Karantin, karantena ili Kontumac, je jedna od epidemioloških mera kojim se sprečava širenje zaraznih bolesti putem izolacije obolelih ili inficiranih od ostalih zdravih osoba. Karantin je ujedno i lokacija na koju se izdvajaju osobe za koje se sumnja da su obolele od neke zarazne bolesti ili samo postoji opasnost da su oboleli.

Dolazi od italijanske reči Quarante (četrdeset), jer je izolacija trajala obično četrdeset dana. Naime venecijanske vlasti su 1423. godine ustanovile izolaciju bolesnih ili onih pod sumnjom da su bolesni u trajanju od 40 dana na jednom ostrvu u Venecijanskom zalivu.

Smatralo se da sve zarazne bolesti imaju inkubaciju manju od 40 dana. Ovaj vremenski period nije određen iskustvom već na osnovu biblijskih podataka, jer su i Mojsije i Isus 40 dana živeli u izolaciji pustinje.

Najstariji pisani trag o uvođenju karantene i njezinim postavkama sadržan je u odluci dubrovačkog Velikog vijeća od 27. srpnja1377. godine^[1]. Prva karantena u Dubrovačkoj Republici bila je na otoku Mrkanu ili u Cavtatu. Kasnije se preselila na otok Mljet. Poslije su sagrađene i karantene (lazareti) na Dančama, na Lokrumu i u dubrovačkom predgrađu Ploče, koja je sačuvana do danas.

Za karantin se obično bira zgrada u kojoj su potom smešteni oboleli ili potencijalni bolesnici. Ulaz i izlaz, osim medicinskom osoblju, koje je opet podvrgnuto strogim higijenskim i dezinfekcionim postupcima, je zabranjen. Međutim i cela sela ili slične teritorije mogu biti stavljene u karantin.

U osamnaestom, devetnaestom veku normalna pojava na graničnim prelazima je bila zgrada karantina u kojoj bi se smeštali putnici koji su dolazili iz zemlje gde je postojala epidemija neke zarazne bolesti.

U Pančevu je, primera radi, izgrađen Kontumac još 1726. Osnovni razlog je bio nizak nivo higijene u oblastima pod turskom upravom. U pančevačkom kontumacu ljudi su ostajali 10 dana, 21 ili 42 dana, a roba 40 dana. U vreme epidemija su angažovane posebne kordonske jednice sa ciljem da spreče ilegalne prelaske granice i unošenje bolesti. Ovaj karantin je bio u funkciji oko 130 godina.

Najsvežiji slučaj stavljanja potencijalno obolelih je bio u zimu 2006 kada je zbog sumnje na "ptičiji grip" na nekoliko lokacija u Srbiji, bilo potrebno uspostavljanje karantina.

Karantina u Srbiji je bilo i za vreme epidemije Velikih boginja 1972 godine.

Odeljenja u bolnicama gde su smešteni pacijenti sa zaraznim bolestima imaju tretman koji je predviđen za karantin.

Kao međunarodne karantinske bolesti prema internacionalnim zdravstvenim propisima iz 1974. godine važe: kuga, kolera, žuta groznica i boginje.

Karantin je pojam koji se ponekad koristi u međunarodnom pravu kao sinonim za blokadu.

Takođe se koristi i u informatičkim naukama.

• lazaret