Polna

wieś
Zabytkowy kościół św. Andrzeja Apostoła
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
Gmina	Grybów
Liczba ludności (2021)	1059[2][3]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	33-331[4]
Tablice rejestracyjne	KNS
SIMC	0428057[5]
Położenie na mapie gminy wiejskiej Grybów Polna
Położenie na mapie Polski Polna
Położenie na mapie województwa małopolskiego Polna
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego Polna
49°40′26″N 20°59′35″E/49,673889 20,993056[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Polna – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Grybów^[5][6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Miejscowość położona na Pogórzu Rożnowskm i Pogórzu Ciężkowickim w dolinie potoku Polnianka^[7]. Na południowy wschód od wsi piętrzy się wzniesienie Zielona Góra (690 m n.p.m.). Okolice Polnej mają urozmaiconą budowę geologiczną, łączą się tutaj dwie płaszczowiny: śląska i magurska. Niedaleko wsi położony jest rezerwat przyrodniczy (droga łącząca Polną z Wyskitną), w którym rosną 300-letnie lipy i dęby^[8]. W kompleksie leśnym należącym do mieszkańców wsi Polna, przy jednej z dróg na Maślaną Górę, znajduje się źródełko „św. Jana”.

Polna istniała przed 1375 rokiem. W 1383 roku Polna wzmiankowana jest na prawie niemieckim. Właścicielem wsi był w tym czasie Mroczko, syn Mroczka z Sędziszowic. Po nim dziedziczył wieś jego syn Andrzej. Zmarł on już przed rokiem 1430, gdyż pojawia się w źródłach wdowa po nim Beata. Majątek jego odziedziczyli synowie Jan, Mikołaj i Jakub, którzy w 1435 roku sprzedali Polną za 540 grzywien Pawłowi, dziedzicowi Bobowej. Tenże Paweł dokonał w 1437 roku rozgraniczenia Polnej i Szalowej z dziedzicem tej ostatniej wsi – Adamem.

W następnych latach wieś często zmieniała właścicieli. Część jej odziedziczyli synowie Pawła z Bobowej: Jan i Stanisław. Pewne udziały przypadły Zawiszy Czamblowskiemu z Lipinek oraz Stanisławowi Staszkowskiemu, który według Jana Długosza występuje jako jedyny dziedzic Polnej. Spadkobierczyni Jana z Bobowej Danuta Zakrzewska sprzedała jego część Eliazarowi z Bruśnika, który z kolei odsprzedał ją w 1486 roku Janowi Gładyszowi z Szymbarku. Gładysz odkupił też pozostałą część Polnej w 1489 roku od Jakuba Staszkowskiego, syna Stanisława za 400 grzywien. W 1490 roku miał miejsce krótkotrwały zastaw Polnej Stanisławowi z Szalowej. W końcu XV wieku znajdował się we wsi folwark rycerski, z którego dziesięcinę płacono miejscowemu plebanowi. Dziesięcina pieniężna z łanów kmiecych uiszczana była na rzecz biskupstwa krakowskiego.

W pierwszej połowie XVI wieku Polna pozostawała własnością Gładyszów. Opiekunem małoletnich dzieci Jana Gładysza był w 1504 roku jego bratanek Jakub z Kowalowych. Po osiągnięciu wieku dorosłego dziedzictwo Polnej przejął syn Jana, Erazm. Następnie właścicielem wsi był Stanisław Staszkowski a po nim Szymon Gładysz. W roku 1629 Polną odziedziczył Jan Gawroński, następnie Więckowski i Andrzej Żebracki^[9]. W roku 1887 Polną włada hr Eustachy Stadnicki^[9]. Następnie właścicielami wsi są od roku 1890 Alfred i Rozalia Wysoccy^[10]. Na początku XIX wieku Polna należy do Drohojewskich (później mieli Czorsztyn). Rok 1932 - Polna należy do rodziny Walągów^[10].

