Święty
Krzysztof

Χριστόφορος

męczennik
Św. Krzysztof pędzla Bernardo Strozzi
Data i miejsce śmierci	ok. 250? Licja
Czczony przez	Kościół katolicki, Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	24 lipca (luteranie), 25 lipca (kat.), 9 maja (praw. liturgia według kal. jul.) 22 maja (praw. według kal. greg.)
Patron	podróżnych, kierowców
Multimedia w Wikimedia Commons

Św. Krzysztof (gr. Χριστόφορος) – legendarny^[1][2] męczennik wczesnochrześcijański, święty Kościołów katolickiego i prawosławnego, jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli.

Jest znany jedynie z legend, choć badania historyczne^[kto?] dowodzą, że pochodził z Azji Mniejszej i poniósł męczeńską śmierć za panowania Trajana Decjusza^{[potrzebny przypis]}.

Według świeckich podań ludowych był olbrzymem: miał cztery metry wzrostu i niezwykłą siłę, dzięki której przenosił pielgrzymów przez rzekę. Na podstawie imienia znaczącego „niosący Chrystusa” na popularnych wizerunkach przedstawiany jest z Dzieciątkiem Jezus na barkach. Wedle średniowiecznej legendy święty zapadł się w dno rzeki pod ciężarem Dziecka. Wtedy ono rzekło: Dźwigasz cały świat, gdyż ja jestem ten, któremu służysz pomagając innym.

Najstarszym dowodem kultu św. Krzysztofa z Licji jest napis z 452 roku w Nikomedii, w którym jest mowa o bazylice w Bitynii pod wezwaniem Krzysztofa^[3] . Poddany torturom, zanim został ostatecznie ścięty mieczem lub spalony na stosie.

Patronat

Krzysztof stał się patronem mostów, miast położonych nad rzekami, przewoźników, flisaków, biegaczy i żeglarzy, podróżników i pielgrzymów, jest również patronem dobrej śmierci – szczególnie na Wschodzie, obecnie patronuje kierowcom.

Wspomnienie liturgiczne w Kościele luterańskim obchodzone jest 24 lipca, a w Kościele rzymskokatolickim (według Martyrologium Romanum)^[4] 25 lipca.

W wielu parafiach rzymskokatolickich w dzień świętego Krzysztofa odbywa się poświęcenie pojazdów (autosacrum)^[5]. Tego samego dnia w polskim Kościele obchodzony jest Dzień Bezpiecznego Kierowcy z inicjatywy m.in. Duszpasterstwa Kierowców^[6], a tydzień w którym on przypada obchodzony jest jako Tydzień św. Krzysztofa^[7]. Cerkiew prawosławna wspomina męczennika 9/22 maja^[8], tj. 22 maja według kalendarza gregoriańskiego.

W 1969 roku, po Soborze Watykańskim II papież Paweł VI, wydał pismo apostolskie Mysterii paschalis, w którym zatwierdził nowy kalendarz liturgiczny. 93 świętych zostało z niego usuniętych, w tym święty Krzysztof. Zmiany uzasadniano zbyt wielkim zagęszczeniem świąt oraz brakiem wystarczających dowodów na istnienie niektórych świętych, co sytuowało ich bardziej w legendzie niż w historii. Usunięcie ich z kalendarza nie oznacza jednak odebrania im nimbu świętości, a obchodzenie święta stało się dobrowolne^[2][9][1].

We wschodnich ikonach – greckich czy bułgarskich – święty przedstawiany jest jako rycerz o psiej głowie (Cynocefal), trzymający w jednej dłoni włócznię, a w drugiej tarczę lub krzyż. Wyobrażenie to związane było z panującą wersją legendy o chłopcu, nazwanym przez rodziców imieniem Reprobus (łac. reprobus, niegodny, odrażający) z powodu nie tylko olbrzymiego wzrostu i siły, ale również niekształtnej głowy przypominającej psi łeb. Męczeńską śmiercią miał przebłagać Boga, by dał mu duszę.

Miastem, które posiada historyczny herb przedstawiający św. Krzysztofa jest Wilno. Święty ten widnieje również w herbach polskich miast i gmin, m.in. w herbie gminy Chełmiec.

• kult świętych
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni

• Święty Krzysztof, męczennik [online], Brewiarz, 2010 .
• męcz. Krzysztof na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)

• Legenda o św. Krzysztofie podana przez Jakuba de Voragine
• Protettore Santo Cristoforo - La leggenda isola di Arbe Rab Croazia [online] [zarchiwizowane z adresu 2005-09-08]  (wł.).
• Św. Krzysztof – fresk. [dostęp 2006-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-17)].
• StanisławS. Groń StanisławS., Święty Krzysztof [online], Jezuici [dostęp 2006-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-15] .