Trzęślik
 Trzęślik meklemburski | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Podklasa |
Timmiidae |
| Rząd |
trzęślikowce |
| Rodzina |
trzęślikowate |
| Rodzaj |
trzęślik |
| Nazwa systematyczna | |
| Timmia J. Hedwig Sp. Musc. 176. 1 Jan 1801[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
T. megapolitana J. Hedwig[3] | |
_5025.JPG)
Trzęślik[4], trzęsiec[5] (Timmia) – rodzaj mchów (prątników) z monotypowej rodziny – trzęślikowate Timmiaceae z rzędu trzęślikowce Timmiales[2] z 4[6] lub 8[7] gatunkami (w zależności od ich ujęcia systematycznego). Rośliny te występują w Eurazji, Ameryce Północnej, w północnej Afryce, na Nowej Zelandii i Hawajach[6]. W Polsce rosną trzy–cztery gatunki[4] (różnica wynika z wyodrębniania trzęślika bawarskiego w randze osobnego gatunku lub podgatunku trzęślika meklemburskiego). Trzęślik meklemburski jest jedynym przedstawicielem rodzaju występującym w Polsce na nizinach. W górach rosną poza tym trzęślik norweski i austriacki[5]. Są to mchy naskalne i torfowiskowe[5].
Nazwa naukowa tego taksonu upamiętnia niemieckiego botanika Joachima Christiana Timma (1734–1805)[8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]_8471.JPG)
- Gametofit
- Jedno- i dwupienne[9]. Okazałe rośliny osiągające do 9[8]–12 cm wysokości[9], przypominające płonniki Polytrichum[5]. Łodyżki prosto wzniesione, sztywne, zwykle nierozgałęzione, w dolnej części ciemnoczerwonoczarne, wyraźnie brodawkowate[6], gęsto ulistnione[5]. Listki lancetowate, u nasady pochwiaste, z blaszką ponad pochwą rozpostartą. Brzegi blaszki płaskie lub zawijające się, w szczytowej swej części piłkowane mniej lub bardziej wyraźnie[6]. Na przekroju poprzecznym blaszki komórki pęcherzykowate tylko na stronie górnej (brzusznej)[5][9].
- Sporofit
- Seta wyrasta ze szczytu łodyżek gametofitu, jest prosto wzniesiona i osiąga od 1,4 do 3,5 cm długości[6]. Zarodnia wydłużonoowalna, w stanie suchym bruzdowana podłużnie[5], pochyła lub zwisająca[8][6]. Pierścień odwijający się[5], okazały[6]. Czepek równowąsko-stożkowaty, okazały[8][6]. Perystom podwójny. Wewnętrzny tworzą 64, nitkowate ząbki. Zewnętrzny tworzy 16 zębów szerokolancetowatych, zrośniętych nasadami[5][6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Monotypowy rząd trzęślikowce Timmiales Ochyra należy do podklasy Timmiidae Ochyra, klasy prątniki Bryopsida Rothm., podgromady Bryophytina Engler, gromady mchy Bryophyta Schimp.[2] Do rzędu należy jedna rodzina – trzęślikowate Timmiaceae Schimp. i jeden rodzaj trzęślik Timmia Hedw.[2][4] Dawniej trzęślikowate zaliczano do rzędu Eubryales[5].
- Timmia alataviensis Müll. Hal.
- Timmia austriaca Hedw. – trzęślik austriacki
- Timmia demissa (Hook.) C. Sm.
- Timmia longiseta (Hedw.) Spreng.
- Timmia megapolitana Hedw. – trzęślik meklemburski
- Timmia norvegica J.E. Zetterst. – trzęślik norweski
- Timmia sibirica Lindb. & Arnell
- Timmia sphaerocarpa Y. Jia & Y. Liu
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c d B. Goffinet, W.R. Buck, Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2021-02-02] (ang.).
- ↑ a b Timmia J. Hedwig. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-02-02].
- ↑ a b c d Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra: Census Catalogue of Polish Mosses. Kraków: Polish Academy of Sciences, Institute of Botany, 2003, s. 19. ISBN 83-85444-84-X.
- ↑ a b c d e f g h i j Bronisław Szafran: Mchy (Musci). T. I. Warszawa: PAN, PWN, 1957, s. 433-436.
- ↑ a b c d e f g h i Guy R. Brassard: Timmiaceae. [w:] Bryopyte Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-02-02].
- ↑ a b Timmia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2021-02-02].
- ↑ a b c d A.J.E. Smith: The Moss Flora of Britain and Ireland. Cambridge i in.: Cambridge University Press, 2004, s. 494. ISBN 978-0-521-54672-0.
- ↑ a b c J. Mickiewicz, D. Sobotka: Zarys briologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 115-116.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
