Murmańsk

Мурманск

Herb Flaga
Państwo	Rosja
Obwód	murmański
Burmistrz	Tamara Priamikowa
Powierzchnia	154,4 km²
Wysokość	50 m n.p.m.
Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość	287 847[1] 1864,29 os./km²
Nr kierunkowy	+7 (81 52)
Kod pocztowy	183000
Tablice rejestracyjne	51
Położenie na mapie Rosji Murmańsk
Położenie na mapie Europy Murmańsk
Położenie na mapie obwodu murmańskiego Murmańsk
68°58′N 33°03′E/68,966667 33,050000
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Murmańsk (ros. Мурманск) – miasto w Rosji, w północnej części nasady Półwyspu Kolskiego. Niezamarzający port nad Zatoką Kolską (Morze Barentsa), w pobliżu granicy z Norwegią i Finlandią. Centrum administracyjne obwodu murmańskiego. Położony 1967 km od Moskwy. 6 maja 1985 otrzymało tytuł miasto-bohater (Город-герой)^[2].

Główną arterią komunikacyjną miasta jest Prospekt Lenina. W jego pobliżu znajdują się pomnik Lenina i Muzeum Krajoznawcze. Zbiory przyrodnicze w muzeum dotyczą głównie tajgi.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Murmańsk.

Miasto zostało założone 4 października 1916 roku (według obowiązującego wówczas w Cesarstwie Rosyjskim kalendarza juliańskiego był to 21 września) jako Romanow na Murmaniu (ros. Романов-на-Мурмане). Nazwa ta została nadana na cześć rządzącej wówczas Rosją dynastii Romanowów, zaś z kolei „Murmań” to ruska nazwa ziem położonych nad Morzem Barentsa (pierwotnie samych wybrzeży, następnie całego lądu, zwłaszcza Półwyspu Kolskiego), która powiązana jest etymologicznie z germańskim słowem Norman – człowiek północy, jak w średniowieczu nazywano Skandynawów. W 1917 roku po rewolucji lutowej i likwidacji monarchii nazwę miasta zmieniono na Murmańsk. W latach 1918–1920 miasto znalazło się we władaniu aliantów zachodnich, którzy tą drogą przybyli z pomocą białym. W tym okresie w rejonie miasta z bolszewikami walczyły polskie oddziały tzw. Murmańczyków, ewakuowane w połowie 1919 roku.

W ramach umowy podpisanej z III Rzeszą w roku 1940 Murmańsk stał się bazą dla niemieckich okrętów podwodnych w ich drodze na Morze Norweskie. Sowieci udostępnili swój port Niemcom w o wiele większym zakresie, niż to później robili wobec aliantów zachodnich. Kriegsmarine mogła być pewna, że znajdzie tu schronienie i przyjazne doki. W roku 1940 lodołamacze sowieckie pomogły przebić się na Pacyfik niemieckiemu krążownikowi pomocniczemu HSK Komet, który następnie zatopił siedem (i zdobył jeden) alianckich statków o łącznym tonażu 64 000 ton.

Po 22 czerwca 1941 roku Murmańsk stał się miejscem, do którego nawet zimą docierały alianckie konwoje z pomocą. Podczas zimnej wojny Murmańsk był bazą sowieckich atomowych okrętów podwodnych, nosicieli ładunków jądrowych. Dziś jest portem macierzystym rosyjskiej Floty Północnej.

• 1926 r. – 9 tys.
• 1939 r. – 119 tys.
• 1959 r. – 222 tys.
• 1970 r. – 309 tys.
• 1979 r. – 382 tys.
• 1992 r. – 468,3 tys.
• 1996 r. – 399 tys.
• 2010 r. – 309,7 tys.
• 2020 r. – 287,8 tys.

Murmańsk posiada niezamarzający przez cały rok port, położony w 50-kilometrowym fiordzie. Jest to największe miasto leżące na tej szerokości geograficznej.

Ze wzgórza za miastem roztacza się panorama na cały Murmańsk, jego porty morskie, stocznie remontowe, zakłady przemysłowe i osiedla mieszkaniowe. Za fiordem, aż po zachodni i północny horyzont rozciągają się lasy pokrywające pofalowany teren. Za wzgórzami znajduje się Morze Barentsa. Miasto posiada także sztuczne jezioro i park, a także delfinarium^[3].

Klimat umiarkowany chłodny. Średnie temperatury w styczniu –10 °C, w lipcu 13 °C. Opady około 800 mm na rok.

• 
  Cerkiew Obrazu Chrystusa „Ludzką Ręką Nie Uczynionego”
• 
  Kościół św. Michała Archanioła
• 
  Cerkiew Wszystkich Świętych
• 
  Kompleks Soboru Katedralnego św. Mikołaja Cudotwórcy
• 
  Budynek portu morskiego
• 
  Centrum miasta
• 
  Prospekt Lenina
• 
  Pomnik św. Cyryla i Metodego
• 
  Kościół zielonoświątkowy

• Akureyri
• Groningen
• Jacksonville
• Królewiec
• Kurytyba
• Luleå
• Tromsø
• Vadsø

W przeszłości Murmańsk posiadał umowy partnerskie również ze Szczecinem (od 8 kwietnia 1993) oraz Rovaniemi (od 1962 roku). Umowy te zostały jednak wypowiedziane w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę (odpowiednio 28 lutego 2022^[4] i 4 marca 2022^[5]).

• Rosyjska Północ

• Joanna i Stanisław Osikowie, Anna Wawrzkowicz: Puls Ziemi 1. Straszyn k. Gdańska: Nowa Era, 2009. ISBN 978-83-7547-190-8. Brak numerów stron w książce

• Murmansk: Info, News, Photo. murmansk1.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-08)].
• Zdjęcie satelitarne z Google Maps
• Zdjęcia z Murmańska