Tyralierzy – formacja strzelecka w powstaniu styczniowym, w której żołnierze uzbrojeni byli w broń palną gładkolufową^[1]. Tyralierzy pełnili rolę oddziałów „przeciwszturmowych”, powstrzymując natarcia Rosjan na bliskich odległościach^[2].

Wojna krymska wykazała wyższość broni gwintowanej nad gładkolufową i po tej wojnie wiele europejskich krajów dokonywało przezbrojenia, wyposażając się w nowe gwintowane karabiny. Stara wojskowa broń gładkolufowa była wyprzedawana i bardzo często trafiała w ręce powstańców styczniowych. Franz von Erlach w swojej książce wspominał, że u tyralierów w oddziałach Karola Krysińskiego i Józefa Ruckiego często widział stare gładkolufowe karabiny austriackie^[3]. Choć w innych oddziałach mogła być broń pochodząca z innych krajów. Do powstańców trafiała też stara gładkolufowa broń wojskowa z zamkami skałkowymi, którą przerabiano potem na zamki kapiszonowe^[4]. Często na wyposażeniu tyralierów była broń myśliwska, czyli dubeltówki i pojedynki. W przypadku broni myśliwskiej czasem domowymi sposobami dorabiano dla nich bagnety, które były mocowane na stałe^[4][5].

• Ptasznicy – formacja tyrelierów złożona z najmłodszych powstańców, uzbrojona w najlżejszą broń