Pięciopaństwowy Rezerwat Biosfery Mura-Drawa-Dunaj

Dunaj na obszarze parku przyrody Kopački Rit w Chorwacji (2014)
rezerwat biosfery
Państwo	Austria  Chorwacja  Serbia  Słowenia  Węgry
Położenie	Mura, Drawa i Dunaj
Data utworzenia	15 września 2021[1]
Powierzchnia	931 820 ha[2]
Położenie na mapie Europy Mura-Drawa-Dunaj
45°59′23,0″N 17°34′46,0″E/45,989722 17,579444
Strona internetowa

Pięciopaństwowy Rezerwat Biosfery Mura-Drawa-Dunaj^[3] – rezerwat biosfery UNESCO utworzony 15 września 2021 roku^[1][4], znajdujący się w Europie Środkowej na terenie Austrii, Chorwacji, Serbii, Słowenii i Węgier^[2]. Obejmuje naturalny system rzeczny Dunaju i jego dopływów: Mury i Drawy, nazywany „Europejską Amazonią”^[5] lub „Amazonią Europy”^[4][6]. Jest to pierwszy na świecie rezerwat biosfery, który znajduje się na terytorium pięciu różnych państw^[1][2][6].

Nazwa rezerwatu w językach państw, na terenie których się znajduje^[7]:

• w języku niemieckim – Fünf-Länder Biosphärenpark Mur-Drau-Donau,
• w języku chorwackim – Petodržavni rezervat biosfere Mura-Drava-Dunav,
• w języku serbskim – Petodržavni rezervat biosfere Mura-Drava-Dunav,
• w języku słoweńskim – Petdržavni biosferni rezervat Mura-Drava-Donava,
• w języku węgierskim – Ötoldalú Mura-Dráva-Duna Bioszféra-rezervátum.

Kampanie działaczy społecznych oraz organizacji pozarządowych (lokalnych oraz międzynarodowych, takich jak WWF czy EuroNatur(inne języki)^[8]) na rzecz ochrony przyrody i krajobrazu Mury, Drawy i Dunaju w ramach transgranicznego rezerwatu biosfery obejmującego pięć krajów rozpoczęły się już w latach 90. XX wieku^[9][10]. W kolejnym dziesięcioleciu rządy państw, na terenie których znajduje się obecny rezerwat, podejmowały współpracę w tym zakresie – w 2009 roku pierwsze porozumienie zawarły Chorwacja i Węgry, a w 2011 roku dołączyły do niego Serbia, Słowenia i Austria^[6]. Od 2013 roku w ramach promocji inicjatywy 14 lipca obchodzony jest „Dzień Europejskiej Amazonii”^[11]. W następnych latach utworzono sieć 13 obszarów chronionych, które włączono do czterech rezerwatów biosfery wyznaczonych przez UNESCO^[9][6][4]:

• Transgraniczny Rezerwat Biosfery Mura-Drawa-Dunaj (Chorwacja i Węgry, 2012),
• Rezerwat Biosfery Bačko Podunavlje (Serbia, 2017),
• Rezerwat Biosfery Rzeka Mura (Słowenia, 2018),
• Rezerwat Biosfery Doliny Dolnej Mury (Austria, 2019)^[12].

W 2021 roku te cztery rezerwaty połączono w jeden – Pięciopaństwowy Rezerwat Biosfery Mura-Drawa-Dunaj^[2].

Pięciopaństwowy Rezerwat Biosfery Mura-Drawa-Dunaj zajmuje obszar 931 820 ha (w tym 500 ha strefy rdzeniowej, 32 739 ha otuliny i 874 043 ha strefy przejściowej^[2][8]) i rozciąga się w 700-kilometrowym pasie wzdłuż dolnych biegów Mury i Drawy oraz odcinka Dunaju, obejmującym terytoria Austrii, Słowenii, Chorwacji, Węgier i Serbii^[13][6]. Jest największym chronionym terenem rzecznym w Europie^[9]. Obszar ten w 2021 roku zamieszkiwało ok. 900 000 ludzi^[2][4], na których życie rzeki te mają wielki wpływ^[9].

Obszar rezerwatu obejmuje przede wszystkim tereny rzeczne i zalewowe^[14], wzdłuż których znajdują się zróżnicowane siedliska, takie jak rozległe lasy łęgowe, piaszczysto-żwirowe ławice, liczne odnogi rzeczne i starorzecza^[9][13]. Są one miejscem największego w kontynentalnej Europie zagęszczenia par lęgowych bielików, swoje lęgowiska mają tutaj także inne zagrożone gatunki ptaków, takie jak bocian czarny, perkozy czy rybitwa białoczelna^[9][13][8]. Co roku ponad 250 000 osobników wędrownego ptactwa wodnego żeruje i odpoczywa nad tymi trzema rzekami^[8][13]. Występują tu również populacje zagrożonych bobrów, wydr, suma czy krytycznie zagrożonych jesiotrów^[9][13][8].

Strefa wpływów rzek rozciąga się również z dala od ich koryt. Charakteryzuje się mozaiką gruntów uprawnych i przestrzeni wiejskich oraz małych stawów, bagien i oczek wodnych^[9]

Rezerwat składa się z 13 obszarów chronionych, do których należą m.in. Park Narodowy Dunaj-Drawa na Węgrzech, park przyrody Kopački Rit w Chorwacji, specjalne rezerwaty przyrody Gornje Podunavlje(inne języki) i Karađorđevo(inne języki) oraz park przyrody Tikvara(inne języki) w Serbii oraz inne, należące do sieci Natura 2000, obszary znajdujące się w Austrii, Słowenii, Chorwacji i na Węgrzech^[13][9].

Do funkcji rezerwatu należy utrzymanie unikatowych ekosystemów, zachęcanie do edukacji, badań naukowych i monitoringu środowiska oraz zrównoważony rozwój regionalnych uwarunkowań społeczno-gospodarczych^[14][9].

• 
  Mura koło miasta Gornja Bistrica w Słowenii (2017)
• 
  Mura w Murakeresztúr(inne języki) na Węgrzech (2019)
• 
  Ujście Mury do Drawy koło Legradu w Chorwacji (2009)
• 
  Drawa koło miasta Donji Miholjac w Chorwacji (2016)
• 
  Dunaj wraz z jedną z odnóg koło miasta Baja na Węgrzech (2013)
• 
  Specjalny rezerwaty przyrody Karađorđevo(inne języki) w Serbii (2011)