Papieska elekcja 22 kwietnia 1073 – w jej wyniku papieżem został Hildebrand jako Grzegorz VII.

Zgodnie z dekretem „In Nomine Domini” z 1059 roku prawa elektorskie przysługiwały wyłącznie kardynałom biskupom. W kwietniu 1073 było ich prawdopodobnie sześciu, dostępne dane wskazują jednak, że nie więcej niż czterech mogło być obecnych w Rzymie w chwili śmierci Aleksandra II^[1]:

Prawdopodobnie dwóch kardynałów biskupów było nieobecnych; jeden z nich przebywał na zagranicznej legacji, a drugi był jednocześnie benedyktyńskim opatem i nie rezydował wówczas w Rzymie:

Papież Aleksander II zmarł w Rzymie 21 kwietnia 1073 roku. Już w trakcie uroczystości pogrzebowych dzień później lud rzymski, podburzony przez kardynała Hugona z San Clemente, który jako kardynał prezbiter nie miał formalnie uprawnień elektorskich, obwołał papieżem Hildebranda, archidiakona Świętego Kościoła Rzymskiego. W tej sytuacji obecni w Rzymie kardynałowie i przedstawiciele niższego duchowieństwa Rzymu zebrali się pospiesznie w bazylice S. Pietro in Vincoli i przez aklamację dokonali wyboru zgodnego z wolą ludu. Elekt, mimo początkowych oporów, zaakceptował wybór jako Grzegorz VII. 22 maja przyjął święcenia kapłańskie, a 30 czerwca został konsekrowany na biskupa.

Nowy papież od wielu lat był jedną z najważniejszych postaci w Kurii Rzymskiej, doradzając pięciu kolejnym papieżom począwszy od Leona IX (1049–1054). Był przy tym zdecydowanym rzecznikiem zarówno odnowy moralnej Kościoła, jak i koncepcji jego wyższości nad władzą świecką (tzw. papocezaryzm). Program reform, którym patronował najpierw jako archidiakon Kościoła, a potem jako papież określa się mianem reformy gregoriańskiej. Choć jego elekcja została przeprowadzona z naruszeniem przepisów dekretu „In Nomine Domini”, reformatorskie skrzydło w Kościele nigdy nie podważało legalności jego pontyfikatu.

• H. W. Klewitz, Reformpapsttum und Kardinalkolleg, Darmstadt 1957.
• S. Miranda: Papal election of 1073 [dostęp 2014-08-30]
• A. Piazzoni, Historia wyboru papieży, Kraków 2003, s. 155–156.
• R. Hüls, Kardinäle, Klerus und Kirchen Roms: 1049–1130, Tybinga 1977.