Nawodzice

wieś
Kaplica w Nawodzicach
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	sandomierski
Gmina	Klimontów
Liczba ludności (2020)	604[2]
Strefa numeracyjna	15
Kod pocztowy	27-640[3]
Tablice rejestracyjne	TSA
SIMC	0796097[4]
Położenie na mapie gminy Klimontów Nawodzice
Położenie na mapie Polski Nawodzice
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Nawodzice
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego Nawodzice
50°37′19″N 21°25′58″E/50,621944 21,432778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Nawodzice – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim, w gminie Klimontów^[4][5].

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Nawodzice, po jej zniesieniu w gromadzie Klimontów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

We wsi znajdował się przystanek kolejowy Nawodzice.

Zapiski historyczne wskazują, że Nawodzice istnieją od XIII wieku. O wsi Nawodzice wspomina Jan Długosz w Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[6] napisanej w latach 1470–1480. Właścicielami Nawodzic byli wtedy:

• Paweł Dersław ze Zborzenny herbu Łabędź i jego braci;
• Jan Dołuski herbu Trzy trąby;
• Mikołaj Trzebieński herbu Szreniawa.

We wsi znajdowało się 14 łanów kmiecych, młyn z rolą z których dziesięcinę pobierał mansjonarz z kościoła Najświętszej Maryi Panny z Sandomierza. Oprócz tego we wsi znajdowało się 13 karczem z rolą, 4 zagrodników, 3 folwarki szlacheckie płacące na przemian dziesięcinę plebanowi z Olbierzowic i Kiełczyny.

Na początku XVI wieku jedną karczmę z rolą i ogrodem dzierżawił za jedną grzywnę rocznie proboszcz z Białaczowa.

Od XVI wieku do 1944 roku wieś wchodziła w skład dóbr klimontowskich których kolejnymi właścicielami byli Ossolińscy, Kalinowscy herbu Kalinowa, Morsztynowie, książę Janusz Aleksander Sanguszko, Ledóchowscy oraz Karscy. W 1629 roku właścicielem wsi położonej w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego był Rafał Leszczyńśki^[7].

W 1827 Nawodzice liczyły 56 domów i 504 mieszkańców. Natomiast w 1885 Nawodzice obejmowały 522 morgi należące do dóbr klimontowskich, w tym folwark Żyznów oraz 607 mórg należących do włościan. Wieś liczyła wtedy 71 domów i 546 mieszkańców. Od 1844 wieś należała do gminy Górki w Okręgu sandomierskim, w powiecie sandomierskim guberni radomskiej, a od 1915 roku do gminy Jurkowice. W 1906 władze gminy wybudowały w Nawodzicach szkołę podstawową. W 1929 szkoła była dwuklasowa i miała cztery oddziały^[8].

Działania wojenne I i II wojny światowej nie dotknęły wsi bezpośrednio. W okresie II wojny światowej mieszkańcy brali udział w walce z okupantem hitlerowskim głównie w szeregach Batalionów Chłopskich oraz Armii Krajowej, pomagali również partyzantom. W okresie akcji „Burza”, na początku sierpnia 1944, w folwarku Żyznów kwaterowało dowództwo 2 Dywizji Piechoty Legionów AK. W 1944, kiedy Armia Czerwona wkroczyła na teren ziemi sandomierskiej, nastąpiły aresztowania osób należących do Armii Krajowej. Z Nawodzic na Sybir wywieziono kilkunastu mężczyzn, m.in. Władysława Lasotę. Tuż po wojnie folwarki należące do Karskich z Górek Klimontowskich zostały rozparcelowane między mieszkańców wsi. Z okolicznych lasów utworzono natomiast leśnictwo Żyznów. Do połowy lat 80. XX wieku jego siedziba mieściła się w dawnych czworakach. Z inicjatywy mieszkańców utworzono Oddział Ochotniczej Straży Pożarnej i wybudowano remizę strażacką. W dawnych czworakach folwarku Żyznów do połowy lat 80. XX wieku znajdowała się leśniczówka. W 1987 dzięki staraniom ówczesnego księdza proboszcza Andrzeja Wołczyńskiego i ofiarnej pracy mieszkańców wsi, wybudowano kaplicę pw. Matki Bożej Królowej Polski^[9].

Przez wieś prowadzi zielony szlak rowerowy z Sandomierza do Ujazdu oraz szlak Małopolska Droga św. Jakuba.

• Nawodzice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 938 .