Strażnica WOP
Markosice/Polanowice

Strażnica SG w Polanowicach

Jeden z budynków byłej strażnicy w Polanowicach (październik 2017)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	po 2 stycznia 2003
Tradycje
Rodowód	28 strażnica WOP
Organizacja
Dyslokacja	Markosice Polanowice 16
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	6 komenda odcinka 7 komenda odcinka 32 batalion OP 92 batalion WOP Lubuska Brygada WOP bg LB WOP Gubin Łużycka Brygada WOP Lubuski Oddział SG
Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Markosice/Polanowice – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną i Republiką Federalną Niemiec^[b].

Strażnica Straży Granicznej w Polanowicach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 6 komendy odcinka jako 28 strażnica WOP (Markersdorf)^[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

W 1947 rozwiązano 6 komendanturę odcinka Sękowice i jej 26 i 29 strażnicę^[c]. Pozostałe strażnice przejęła 7 komenda odcinka w Gubinie^[3].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 28 strażnica OP Polanowice kategorii IV została włączona w struktury 32 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 92 batalionu WOP w Gubinie^[4].

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[d]. Strażnica WOP Polanowice III kategorii otrzymała numer 36 w skali kraju^[6]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica WOP Polanowice II kategorii miała nr 9 w 9 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[7].

1 stycznia 1961 funkcjonowała jako 13 strażnica WOP III kategorii Polanowice w strukturach 92 batalionu WOP, a 1 stycznia 1964 jako 12 strażnica WOP Polanowice lądowa III kategorii^[8] . Natomiast w marcu 1968 jako strażnica techniczna WOP nr 11 Polanowice kategorii I^[8] .

W 1976 Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Lubuskiej Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim^[9], a w 1984 w struktury nowo utworzonego batalionu granicznego Lubuskiej Brygady WOP w Gubinie pod nazwą Strażnica WOP Polanowice lądowa. Po rozformowaniu Lubuskiej Brygady WOP, 1 listopada 1989 strażnica została włączona w struktury Łużyckiej Brygady WOP w Lubaniu Śląskim i tak funkcjonowała do 15 maja 1991^[10] .

Straż Graniczna:

Po rozwiązaniu w 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica w Polanowicach weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej^[11] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Polanowicach^[12] (Strażnica SG w Polanowicach).

W wyniku realizacji kolejnego etapu zmian organizacyjnych w Straży Granicznej, w 2002 Strażnica SG w Polanowicach była kategorii I^[e].

W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 nastąpiło zniesie Strażnicy SG w Strzegowie^[f] a ochraniany odcinek granicy oraz siły i środki przejęła Strażnica SG w Polanowicach^[13].

16 marca 2009 na bazie połączenia załóg GPK SG w Gubinku i strażnic SG w: Strzegowie, Polanowicach, Gubinie i Żytowaniu, została utworzona Placówka SG w Zielonej Górze-Babimoście^[14].

Straż Graniczna:

W 2003 Strażnica SG w Polanowicach ochraniała odcinek granicy długości 24845 m:

• Od znaku granicznego nr 364 do znaku gran. nr 404^[15].

• 27 strażnica WOP Późna ⇔ 29 strażnica WOP Polanowice – 1946
• 27 strażnica OP Strzegów kat. II ⇔ 30 strażnica OP Sękowice kat. IV – 24.04.1947
• 35 strażnica WOP Strzegów kat. II ⇔ 37 strażnica WOP Sękowice – 15.03.1954
• 8 strażnica WOP Strzegów kat. II ⇔ 10 strażnica WOP Gubin – 1956
• 14 strażnica WOP Strzegów kat. II ⇔ 12 strażnica WOP Sękowice kat. I – 1.01.1961
• 13 strażnica WOP Strzegów lądowa kat. II ⇔ 11 strażnica WOP Sękowice lądowa kat. I – 1.01.1964
• 12 strażnica WOP Strzegów techniczna kat. III ⇔ 10 strażnica WOP Gubin techniczna kat. I – 03.1968
• Strażnica WOP Strzegów lądowa ⇔ Strażnica WOP Gubin lądowa – lata 80. XX w.

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Strzegowie ⇔ Strażnica SG w Gubinie – 16.05.1991^[12].

• por. Bolesław Mucha
• chor. Franciszek Stankiewicz
• sierż. Stanisław Wiśniewski (był w 1951)
• kpt. Stanisław Gozdek (1954–1974)
• kpt. Polanowski (od 1974)
• ppor. Leszek Zatorski.

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
• Luiza Potocka, Grzegorz Kowalski: Lubuski i Nadodrzański Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Piotr Wojtunik: Historia Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim. W: Mirosław Doroszkiewicz (przewodniczący): 30 lat Straży Granicznej : Straż Graniczna w latach 1991–2021 Biuletyn nr 59. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej im. Żołnierzy Korpusu Pogranicza, 2021, s. 131–156. ISSN 505-1757.
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Lubuska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-01-16]. (pol.).
• Archiwum SG. Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946. Szczecin., sygn. 217/143.
• Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.