Teatr im. Adama Mickiewicza

Budynek Teatru im. Adama Mickiewicza w Częstochowie
Typ teatru	teatr dramatyczny
Założyciel	Jan Otrembski
Kierownictwo artystyczne	Magdalena Piekorz
Państwo	Polska
Lokalizacja	Częstochowa, ul. Kilińskiego 15
Aktorzy	Sylwia Oksiuta-Warmus, Michał Kula, Teresa Dzielska, Adam Hutyra, Agata Ochota-Hutyra, Iwona Chołuj, Marta Honzatko
Położenie na mapie Częstochowy Teatr im. Adama Mickiewicza
Położenie na mapie Polski Teatr im. Adama Mickiewicza
Położenie na mapie województwa śląskiego Teatr im. Adama Mickiewicza
50°48′54″N 19°06′50″E/50,814972 19,113778
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Teatr im. Adama Mickiewicza w Częstochowie, wcześniej jako Teatr Rozmaitości, a potem Teatr Miejski Kameralny – państwowy teatr mieszczący się w Częstochowie w budynku przy ul. Kilińskiego 15, wzniesionym w latach 1928–1931, jako Teatr Miejski Kameralny. W latach 1979–1984 nastąpiła jego modernizacja i rozbudowa. Teatr im. Adama Mickiewicza dysponuje następującymi scenami: scena duża, scena kameralna, scena Histrion oraz Foyer im. Marka Perepeczki.

Teatr jest organizatorem Przeglądu Przedstawień Istotnych „Przez dotyk”, Przeglądu Zespołów Teatralnych Szkół Średnich oraz przeglądu „Dziecięca Kraina Wrażliwości”. Uczestniczy w organizacji odbywającej się co rok w Częstochowie Nocy kulturalnej.

W sezonie 1926/1927 R. Szpigelman, właściciel sali Reduty na ul. Strażackiej (obecnie Katedralna), za zgodą władz miejskich zaadaptował na własny koszt tę salę dla potrzeb teatru. Licencję z ZASP na prowadzenie teatru uzyskał częstochowski aktor Jan Otrembski, skompletował on stały zespół aktorski i na organizację teatru wydał całe swoje oszczędności w wysokości 6 tys. złotych. 15 marca 1927 nastąpiło otwarcie stałego Teatru Miejskiego Rozmaitości. Odbyła się wówczas premiera Ślubów panieńskich Aleksandra Fredry. We wrześniu tego samego roku nowy teatr przyjął nazwę: Teatr Miejski Rozmaitości.

Z gościnnymi występami w Częstochowie pojawili się m.in. Juliusz Osterwa z zespołem warszawskiej Reduty, Stefan Jaracz z zespołem oraz Karol Adwentowicz.

W październiku 1928 powstała spółka akcyjna Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Teatru w Częstochowie S.A. z inicjatywy Jana Otrembskiego i starosty częstochowskiego Kazimierza Kühna. Rozpoczęto budowę gmachu teatralnego na placu zakupionym przez Towarzystwo na rogu ulic Kilińskiego i Jasnogórskiej. Projekt gmachu został wykonany przez warszawskich architektów Józefa Krupę i Teodora Łapińskiego.

W kolejnych latach z gościnnymi występami w teatrze częstochowskim pojawiali się m.in. Hanka Ordonówna, Eugeniusz Bodo, Józef Węgrzyn, Kazimierz Krukowski, Wanda Siemaszkowa.

W 1930 zamknięto Teatr Rozmaitości ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa widzów w jego dotychczasowej siedzibie. W lipcu następnego roku otwarto Teatr Miejski Kameralny w sali parterowej częściowo wykończonego gmachu przy ul. Kilińskiego pod dyrekcją Jana Otrembskiego i A. Piekarskiego.

W 1933 zlikwidowano Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Teatru w Częstochowie S.A. ze względu na kryzys ekonomiczny i rosnące koszty budowy. Gmach teatru zlicytowano, wykupiła go Komunalna Kasa Oszczędności, główny wierzyciel Towarzystwa.

W latach 1932–1935, w okresie dyrekcji Iwo Galla w Teatrze Miejskim Kameralnym odbyło się ponad 60 premier. Spektakl Sędziowie będący inscenizacją sztuki Stanisława Wyspiańskiego został wyróżniony w konkursie ogłoszonym przez Wydział Kultury i Sztuki przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w związku z 25. rocznicą śmierci plastyka i dramaturga.

W drugiej połowie lat 30. teatr nadal się rozwijał, gościnne występy dawali też znani aktorzy, m.in. Franciszek Brodniewicz, Mariusz Maszyński, Eugeniusz Bodo. Istniała jednak groźba ruiny niewykończonej górnej części gmachu. W 1937 Zarząd Miejski m. Częstochowy wykupił gmach, a Komunalna Kasa Oszczędności udzieliła pożyczki na przebudowę i wykończenie górnej części budynku teatru. W 1938 ukończono budowę teatru w Częstochowie i zainaugurowano działalność sceny „Wielkiej”. W tym samym roku Kazimierz Brodzikowski i Tadeusz Krotke zawiązali spółkę pod nazwą Teatr Miejski w Częstochowie spółka z o.o.

