අවසන් වී ඇති බැවින් යාපනය දක්වා දුම්රිය ගමනාගමනය සිදුකෙරේ.

මෙම දුම්රිය මාර්ගය ශ්‍රී ලංකාවේ තවත් දුම්රිය මාර්ග තුනකට මඟ විවරකරදේ.

1. අනුරාධපුර සිට මිහින්තලය දක්වා වූ තවත් කෙටි දුම්රිය මාර්ගය - අනුරාධපුර දුම්රිය ස්ථානයෙන් ආරම්භ වේ
2. දිවයිනේ නැගෙනහිර දෙසට විහිදෙන මඩකලපුව දුම්රිය මාර්ගය - මහව දුම්රිය ස්ථානයෙන් ආරම්භ වේ
3. බටහිර දෙසට විහිදෙන මන්නාරම් දුම්රිය මාර්ගය - මැදවච්චිය දුම්රිය ස්ථානයෙන් ආරම්භ වේ

මඩකලපුව දුම්රිය මාර්ගය මඟින් ත්‍රිකුණාමලය, පොලොන්නරුව සහ මඩකලපුව යන ප්‍රධාන නගර සම්බන්ධ වන අතර මන්නාරම් මාර්ගය මඟින් මන්නාරම සහ තලෙයිමන්නාරම යන නගර සම්බන්ධ කෙරේ. මෙම මාර්ගය ප්‍රධාන වශයෙන් රට මධ්‍යයෙන් රජරට හරහා ගමන් කරමින් අලිමංකඩ කලපුව තුලින් යාපන අර්ධද්වීපය හා සම්බන්ධවේ.

උතුරු දුම්රිය මාර්ගය වෙත 1956 අප්‍රේල් 23 වැනිදා යාල්දේවී නමින් සීඝ්‍රගාමී දුම්රිය හඳුන්වා දෙන ලදී. එමගින් කොළඹ සිට යාපනය දක්වා දුම්රිය ගමනක කාලය පැය 7ක් දක්වා අඩු විය. ^{[1] [2]} මෙම සේවාව ඉමහත් ජනප්‍රියත්වයට පත්වූ අතර යාපනය දුම්රිය ස්ථානය ලංකාවේ දෙවන විශාලතම දුම්රිය ස්ථානය බවට පත් වූ අතර යාල්දේවී සේවය ශ්‍රී ලංකා දුම්රිය සේවයේ වැඩිම ආදායම් උපයන සේවාවද විය. ^[3] මගී දුම්රිය 8ක් සහ භාණ්ඩ ප්‍රවාහන දුම්රිය 6ක් දෛනිකව යාපනය හා කොළඹ අතර ධාවනය විය. 1980 දශකය මුල් භාගය වන විට 6000 ක පමණ ජනකායක් උතුරු දුම්රිය මාර්ගයේ දිනපතා ගමන් කළහ.

ශ්‍රී ලංකා දුම්රිය සේවය විසින් උතුරු මාර්ගයේ මගී සේවා ක්‍රියාත්මක කරනු ලබයි. යාල් දේවී දුම්රිය මෙම මාර්ගයේ විශිෂ්ටතම සේවාව ලෙස සලකනු ලැබෙන අතර. ExpoRail විසින් උතුරු දුම්රිය මාර්ගයේ ඇතැම් දුම්රිය වල අධිමිල සේවාවක් පවත්වාගෙන යයි.

• දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුව, ශ්‍රී ලංකා

v t e ශ්‍රී ලංකාවේ දුම්රිය ගමනාගමනය
පළාත අනූව	මධ්‍යම පළාත නැගෙනහිර පළාත උතුරු මැද පළාත උතුරු පළාත වයඹ පළාත සබරගමුව දකුණු පළාත ඌව බස්නාහිර පළාත
දුම්රිය මාර්ග	මඩකලපුව දුම්රිය මාර්ගය මුහුදුබඩ දුම්රිය මාර්ගය කැළණි වැලි දුම්රිය මාර්ගය ප්‍රධාන දුම්රිය මාර්ගය මන්නාරම දුම්රිය මාර්ගය මාතලේ දුම්රිය මාර්ගය මිහින්තලේ දුම්රිය මාර්ගය උතුරු දුම්රිය මාර්ගය පුත්තලම දුම්රිය මාර්ගය ත්‍රිකුණාමලය දුම්රිය මාර්ගය උඩුපුස්සැල්ලාව දුම්රිය මාර්ගය (වසා ඇත)
දුම්රිය නැවතුම්පළවල්	දුම්රිය ස්ථාන ලැයිස්තුව පළාත් අනූව දුම්රිය ස්ථාන දුම්රිය මාර්ගය අනූව දුම්රිය ස්ථාන ලැයිස්තුව
දුම්රියන්	දුම්රිය එන්ජින් නම්කොට ඇති මගී ප්‍රවාහන දුම්රියන් බෝට්මේල් එක්ස්ප්‍රස්
නඩත්තුකරුවන්/සේවා සපයන්නන්	ශ්‍රී ලංකා දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුව එක්ස්පෝරේල් රාජධානි එක්ස්ප්‍රස් වයිස්රෝයි ස්පෙශල්
ඉතිහාසය	දුම්රිය අනතුරු බණ්ඩාරවෙල හෝටලය ජාතික දුම්රිය කෞතුකාගාරය