Jako siedziba parafii Polna była ośrodkiem skupiającym wokół siebie sąsiednie mniejsze miejscowości. Przy kościele znajdowała się w XVI wieku szkoła i szpital. Parafia posiadała własne role i łąki, tzw. plebańskie. Dziesięcinę snopową pobierała w 1529 roku nadal z folwarku rycerskiego, a prócz tego tzw. meszne i mensalia ze wsi Wyskitnej. W 1536 roku naliczono w Polnej 5,5 łana, młyn o jednym kole i karczmę dziedziczną.

W Polnej 1892 roku pracował jako wikariusz (neoprezbiter) bł. ks. Jan Balicki, który w 2002 roku został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II^[11]. W bocznym ołtarzu kościoła parafialnego są umieszczone jego relikwie^[12]. W każdy 3 (lub 4) piątek miesiąca odbywa się specjalne nabożeństwo do bł. ks. Balickiego (o uzdrowienie i uwolnienie)^[13].

 Osobny artykuł: Jan Balicki (duchowny).

W czasie okupacji hitlerowskiej w Polnej znajdował się znaczący ośrodek konspiracyjny Armii Krajowej^[8].
26 października 1943 Gestapo wraz z żandarmerią i policją niemiecką poszukiwało we wsi partyzantów. Akcja nie dała rezultatów, pomimo to Niemcy spalili zabudowania Kostrzewów i zamordowali 3 osoby^[14].

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[15].

• Kościół parafialny św. Andrzeja Apostoła.
  Drewniany kościół o cechach późnogotyckich z fundacji Gładyszów, powstał z połowy XVI wieku. Pełni funkcję kościoła parafialnego^[16]. Znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego. Na stronie www.korona3d.pl udostępniona jest wirtualna wycieczka po świątyni wraz z opisem i lektorem w 4 wersjach językowych. Link do wycieczki: wirtualna wycieczka
• Park dworski.
  

Park z pierwszej połowy XIX wieku^[17].

• Spichlerz plebański z XIX wieku^[18];
• dwór^[19];
• kapliczka św. Jana Nepomucena XIX z wieku^[20];
• kapliczka murowana XIX w. (przy drodze Polna- Łużna)^[21];
• krzyż przydrożny drewniany z około 1800 roku^[20];
• plebania murowana - 1910 r.^[20][22];
• budynki gospodarcze w zespole plebańskim z lat 1920–1939^[20][22].

Szkoła Podstawowa im. bł. ks. Jana Balickiego w Polnej
W 1892 roku z inicjatywy ówczesnego wikariusza bł. ks. Jana Balickiego, który przyczynił się do zamknięcia karczm żydowskich, w jednej z nich; dokładnie stojącej naprzeciwko kościoła parafialnego urządzono salę lekcyjną. Jego dzieło kontynuowali następcy. Od 24 października 2003 r. szkoła nosi właśnie jego imię^[23][24]. W 2020 r. rozpoczęła się rozbudowa szkoły, która zakończyła się w 2021 r. Uroczyste otwarcie nowej części szkoły odbyło się 21 października 2021 r.^[25][26]

Ochotnicza Straż Pożarna w Polnej powstała w 1910 roku. Ma na wyposażeniu jeden samochód pożarniczy Steyr^[27][28].

Miejscowość Polna znajduje się na trasie kolejowej Stróże – Biecz – Jasło. Przewoźnicy autobusowi kursują przede wszystkim do Gorlic, Grybowa, Nowego Sącza i okolicznych miejscowości.

Stróże – Wyskitna – Polna – Stróże^[29].

• Marian Czuchnowski – polski poeta. Opis rodzinnej miejscowości zawarł w utworze „Na wsi”^[30].

• Parafia św. Andrzeja Apostoła w Polnej
• Kościół św. Andrzeja Apostoła w Polnej

• Ewidencja zabytkowego parku w POLNEJ w woj. Nowy Sącz gmina. Grybów, mgr inż. Barbara Michońska - Kraków 1981/83.

• Polna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 598 .
• Krótka analiza historyczna - Ewidencja zabytkowego parku dworskiego w Polnej, Kraków 1981/83, s. 1-2.