Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Lipsk – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-radzieckiej.

Strażnica Straży Granicznej w Lipsku – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Białorusi.

Strażnicę WOP Lipsk zorganizowano w 1970^[1] na bazie Placówki WOP Bobra Wielka^[2] w strukturach 22 Oddziału WOP.

W 1976 odtwarzano brygady na granicy ze Związkiem Radzieckim. Na bazie 22 Oddziału WOP sformowano Podlasko-Mazurską Brygadę WOP i w jej struktury weszła Strażnica WOP Lipsk.

Strażnica WOP Lipsk do 15 maja 1991 była w strukturach Podlasko-Mazurskiej Brygady WOP w Białymstoku^[3].

Straż Graniczna:

15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica w Lipsku weszła w podporządkowanie Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej^[4] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Lipsku^[5].

W 1995 na stan etatowy 25 funkcjonariuszy SG, stan ewidencyjny wynosił 14 osób^[6].

W 2002 strażnica miała status strażnicy SG I kategorii.

Jako Strażnica SG w Lipsku funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[b] została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Lipsku (PSG w Lipsku)^[7] .

W 2002 po stronie białoruskiej na długości 157 km ochraniał granicę Grodzieński Oddział Wojsk Pogranicznych^[8].

• 1993 – czerwiec–końca września, w związku z dużym nasileniem się przestępczości granicznej na odcinku strażnicy SG w Lipsku, wyznaczona została strażnica polowa w Rudawce^[7]  na śluzie Kurzyniec, liczyła średnio ok. 30 funkcjonariuszy i 4 pojazdy osobowo-terenowe. Dowódcami strażnicy byli d-cy pododdziałów 1 ko i 2 ko Podlaskiego Oddziału SG: kpt. SG Włodzimierz Leszczyński i por. SG Jacek Dederko, por. SG Mariusz Tomaszewski, por. SG Janusz Wojciuk, por. SG Józef Strakszys oraz st. sierż. SG Bogusław Różański^[9].
• 1995 – 24 kwietnia w ramach operacji „skrzydło” w rejon województwa łomżyńskiego i suwalskiego skierowano nieetatowe grupy funkcjonariuszy do prowadzenia obserwacji i przeciwdziałania nielegalnym przelotom i przerzutom emigrantów drogą powietrzną. Wydzielone siły ze strażnic, kompanii odwodowych i Wydziału Ochrony Granicy Państwowej (WOGP) działały przez okres pół^[10].
• 1999 – luty, strażnica otrzymała na wyposażenie samochody osobowo-terenowe Land Rower^[11], motocykle marki KTM i czterokołowe typu TRX marki Honda^[12].

• Strażnica WOP Sejny ⇔ Strażnica WOP Sokółka – 1990^[13]
• Strażnica SG w Sejnach ⇔ Strażnica SG w Sokółce – 16.05.1991^[13]
• Strażnica SG w Sejnach ⇔ Strażnica SG w Nowym Dworze – 22.02.1997^[13]
• Strażnica SG w Płaskiej ⇔ Strażnica SG w Nowym Dworze – 12.09.2001^[14].

• Michał Bajko (01.06.1976–09.07.1981)^[15]
• kpt. Stanisław Chmielewski (był 01.01.1991^[16])

Komendanci strażnicy SG:

• kpt. SG Stanisław Chmielewski (był 16.05.1991^[17])
• kpt. SG Albin Kożuchowski (był 25.04.1999^[18])
• kpt. SG Andrzej Gałaszewski (był w 2000^[19]–był w 2004^[20]).

• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945-1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jan Nikołajuk: Podlaski Oddział Straży Granicznej im. gen. dyw Henryka Minkiewicza w Białymstoku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Kajetan Szczepański: Kronika Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej 15 maja 1990–2000. Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa, 2000, s. 1–106.
• Jan Nikołajuk: Reorganizacja formacji granicznej na przykładzie oddziału w Białymstoku. W: Biuletyn 3/2014. T. Z historii Ochrony Granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2014, s. 73–96. ISSN 1429-2505.
• Wydział Prezydialny Wydział Prezydialny Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej: Straż Graniczna od 1991 – Podlaski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2020-01-27]. (pol.).