Ten artykuł dotyczy siedziby gminy. Zobacz też: Zawidz Mały.

Zawidz Kościelny

wieś
Urząd gminy
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	sierpecki
Gmina	Zawidz
Liczba ludności (2011)	912[2][3]
Strefa numeracyjna	24
Kod pocztowy	09-226[4]
Tablice rejestracyjne	WSE
SIMC	0580032[5]
Położenie na mapie gminy Zawidz Zawidz Kościelny
Położenie na mapie Polski Zawidz Kościelny
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zawidz Kościelny
Położenie na mapie powiatu sierpeckiego Zawidz Kościelny
52°49′40″N 19°52′17″E/52,827778 19,871389[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zawidz Kościelny lub Zawidz – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sierpeckim, w gminie Zawidz^[5][6][7].

Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1350 roku, kiedy to w dokumencie wydanym przez Bolesław III płocki - książę mazowiecki nadał właścicielom miejscowości "Zavicz" - Zawidz braciom Nagórkom - Wojciechowi podstolemu sochaczewskiemu i Mikołajowi, las zwany Osówka, leżący pomiędzy wsiami Zielona, a Lubowidzem.

Przez Zawidz przechodzi linia kolejowa Sierpc – Nasielsk z przystankami Zawidz oraz Zawidz Kościelny i droga wojewódzka nr 561. Miejscowość położona jest na pograniczu Równiny Raciąskiej i Wysoczyzny Płońskiej.

Miejscowość jest siedzibą gminy Zawidz.

Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sierpeckim województwa płockiego^[8]. Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Kosemin. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego. Od 1907 roku w miejscowości działa Ochotnicza straż Pożarna^[9].

25 maja 1928 w Zawidzu urodził się generał brygady Jerzy Bończak - rektor Wojskowej Akademia Medyczna w Łodzi.

W 1999 roku weszło w życie rozporządzenie zmieniające nazwę wsi z Zawidz Kościelny na Zawidz^[10], jednak nie znalazło to odzwierciedlenia w rejestrze TERYT^[5].

W Zawidzu wychował się i uczęszczał do szkoły Andrzej Bartnicki.

• Drewniany kościół św. Marcina biskupa. Parafia w Zawidzu erygowana została około 1391. Pierwszy wzmiankowany kościół pobudowano w 1 poł. XVI wieku. Kolejny również drewniany wzniesiony w 1605 roku. Około 1810 roku – w złym stanie. Obecny, konsekrowany był w 1877 roku, remontowany zaś w 1947. W roku 1987 przestał pełnić funkcje liturgiczne. W swoim wyposażeniu posiadał barokowe ołtarze: pierwszy – lewy, barokowy z 1700 roku z rzeźbami nieokreślonych biskupów oraz św. Marcina biskupa w zwieńczeniu, drugi – prawy, również barokowy z 1. poł. XVIII wieku z obrazem św. Anny nauczającej Marię, oraz św. Barbary w zwieńczeniu. W kościele znajdowała się barokowa, XVII-wieczna drewniana chrzcielnica z grupą chrztu Chrystusa w zwieńczeniu ażurowej pokrywy. Po lewej stronie ołtarza – drewniana ambona wsparta na słupie. W oknach prezbiterium – witraże z lat 50. XX wieku. Pod koniec lat 80. wyniesiono wyposażenie kościoła do nowo zbudowanego obok kościoła murowanego. Pozostawiono jedynie ambonę i chrzcielnicę. Kościół przez lata niszczał pozbawiony opieki konserwatorskiej. Spróchniałe filary poprzewracały się, zarwało się 75% stropu. Jedna z wichur zerwała blaszany dach kościoła. Wybita została większość okien. Rozebrano część desek podłogowych. Niszczeje barwna polichromia z 1957 roku wykonana przez Antoniego Rochowicza pokrywająca ściany i sufit kościoła.
• Dzwonnica z XVIII wieku, drewniana, konstrukcji słupowej, oszalowana, zbudowana na kamiennym fundamencie. Czworoboczna, z czterema kwadratowymi otworami w górnej części. Dach w formie cebulastej kopuły krytej blachą. Wewnątrz dwa dzwony.
• Droga krzyżowa z końca XX wieku wybudowana wokół nowego kościoła. W ceglanych kapliczkach znajdują się ludowe rzeźby wykonane przez miejscowych twórców obrazujące kolejne stacje Męki Pańskiej.
• Cmentarz parafialny założony przy drodze do Szumań. Najstarsza część nekropolii znajduje się bliżej szosy. Znajdują się nagrobki począwszy od 1853 roku. Ciekawymi przykładami są nagrobki Bronisława Dobrosielskiego (+1899), Scholastyki Piwkowskiej (+1854), czy rodziny Fijałkowskich (+1855).
• Cmentarz choleryczny tzw. cholerka. Położony na południe od wsi, pośrodku pola uprawnego. Pochowano tu ofiary zarazy z przełomu XVIII i XIX wieku. Nieoznakowany, trudny do odnalezienia w terenie.
• Pomnik upamiętniający Franciszka Łazowskiego – prezesa PSL w Sierpcu, zamordowanego przez funkcjonariuszy MO w 1946 roku.

W Zawidzu znajduje się Szkoła Podstawowa oraz Zespół Szkół Samorządowych im. Władysława Stanisława Reymonta, w skład którego wchodzą Liceum Ogólnokształcące i Technikum z nowoczesną halą sportową.

Zawidz jest ośrodkiem rzeźby ludowej. Przedstawicielami rzeźbiarstwa w drewnie są rodziny: Dużyńskich, Krajewskich, Szemborskich, Marcinkowskich, Wierzbickich, Wierzchowskich i Goczyńskich. Kultywowana jest również sztuka kowalstwa artystycznego, którą wykonuje rodzina Suszczewicz.

• 
  Stary kościół (2009)
• 
  Nowy kościół św. Marcina (2013)

• Gmina wiejska Zawidz Urząd Statystyczny w Warszawie

• Zawidz (1) ''Kościelny'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 492 .
• Strona Gminy Zawidz
• Szkoła Podstawowa w Zawidzu Kościelnym
• Sztuka ludowa w Gminie Zawidz