Odontostomum hartwegii

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	Tecophilaeaceae
Rodzaj	Odontostomum
Gatunek	Odontostomum hartwegii
Nazwa systematyczna
Odontostomum hartwegii Torr. Pacif. Railr. Rep. 4(5): 150 (1857)[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Odontostomum hartwegii Torr. – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Odontostomum Torr., należącego do rodziny Tecophilaeaceae, występujący na terenie Kalifornii w Stanach Zjednoczonych^[4], wzdłuż pogórza Sierra Nevada, na obszarze od Hrabstwa Shasta do Hrabstwa Mariposa, a także wzdłuż California Coast Ranges w Hrabstwie Tehama i Hrabstwie Napa^[5].

Nazwa rodzaju pochodzi od starogreckich słów ὀδόντος (odontos – dop. l.poj. od słowa ὀδούς – ząb) i στόμα (stoma – usta) i odnosi się do wyprostowanych, szydłowatych prątniczek, obecnych w gardzieli kielicha kwiatów tych roślin^[5]. Nazwa gatunkowa odnosi się do Karla Hartwega, niemieckiego botanika żyjącego w XIX wieku, badacza flory zachodniej Ameryki, w tym Kalifornii. W języku angielskim nazwa tej rośliny to Hartweg's doll's lily, co tłumaczy się dosłownie na język polski jako lilia lalki Hartwega.

Pokrój

Rośliny zielne o wysokości do 55 cm z kwiatostanem wyrastającym na głąbikowatym pędzie kwiatostanowym^[5].

Pęd

Podziemna, niemal kulista bulwocebula o szerokości 1–3 cm, pokryta włóknistą tuniką. Pęd kwiatostanowy wyprostowany, wzniesiony^[5].

Liście

Roślina tworzy kilka liści odziomkowych u nasady z pochwą, o wielkości (6,5–)10–25 × (0,2–)0,5–0,8 cm, o blaszkach równowąskich, zwężających się stopniowo do sztyletowato zakończonego wierzchołka, oraz mniejsze od nich liście łodygowe, stopniowo zmniejszające się do podsadek wspierających odgałęzienia kwiatostanu^[5].

Kwiaty

Zebrane w wiechę, pojedynczą lub złożoną, z 1–4 rozgałęzieniami, zawierającymi do 40 kwiatów, wspartych szydłowatymi przysadkami o długości szypułki (3–5 mm) i drobnymi podkwiatkami. Kwiaty rozkwitają od dołu pędu. Okwiat kremowobiały do żółtawego, długo utrzymuje się na roślinie. Listki okwiatu silnie unerwione, zrośnięte u nasady, od połowy silnie odgięte, o długości 8–12 mm. Trzy zewnętrzne działki mniej więcej lancetowate, z ostrymi wierzchołkami, trzy wewnętrzne odwrotnie lancetowate z tępym wierzchołkiem. 6 pręcików, z czego 5 położonych górnie w półokółku i jeden dolnie, przeciwlegle do nich, z szydłowatymi nitkami o długości 1–2 mm, od nasady główki wnikającymi między pylniki w postaci łącznika. Pylniki pękające przez wierzchołkowe otworki. Prątniczki o długości 0,5–1 mm międzyległe pręcikom. Słupek górny, zrosłowockowy, trójklapowy. Zalążnia kulista, trójkomorowa, z dwoma zalążkami w każdej komorze, z których rozwija się tylko jeden. Szyjka słupka nitkowata, lekko trójklapowa, z trzema znamionami^[5].

Owoce

Torebki o szerokości 4 mm, zawierające trzy odwrotnie jajowate nasiona o brunatnej łupinie^[5].

Rozwój

Wieloletnie geofity cebulowe^[4]. Kwitną na wiosnę, od połowy kwietnia do połowy czerwca^[5].

Genetyka

Liczba chromosomów 2n = 20^[5].

Rośliny te zasiedlają łąki i sawanny, w szczególności porośnięte drzewami z gatunków Quercus douglasii i Pinus sabiniana, a także brzegi wiosennych rozlewisk. Występują na dobrze przepuszczalnych, kamienistych glebach gliniastych, w szczególności zawierających serpentyny^[5].

Gatunek w monotypowym rodzaju Odontostomum Torr. w rodzinie Tecophilaeaceae^[6].

Roślina rzadko uprawiana jako ozdobna^[7].