W okresie okupacji niemieckiej nastąpiła dewastacja i duże zniszczenia gmachu teatru. Pod koniec wojny, w 1945, grupa aktorów pod kierownictwem Tadeusza Krotke doprowadziła budynek teatru do stanu używalności. W lutym 1945 roku pokazano na scenie teatru pierwszy program estradowy, a w kwietniu odbyła się pierwsza premiera: Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego w reżyserii A. Kwiatkowskiego i scenografii W. Wagnera.

W pierwszym sezonie po wojnie 1945/1946 udało się uzyskać stabilizację finansową i zorganizować stały zespół aktorski. W 1949 teatr upaństwowiono. Efektem nasilenia realizmu socjalistycznego było obniżenie poziomu artystycznego przy jednoczesnej masowej produkcji spektakli. Spowodowało to znaczny spadek frekwencji.

W 1951 dyrektorem teatru został Edmund Kron, który doprowadził do rozkwitu teatru. Wypracował on własną linię programową. Przewagę stanowiły inscenizacje z repertuaru klasycznego i romantycznego.

13 listopada 1956 zarządzeniem Ministerstwa Kultury i Sztuki teatrowi nadano imię Adama Mickiewicza. Uroczystość uświetniła premiera Konfederatów barskich. Dwa lata później oddano do użytku Dom Aktora, wybudowany z inicjatywy Edmunda Krona.

Okres 1962–1966, dyrekcja Augusta Kowalczyka, to oparcie repertuaru wyłącznie na współczesnych sztukach polskich. Na deskach częstochowskiego teatru miało wówczas miejsce wiele prapremier i debiutów dramaturgicznych, m.in.: Garść piasku i Dzień oczyszczenia Jerzego Przeździeckiego, Ktoś nowy Marka Domańskiego, Psalmy Macieja Zenona Bordowicza. Podczas Śląskiej Wiosny Teatralnej w 1963 sztuka Kanada Jana Kurczaba zdobyła I miejsce.

W czasie, gdy dyrekcję sprawował Andrzej Uramowicz (1966–1976), nastąpiła stabilizacja artystyczna, prezentowano urozmaicony repertuar komediowy i dramatyczny.

1 września 1979 rozpoczęła się modernizacja i rozbudowa budynku teatru przy ul. Kilińskiego. W tym okresie spektakle odbywały się w sali Filharmonii Częstochowskiej, w klubie Politechnik, a także w salach zakładowych domów kultury Stradom i Warta. Remont zakończono w 1984, 1 września nastąpiło uroczyste otwarcie zmodernizowanego gmachu teatru podczas premiery Zemsty Aleksandra Fredry w reżyserii Bogdana Michalika, który został dyrektorem artystycznym teatru. Dwa lata później rozpoczęto remont Domu Aktora.

19 czerwca 1989 budynek teatru wpisano do rejestru zabytków (nr rej. A/631/2020)^[1].

W dniu 10 listopada 2000 roku z okazji koncertu operowego Wiesława Ochmana, w budynku w jego głównym foyer została odsłonięta kopia obrazu "Portret Adama Mickiewicza na Judahu skale" z 1828 roku, autorstwa Walentego Wańkowicza. Autorem prezentowanej kopii jest kopista Jerzy Szajewski^[2].

• 1926–1932: Jan Otrembski
• 1932–1935: Iwo Gall
• 1935–1938: Kazimierz Brodzikowski
• 1938–1939: Kazimierz Brodzikowski, Tadeusz Krotke
• 1939–1945: okupacja niemiecka, teatr nieczynny
• 1945–1949: Tadeusz Krotke
• 1949–1951: Eugeniusz Poreda
• 1951–1962: Edmund Kron
• 1962–1966: August Kowalczyk
• 1966–1976: Andrzej Uramowicz
• 1976–1982: Tadeusz Bartosik
• 1982–1984: Andrzej Jurczyński, Wojciech Kopciński (31 grudnia 1983)
• 1984–1988: Bogdan Michalik, Jan Kempa
• 1988–1990: Tadeusz Kijański, Jan Kempa
• 1990–1994: Ryszard Krzyszycha
• 1994–1997: Henryk Talar
• 1997–2003: Marek Perepeczko
• 2003–2006: Katarzyna Deszcz
• 2006: Robert Dorosławski
• 2006-2018: Piotr Machalica
• 2018–2021: Magdalena Piekorz
• 2022: Olaf Lubaszenko
• od 2022: Magdalena Woch

• Strona w bazie e-teatr.pl

• Historia Teatru im. A. Mickiewicza. teatr-mickiewicza.pl. [dostęp 2012-02-18].
• Jan Otrembski. Muzeum Częstochowskie. [dostęp 2012-02-18].