Most Karola w Pradze
| |
| Poprzednie nazwy |
Kamienny Most, Praski Most |
|---|---|
| Długość całkowita |
516 m |
| Państwo | |
| Miejscowość | |
| Podstawowe dane | |
| Przeszkoda | |
| Szerokość: • całkowita |
|
| Data budowy |
XIV wiek |
| Projektant | |
Położenie na mapie Pragi  | |
Położenie na mapie Czech  | |
 50°05′11″N 14°24′42″E/50,086389 14,411667
| |
| Strona internetowa | |
.JPG)
Most Karola (cz. Karlův most, niem. Karlsbrücke) – most na Wełtawie w Pradze czeskiej łączący dzielnice Malá Strana i Staré Město, będący jedną z najsłynniejszych i najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych miasta.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Most ma prawie 516 m długości i ok. 9,50 m szerokości. Jego 17 łęków spoczywa na 15 filarach. Jest to najstarszy zachowany most kamienny świata o tej rozpiętości przęseł. Początkowo nazywano go Kamiennym lub Praskim Mostem. Nazwa Most Karola przyjęła się dopiero od mniej więcej 1870. Do 1741 roku był jedynym mostem na Wełtawie w mieście. Most jest obecnie otwarty tylko dla ruchu pieszego, choć dawniej kursował po nim tramwaj konny, w latach 1905–1908 tramwaj elektryczny, a do 1965 ruch samochodowy.
Budowę mostu rozpoczęto w 1357 za panowania cesarza Karola IV. Stanął on na miejscu wcześniejszego (również kamiennego) mostu z XII w., zniszczonego przez powódź w 1342. Poprzedni most, romański, nosił nazwę „mostu Judyty” na cześć drugiej żony księcia czeskiego Władysława II i przebiegał na północ od miejsca, w którym znajduje się Most Karola. Posiadał wieże na obu końcach, z których małostrańska, choć przebudowana, istnieje do dziś.
Budowę zlecono 28-letniemu wówczas Peterowi Parlerowi. Dla wzmocnienia konstrukcji do zaprawy dodano białka jajek. W okresie baroku most ozdobiono 30 posągami świętych, dziełami m.in. Matthiasa Bernarda Brauna i rodziny Brokoff (Jan Brokoff, Michał Jan Józef Brokoff, Ferdynand Maksymilian Brokoff). W 1787 ustawiono tu także posąg cesarza Józefa II (projekt ustawienia tu także posągu Karola VI nie został zrealizowany). Na jednej z balustrad umieszczono tablicę pamiątkową poświęconą św. Janowi Nepomucenowi – 20 marca 1393 w tym miejscu według tradycji wrzucono go z rozkazu króla Wacława IV do Wełtawy.
Na wschodnim końcu mostu stoi staromiejska wieża mostowa z umieszczonymi na niej siedzącymi postaciami cesarza Karola IV, jego syna Wacława IV oraz św. Wita, św. Wojciecha i św. Zygmunta. Rzeźby te pochodzą z lat 80. XIV w. Na zachodnim krańcu mostu znajdują się dwie wieże. Początki niższej wieży sięgają jeszcze czasów pierwszego mostu z XII w. Natomiast wyższa wieża została zbudowana dopiero w XV w. za panowania króla Jerzego z Podiebradów jako pendant dla wieży staromiejskiej.
Most mocno ucierpiał podczas powodzi w II połowie XIX wieku – zawaleniu uległo wówczas kilka przęseł (powódź z 1890 zniszczyła m.in. posągi św. Ignacego Loyoli oraz św. Franciszka Ksawerego – pierwszy posąg na most już nie wrócił). Również w czasie powodzi w 2002 istniało realne zagrożenie zniszczenia mostu.
W sierpniu 2007 rozpoczęto, ukończony w listopadzie 2010, kolejny remont połączony z badaniami archeologicznymi. W trakcie badań pojawiło się przypuszczenie, że twórcą mostu był magister pontis, praski mieszczanin Oto lub Otlin, a nie jak sądzono, Peter Parler[1].
Figury na Moście Karola
[edytuj | edytuj kod]Na Moście Karola jest trzydzieści figur i grup figur, po piętnaście z każdej strony.
Po prawej stronie mostu, patrząc od starego miasta, ustawiono kolejno: Matkę Boską i św. Bernarda; Matkę Boską z Dzieciątkiem w otoczeniu św. Dominika i św. Tomasza z Akwinu; brązowy krucyfiks; św. Annę Samotrzecią; św. św. Cyryla i Metodego; św. Jana Chrzciciela; św. św. Norberta, Wacława i Zygmunta; św. Jana Nepomucena; św. Antoniego z Padwy; św. Judę Tadeusza; św. Augustyna; św. Kajetana; św. Filipa; św. Wita oraz Chrystusa Zbawcy w towarzystwie św. św. Kosmy i Damiana.
Po lewej stronie mostu stoją rzeźby: św. Iwona; św. św. Barbary, Małgorzaty i Elżbiety; Piety; św. Józefa; św. Franciszka Ksawerego; św. Krzysztofa; św. Franciszka Borgiasza; św. św. Ludmiły z małym Wacławem; św. Franciszka, św. św. Wincentego Ferreriusza i Prokopa; św. Mikołaja z Tolentynu; Chrystusa Ukrzyżowanego ukazującego się św. Ludgardzie; św. Wojciecha; św. św. Jana z Mathy, Feliksa de Valois i św. Iwana oraz św. Wacława[2].
Kamień węgielny nowego kamiennego mostu wmurował Karol IV Luksemburski 9 lipca 1357 o godzinie 5:31 rano. Powodem wyboru tej godziny był odpowiedni układ gwiazd (koniunkcja Słońca z Saturnem)[3]. Inna wersja mówi o tym, że data odpowiada układowi wszystkich cyfr nieparzystych 1-3-5-7-9-7-5-3-1[4] (jest ona palindromem – czytana z obydwu stron brzmi tak samo).
Polonica
[edytuj | edytuj kod]Most Karola w Pradze jest stylistycznie powiązany z nieodległym mostem gotyckim w Kłodzku, zbudowanym w latach 1280–1390 za czeskiego władania ziemią kłodzką. W późniejszym czasie wybudowano przy nim kilka kamieniczek, wyglądem zbliżonych do domów na Złotej Uliczce w Pradze.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Most w Stříbrze (jeden z dwóch w Czechach mostów z bramą[5])
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Miasta Marzeń. Praga, Ewa Kosiba (red.), Wydawnictwo Mediaprofit, Warszawa 2009, ISBN 978-83-60174-91-3, s. 159.
- ↑ red. Patrycja Zarawska: Przewodnik praktyczny Czechy. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2002. ISBN 83-7304-045-5.
- ↑ Historie Karlova mostu (mosty.cz) (cz.).
- ↑ Letos uplyne 650 let od položení základního kamene Karlova mostu (radio.cz) (cz.).
- ↑ Kudy, Renesanční most ve Stříbře – most s věží [online].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Animacja budowy mostu: Karlův most - Stavba pilíře a klenebního pole ve 14. století - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2021-01-12].
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
