Zabytkowy zespół w Mahabalipuram^[1][a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Świątynia nadbrzeżna
Państwo	Indie
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, III, VI
Numer ref.	249
Region[b]	Azja i Pacyfik
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1984 na 8. sesji
Położenie na mapie Indii Zabytkowy zespół w Mahabalipuram[1]
12°37′00″N 80°11′30″E/12,616667 80,191667
Multimedia w Wikimedia Commons
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Mahabalipuram (tamil: மகாபலிபுரம்), niekiedy również Mamallapuram – miejscowość w Indiach w stanie Tamil Nadu, nad brzegiem Zatoki Bengalskiej. Mieszczą się w niej liczne świątynie i zabytki rzeźbiarskie z czasów dynastii Pallawów z VII-VIII w. Ich państwo, nastawione na handel i ekspansję morską w Mahabalipuramie miało swój główny port. Na jego potrzeby, jako latarnię morską wykorzystywano świątynię Olakaneśwary, zbudowaną na wysokiej skale w VIII w. Na jej płaskim dachu rozpalano ogień, aby określać statkom położenie portu.

Do ciekawych świątyń należy tzw. mandapa Kryszny oraz Pięć Wozów – kompleks pięciu świątyń typu ratha, nazwanych imionami pięciu braci Pandawów. W rzeczywistości są to świątynie śiwaickie. Wykuto je wszystkie z jednego bloku skalnego. Innym ciekawym obiektem jest nadbrzeżna świątynia Śiwy, otoczona dziesiątkami posągów jego wierzchowca, byka Nandina.

Najbardziej znanym obiektem całego zespołu jest ogromna płaskorzeźba Zesłanie (Narodziny) Gangesu – Gangawatarana. Ma ona 10 m. wysokości a 30 długości. Przedstawia moment sprowadzenia na wysuszoną ziemie rzeki Ganges na skutek modlitw Ardżuny. Rzekę na płaskorzeźbie wyobrażał strumień wody płynący szczeliną przez całą wysokość płaskorzeźby do zbiornika. Dziś szczelina jest sucha. W kierunku tej strugi skierowane są wszystkie wyrzeźbione istoty, przy czym szczególnym artyzmem odznaczają się wizerunki zwierząt. Kompleks w Mahabalipuram znajduje się od roku 1984 na liście światowego dziedzictwa UNESCO

Mahabalipuram można zobaczyć jako tło niektórych scen tamilskiego filmu Maayavi.

• Indie David Abram, Nick Edwards, Mike Ford, Daniel Jacobs, Devdan Sen, Gavin Thomas i Beth Wooldridghe (wyd. Rough Guides, w Polsce Global PWN, Warszawa 2011)
• Indie Pippa de Bruyn, Keith Bain, Niloufer Ventatraman, Shonar Joshi, wydawnictwo PASCAl, Bielsko-Biała 2009
• Indie Dorling Kindersley, Wiedza i Życie, Hachette Livre Polska
• Indie Mediaprofit Warszawa 2006 (tłum. z Insight Guides, Londyn)
• Sztuka Indii Andrzej Jakimowicz Wiedza Powszechna, Warszawa 1967
• 25 tysięcy kilometrów przez Indie Janina Woźnicka, Andrzej Ryttel, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1986

• Informacje na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO