Zamek kapiszonowy – zamek stosowany w dawnej broni strzeleckiej rozdzielnego ładowania (najczęściej odprzodowej), wykorzystujący do zainicjowania wystrzału kapiszony. Stosowany w XIX wieku.

W zamku kapiszonowym jako spłonkę wykorzystywano kapiszon nakładany na kominek, w który uderzał zwolniony spustem kurek, inicjując zapłon piorunianu rtęci znajdującego się w kapiszonie. Następnie płomień poprzez kanał w kominku dostawał się do właściwego ładunku miotającego (prochu czarnego) w komorze nabojowej lufy karabinu lub pistoletu, doprowadzając do wystrzału^[1][2].

• 
  Kapiszony
• 
  Kominki
• 
  Schemat obrazujący kapiszon nałożony na kominek

Zamek kapiszonowy wynaleziony został w 1818 roku, po czym na przełomie lat 30. i 40. XIX wieku wprowadzono go do powszechnego użycia w wojsku, wypierając starszy zamek skałkowy^[3]. Zamek kapiszonowy był prostszy w użyciu i pewniejszy w działaniu (strzelec nie podsypywał prochu na panewkę, a zamek był mniej wrażliwy na czynniki atmosferyczne), przyczyniając się do rozwoju broni strzeleckiej. W drugiej połowie XIX wieku został jednak wyparty przez zamki na amunicję zespoloną, w których kapiszon stanowił integralną część każdego naboju.

• Jerzy Modrzewski (red.): Encyklopedia techniki wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987, s. 248. ISBN 83-11-07275-2.
• Mała Encyklopedia Wojskowa (A-J). T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.