Wulgata klementyńska – wydanie Wulgaty z 1592 roku autoryzowane przez papieża Klemensa VIII; znana jest również jako Wulgata sykstoklementyńska. Do roku 2001 pełniła rolę oficjalnej Biblii w Kościele katolickim.

Gdy papieżem został Grzegorz XIV, jezuita Robert Bellarmin nakłonił go do powołania komisji w celu poprawienia Wulgaty sykstyńskiej^[1]. Nowa komisja pierwszą swoją sesję odbyła 7 lutego 1591 roku. W skład komisji wchodzili, m.in.: Franciscus Toletus, Augustinus Valerius, Federico Borromeo, Robert Bellarmin, Antonius Agellius, Petrus Morinus, Angelus Roccha i inni^[2][3].

Wkrótce papieżem został Klemens VIII (od 30 stycznia 1592) i niemal natychmiast zaangażował się w przygotowanie nowego wydania. Zrewidowana Wulgata została oficjalnie wydana jeszcze tego samego roku wraz z dekretem IV sesji soboru trydenckiego De Canonis Scripturis i z bullą Cum sacrorum Bibliorum (9 XI 1592) i jest znana jako Wulgata klementyńska. Wedle bulli jest to standardowy tekst dla Kościoła katolickiego, każde kolejne wydanie winno być z nim uzgodnione. Żadne słowo w tekście nie może być zmienione, nawet warianty zamieszczone na marginesie^[4]. Wulgata została wydana pod imieniem Sykstusa i opatrzona została przedmową Bellarmina, z wyjaśnieniem że nowa edycja jest rezultatem błędów zawartych w poprzednim wydaniu, oraz że sam Sykstus zamierzał je poprawić^[2][5]. Ponieważ jednak w dalszym ciągu zawierała nieco błędów, była jeszcze poprawiana dwukrotnie (1593, 1598). Dopiero wydanie z 1604 roku zostało nazwane imieniem Clementina^[6].

Wulgata klementyńska zawierała w Appendiksie dodatkowe księgi: Modlitwa Manassesa, 3 Ezdrasza i 4 Ezdrasza^[7]. Zawiera Psałterz Gallikański, tak jak większość wczesnych edycji Wulgaty.

Wulgata klementyńska, pomimo iż miała się opierać na wydaniu z Lovain z (1583), prezentuje typ tekstu bliski dla wydania Henteniusza (1547)^[5]. Zawiera Dz 15,34^[8], w 1 Tes 2,7 zawiera wariant lenes wspierany przez greckie rękopisy, ale niemający oparcia w łacińskiej tradycji tekstualnej, a w 1 Jana 5,7 zawiera Comma Johanneum^[9].

Wulgata klementyńska była bliższa dla tekstu bizantyjskiego, zawiera też wiele wariantów nie znajdujących oparcia w rękopisach greckich^[10] .

Thomas James, bibliotekarz z Bodleian Library sporządził w 1600 roku listę 2000 miejsc, w których miały zachodzić sprzeczności pomiędzy wydaniem klementyńskim a sykstyńskim. Protestanci używali tego jako argumentu przeciwko nieomylności papieskiej. W 1710 roku Henry de Bukentop sporządził podobną listę różnic zachodzących pomiędzy obu wydaniami. Strona katolicka broniła, że są to korekty błędów drukarskich. Lucas Brugensis twierdził, że tylko w 400 miejscach wydanie klementyńskie może być traktowane jako korekta wydania sykstyńskiego^[11].

Carlo Vercellone obliczył, że Wulgata klementyńska różniła się od sykstyńskiej w 3000 miejscach^[12] [4]. Według Metzgera różniła się od sykstyńskiej w około 4900 miejscach^[13], według Alanda w około 5000 miejscach^[14].

Wiele przekładów Biblii było przekładanych, albo uzgadnianych z Wulgatą klementyńską. Polska Biblia Jakuba Wujka przełożona została na podstawie Wulgaty lowańskiej^[16], później została poprawiona w oparciu o Wulgatę klementyńską^[17] .

