System jednopartyjny (monopartyjny) – system partyjny charakteryzujący się tym, że w danym państwie władzę sprawują członkowie jedynej legalnej partii politycznej, a działalność opozycji jest zakazana.

Carl Friedrich, Zbigniew Brzeziński i Hannah Arendt za punkt odniesienia do systemu jednopartyjnego przyjmowali totalitarne reżimy w III Rzeszy i w państwach komunistycznych^[1]. Państwem z systemem jednopartyjnym były także Włochy Benita Mussoliniego, aczkolwiek według Arendt faszystowskie Włochy były państwem wykazującym cechy autorytarne^[1].

System jednopartyjny pojawia się także w państwach autorytarnych. Większość monopartii w krajach autorytarnych powstała raczej po zdobyciu władzy przez dominującą partię i były tworzone, by scalić grupy o różnych poglądach, a nie by podporządkować wszystkie elementy jednej dominującej sile^[1].

W państwach komunistycznych funkcjonowały jednak dwa typy systemów partyjnych: ściśle jednopartyjny (w Związku Radzieckim, Albanii, Jugosławii, Mongolii, Rumunii oraz na Kubie i Węgrzech) oraz system partii hegemonicznej, gdzie istniało kilka partii, ale funkcję kierowniczą sprawowała partia komunistyczna (w Bułgarii, Chińskiej Republice Ludowej (do rewolucji kulturalnej), Czechosłowacji, Korei Północnej, Niemieckiej Republice Demokratycznej, Polsce, Wietnamie)^[2].

Obecnie istniejące kraje z systemem ściśle jednopartyjnym to Kuba^[3][4], Erytrea^[5][6] i Sahara Zachodnia^[7].

• Wojciech Sokół: Partie w systemach politycznych. W: Wojciech Sokół, Marek Żmigrodzki: Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 2008. ISBN 978-83-227-2837-6.