Trzciano

wieś
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	kwidzyński
Gmina	Ryjewo
Liczba ludności (2005)	440
Strefa numeracyjna	55
Kod pocztowy	82-420[2]
Tablice rejestracyjne	GKW
SIMC	0156386
Położenie na mapie gminy Ryjewo Trzciano
Położenie na mapie Polski Trzciano
Położenie na mapie województwa pomorskiego Trzciano
Położenie na mapie powiatu kwidzyńskiego Trzciano
53°48′07″N 19°03′59″E/53,801944 19,066389[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Trzciano (niem. Honigfelde lub Königfelde) to wieś położona na skraju Pojezierza Iławskiego w Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, we wschodniej części gminy Ryjewo. Miejsce rozegrania się bitwy polsko-szwedzkiej w 1629.

Trzciano znajduje się na trasie drogi powiatowej Kwidzyn-Straszewo. Wieś zachowuje typowo rolniczy charakter oraz rozproszoną zabudowę. Łączna długość dróg publicznych znajdujących się na jej obszarze wynosi 16,38 km^[3].

W Trzcianie działa świetlica wiejska, Ochotnicza Straż Pożarna oraz klub piłkarski Rodło Trzciano, biorący udział w rozgrywkach lokalnej A-klasy. Sołtysem wsi jest Julita Pielarska.

Liczba mieszkańców wsi sukcesywnie maleje – w 1877 wynosiła 1040, w latach 30. XX wieku około 700, w 2005 licząc około 440.

Wieś powstała w pierwszej połowie XIII wieku na terenach państwa krzyżackiego, w ramach prowadzonej wówczas akcji osadniczej – pierwsze wzmianki o Trzcianie pochodzą z roku 1242. Inne źródła wskazują na okres pomiędzy 1327 a 1366.

Wieś królewska Trzcianna położona była w II połowie XVI wieku w województwie malborskim^[4].

Pierwotna nazwa wsi, nawiązująca do wyrabianego w niej miodu, brzmiała prawdopodobnie Medicz/Miedicz. Pokrewne znaczenie przejęła również jej niemiecka nazwa – Honigfelde (niem. miodowe pole) która w późniejszych latach, zapewne wskutek pomyłki przyjmowała również formę Königfelde (niem. królewskie pole). Pod obiema tymi nazwami Trzciano występuje na mapach Pomorza z XVII wieku.

Po zakończeniu wojny trzynastoletniej wieś leżała w granicach Prus Królewskich, na początku XVI wieku stając się własnością pruskiej rodziny Brandtów^[5].

 Osobny artykuł: bitwa pod Trzcianą.

Podczas wojny polsko-szwedzkiej toczonej w latach 1626-1629 Trzciano stało się świadkiem ważnych działań wojennych – 27 czerwca 1629 nastąpiło tu starcie wojsk króla szwedzkiego Gustawa Adolfa i hetmana polnego Stanisława Koniecpolskiego, zakończone zwycięstwem sił polskich i mające istotny wpływ na doprowadzenie do późniejszego rozejmu. Bitwę upamiętniała drewniana kapliczka, w 1882 zastąpiona kapliczką murowaną. Obecnie we wsi znajduje się również kamień pamiątkowy oraz udostępniony do użytku w 2021 kiosk multimedialny, będący częścią lokalnej ścieżki edukacyjnej^[6].

Bitwa znana jest w historiografii jako bitwa pod Trzcianą, wskazując na funkcjonowanie w tym czasie zmienionej już polskiej nazwy, nawiązującej do trzcin – Trzciana, Trzciany lub Trzcianka, z której wyewoluowała nazwa obecna.

Z bitwą związana jest miejscowa legenda, według której podczas starcia król Gustaw Adolf upuścił do jednego z miejscowych jezior swą buławę, która pozostaje nieodnaleziona do dziś. Zgubienie buławy jako znaku władzy wojskowej symbolizowało klęskę szwedzką.

Do XVII wieku we wsi znajdował się kościół katolicki, zniszczony w czasie wojen szwedzkich.

W czasie dwudziestolecia międzywojennego Trzciano leżało na terenie Prus Wschodnich, zamieszkiwane przez ludność polsko- oraz niemieckojęzyczną. W ramach przeprowadzonego w 1920, przegranego przez Polskę plebiscytu na Warmii i Mazurach mieszkańcy wsi opowiedzieli się w 64,36% za przynależnością do Polski. Trzciano stanowiło również ośrodek lokalnych działaczy propolskich – należeli do nich Antoni Pacer, Teofil Sadowski oraz Antoni Lewicki, który przewodniczył lokalnej filii organizacji Sokół oraz założył w swoim domu polską szkołę. Wszyscy trzej zginęli w obozach koncentracyjnych (Stutthof oraz Mauthausen-Gusen) wskutek zaostrzenia represji hilterowskich od 1939^[7]. Działaczy upamiętnia tabliczka odsłonięta w 1966.

W latach 1945–1975 Trzciano należało administracyjnie do województwa gdańskiego, w 1975–1998 do województwa elbląskiego, od 1999 należy do powiatu kwidzyńskiego w województwie pomorskim.