Douai-Rheims, katolicki przekład Biblii z Wulgaty na język angielski został opublikowany jeszcze w 1582 roku przed ukazaniem się autoryzowanych wydań Wulgaty. W wydaniu z roku 1609-1610 Thomas Worthington informował, że wydanie zostało uzgodnione z najlepszym wydaniem łacińskiej Wulgaty^[18]. Confraternity Edition, przekład dokonany w latach 1936-1969, opierał się początkowo na Wulgacie klementyńskiej, jednak Pius XII w encyklice Divino afflante spiritu (1943) nakazał, by oprzeć się na oryginalnym tekście^[19].

Błędy Wulgaty klementyńskiej były wskazywane przez takich krytyków tekstu jak: Richard Bentley, John Wordsworth, Henry Julian White, Samuel Berger, Peter Corssen^[20]. W Kościele katolickim była podstawowym tekstem, aż do opracowania Neowulgaty. W 2001 roku Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w instrukcji Liturgiam authenticam ogłosiła, że Nova Vulgata jest oficjalną Biblią Kościoła katolickiego^[21].

Cytowana jest we wszystkich wydaniach krytycznych i oznaczana jest dzisiaj przez siglum vg^cl[22].

• Krytyka tekstu
• Dekret o Wulgacie
• Codex Toletanus

• Kurt Aland, Barbara Aland: Der Text des Neuen Testaments. Wyd. 2. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1989, s. 196. ISBN 3-438-06011-6. (niem.).
• Eugeniusz Dąbrowski: Prolegomena do Nowego Testamentu. Wyd. 3. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1959.
• Ferdinand Florens Fleck: Novum Testamentum Vulgatae editionis juxta textum Clementis VIII. Romanum ex Typogr. Apost. Vatic. A 1592 accurate expressum. Lipsiae: 1840. (łac.). Brak numerów stron w książce
• Bernard Orchard: A Catholic Commentary on Holy Scripture. London: Thomas Nelson & Sons, 1951. (ang.).
• Henri Quentin: Mémoire sur l'établissement du texte de la Vulgate. Rome: Desclée, 1922, s. 192–208. [dostęp 2011-01-14]. (fr.).
• Thomas James: A Treatise of the Corruptions of Scripture, Councils, and Fathers, by the Prelates, Pastors, and Fathers. s. 170 nn. (ang.).
• F.G. Kenyon: Our Bible and the Ancient Manuscripts. Wyd. 4th. London: Eyre and Spottiswoode, 1903. (ang.).
• Maria Kossowska: Biblia w języku polskim. T. I. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1968.
• Stanisław Koziara. Biblia Wujka w języku i kulturze polskiej. „Konspekt”. 14-15, 2003. Internet Archive. 
• Bruce M. Metzger: The Early Versions of the New Testament: Their Origin, Transmission, and Limitations. Wyd. 3. Oxford: Clarendon Press, 1977. ISBN 978-0-19-826170-4. (ang.).
• Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration. Wyd. 4. New York, Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 78. ISBN 978-0-19-516122-9. (ang.).
• F. H. A. Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Cz. 2. London: George Bell & Sons, 1894, s. 65. (ang.).
• James Townley: Illustrations of Biblical Literature. T. II. London: 1821. (ang.).
• Carlo Vercellone: Variae lectiones Vulgatae Latinae Bibliorum editionis. Romae: I. Spithöver, 1860. (łac.).
• Robert Waltz: The Vulgate. [w:] A Site Inspired By: The Encyclopedia of New Testament Textual Criticism [on-line]. 2003. [dostęp 2011-01-25]. (ang.).

• Vulgata Clementina z możliwością wyszukiwania i porównywania wersetów z innymi tłumaczeniami
• Vulgata Clementina – VulSearch & the Clementine Vulgate project
• Vulgata Clementina, z apokryfami, Leander van Ess Editore (1822-1824) sacredbible.org
• New Testament (Clementine Vulgate & Rheims Version)