Typ 97 Chi-Ha

Dane podstawowe
Państwo	Japonia
Załoga	4 osoby
Historia
Egzemplarze	1162 szt.
Dane techniczne
Silnik	silnik wysokoprężny Mitsubishi o mocy 125,1 kW przy 2000 obr./min
Pancerz	8-25 mm
Długość	5516 mm
Szerokość	2335 mm
Wysokość	2230 mm
Prześwit	400 mm
Masa	bojowa: 15 000 kg
Osiągi
Prędkość	38 km/h (po drogach)
Zasięg pojazdu	210
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	bez przygotowania: 100 cm
Rowy (szer.)	250 cm
Ściany (wys.)	90 cm
Kąt podjazdu	75
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 x armata czołgowa Typ 90 lub Typ 97 kalibru 57 mm (100 nab.), 2 x czkm Typ 97 kalibru 7,7 mm (2745 nab.)
Użytkownicy
Japonia, Chiny, Indonezja
Multimedia w Wikimedia Commons

Typ 97 Chi-Ha – japoński czołg średni z okresu II wojny światowej.

W połowie lat 30. XX wieku japońskie dowództwo zdecydowało się unowocześnić sprzęt pancerny. W 1936 roku arsenał w Osace przedstawił prototypowy czołg Typ 97 Chi-Ni, a koncern Mitsubishi prototyp czołgu Typ 97 Chi-Ha. Początkowo większe szanse na wprowadzenie do uzbrojenia miał lżejszy (ważący 9800 kg) czołg z Osaki, gdyż pomyślnie ukończył wojskowe testy poligonowe. Jednak doświadczenia armii japońskiej z walk w Chinach i informacje od armii uczestniczących w hiszpańskiej wojnie domowej sprawiły, że do uzbrojenia wprowadzono piętnastotonowy wóz firmy Mitsubishi. Nowo powstałe czołgi użyte zostały w starciach na terenach Mongolii, okupowanej Korei, ZSRR i Chin. Pierwsze starcia toczyły się między Cesarstwem Wielkiej Japonii, a Chinami. Sukces Japończycy zawdzięczali nie czołgom, lecz niemożności przeciwstawienia się im Chińczyków, którzy nie dysponowali czołgami ani odpowiednią bronią przeciwpancerną.

Jak napisał amerykański historyk Chris Chant: „Japońskim podbojom na Dalekim Wschodzie sprzyjał fakt, iż tamtejsi przeciwnicy Japonii nie mieli prawie broni pancernej ani nawet skutecznych dział przeciwpancernych”^[1].

Sojusze polityczne spowodowały, iż na pomoc słabnącym Chińczykom ruszył Związek Radziecki, wyposażony w nowe modele czołgów rodzimej produkcji, BT-7 i T-26. W latach 1938–1939 jednostki uzbrojone w czołgi Typ 97 wzięły udział w walkach nad jeziorem Chasan i rzeką Chałchin-Goł. Mimo słabszego pancerza, czołgi radzieckie posiadały dużą szybkość i zwrotność. Choć to Związek Radziecki poniósł większe od przeciwników straty, ostatecznie zmusił Japończyków do podpisania zawieszenia broni. Możliwe, że powodem przegranej Japończyków był również fakt małego doświadczenia w bitwach pancernych, brak regularnej modernizacji sprzętu i nie wyciąganie wniosków z konfliktów w latach 1931–1932. Starcia z Sowietami wykazały, że używane przez Japończyków armaty czołgowe były przestarzałe i nieskuteczne w zwalczaniu opancerzonych pojazdów nieprzyjacielskich. Problemem było także przegrzewanie się silników. Rezultatem analizy tych problemów technicznych było powstanie zmodernizowanej wersji czołgu Chi-Ha – Typ 97 Shinhoto Chi-Ha, wyposażonej w nową wieżę i zmodernizowany kadłub. Wyprodukowane czołgi Typ 97 Chi-Ha były używane do końca wojny.

Japonia, która straciła dużą ilość uzbrojenia podczas konfliktu ze Związkiem Radzieckim, za nowy cel ataku obrała sobie Holenderskie Indie Wschodnie i Filipiny. Pojazdem, który zostaje wtedy ponownie wykorzystany na szeroką skalę był czołg typ 97 Chi-Ha. Pozyskane w ten sposób terytoria i doświadczenie, skłoniły dowódców japońskich do przeprowadzenia ataku na Pearl Harbor w 1941 roku. Następnym celem ekspansji Japonii były Malaje. W tamtym okresie jeszcze nic nie zwiastowało słabości armii Cesarstwa. Przegrane starcia z Amerykanami, wyposażonymi w czołgi M3 Stuart, skłoniły Japończyków do wznowienia prac nad rozwojem własnych czołgów.

Po II wojnie światowej był używany przez Chińską Armię Ludowo-Wyzwoleńczą w czasie chińskiej wojny domowej^[2] oraz na Indonezji.

Czołg Typ 97 Chi-Ha miał klasyczną konstrukcję. W tylnej części nitowanego kadłuba umieszczono sześciocylindrowy silnik wysokoprężny. Układ jezdny składał się z sześciu kół jezdnych, koła napędowego, napinającego i trzech rolek podtrzymujących gąsienicę. Cztery środkowe koła jezdne były zblokowane po dwa i amortyzowane poziomymi resorami śrubowymi. Koła skrajne były zawieszone niezależnie i amortyzowane ukośnymi resorami śrubowymi.

Czołg był uzbrojony w armatę czołgową kalibru 57 mm Typ 90 lub Typ 97. Uzbrojeniem dodatkowym były dwa czołgowe karabiny maszynowe Typ 97, z których jeden zamocowany był z tyłu wieży, a drugi obok kierowcy. Załoga składała się z kierowcy, strzelca kadłubowego km, celowniczego i dowódcy.

• J. Ledwoch, J. Solarz: Czołgi japońskie 1938-1945. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 1998. ISBN 83-7219-006-2.
• C. Chant: Czołgi i pojazdy opancerzone. Ilustrowana encyklopedia. przeł. G. Siwek. Warszawa: Alma - Press, 2006.
• A. Tomczyk: Japońska broń pancerna vol. 2. Gdańsk: AJ - PRESS, 2002.
• Steven J. Zaloga: Japanese Tanks 1939–45. Osprey, 2007. ISBN 978-1-8460-3091-8. (ang.).