Leopold Stokowski

Leopold Stokowski
Imię i nazwisko	Leopold Anthony Stokowski
Data i miejsce urodzenia	18 kwietnia 1882 Londyn
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	13 września 1977 Nether Wallop
Przyczyna śmierci	zawał serca
Instrumenty	organy
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	dyrygent
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Leopold Anthony Stokowski (ur. 18 kwietnia 1882 w Londynie, zm. 13 września 1977 w Nether Wallop) – brytyjski dyrygent polskiego pochodzenia.

Założyciel American Symphony Orchestra (1962), laureat honorowego Oscara (1941) za „wkład w realizację pełnometrażowego filmu animowanego” Fantazja (1940) Walta Disneya. Był znanym wykonawcą muzyki poważnej, brał udział w filmach muzycznych (np. Ich stu i ona jedna, 1937).

Urodził się 18 kwietnia 1882 (sam podawał datę o 5 lat późniejszą, która jednak jest nieprawdziwa) w polsko-irlandzkiej rodzinie mieszkającej w Londynie jako syn Bolesława Stokowskiego i jego żony Annie-Marion z d. Moore. Od 1896 kształcił się w londyńskim Royal College of Music, w 1898 został członkiem Royal College of Organists. Prowadził też chóry w londyńskich kościołach. Stopień bakałarza zdobył w 1903 w oksfordzkim Queen's College.

W 1905 przyjechał do USA, gdzie spędził większość lat życia^[1]. Początkowo pracował w nowojorskim kościele Św. Bartłomieja jako organista i kierownik chóru. W 1908 zaczął dyrygować Cincinnati Symphony Orchestra (w tym celu przygotowywał się przez pewien czas w Paryżu). W 1912 został kierownikiem Philadelphia Orchestra^[2]. Zaczął zdobywać coraz większą popularność dzięki oryginalnym występom. Na początku kariery w Ameryce często był mylony z Zygmuntem Stojowskim, ze względu na podobne nazwiska.

W styczniu 1939 podpisał umowę z Waltem Disneyem na stworzenie materiału dźwiękowego do filmu Fantasia, na który składały się film Uczeń czarnoksiężnika oraz siedem innych muzycznych kreskówek. Ścieżkę dźwiękową Stokowski nagrał wraz ze współpracownikami latem 1939 w macierzystej sali koncertowej Orkiestry Filadelfijskiej, w Philadelphia Academy of Music. Premiera, będącego połączeniem animacji i muzyki poważnej w pełnometrażowej wersji, filmu odbyła się w listopadzie 1940, a w 1941 Stokowski i Disney otrzymali zań Honorowe Oscary^[1][3].

W 1940 Stokowski założył All-American Youth Orchestra, zaczął też dyrygować NBC Symphony Orchestra (wspólnie z Arturo Toscaninim). W 1944 pomógł stworzyć New York City Symphony Orchestra, a rok później założył Hollywood Bowl Symphony Orchestra. Pod koniec lat 40. został głównym dyrygentem Filharmonii Nowojorskiej. Od 1955 do 1961 był muzycznym dyrektorem Houston Symphony Orchestra. W 1962 założył American Symphony Orchestra, którą prowadził do 1973^[4].

Przyczynił się do rozpropagowania muzyki Andrzeja Panufnika w USA. Przybliżył amerykańskiej publiczności również inne utwory współczesnych polskich kompozytorów, m.in. Witolda Lutosławskiego^[2] i Bolesława Szabelskiego.

W maju 1972 powrócił do Anglii. Zmarł 13 września 1977 na zawał serca w miejscowości Nether Wallop, położonej w hrabstwie Hampshire (południowa Anglia).

Był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była amerykańska pianistka koncertowa, Olga Samaroff (urodzona jako Lucie Hickenlooper), byli małżeństwem w latach 1911–1923. Z tego związku pochodzi jedna córka, Sonya Stokowski, aktorka, która wyszła za mąż za Willema Thorbecke; para osiedliła się w USA z czwórka swoich dzieci: Noelem, Johanem, Leifem i Christine. Jego druga żona Evangeline Love Brewster Johnson była spadkobierczynią firmy Johnson & Johnson. Byli małżeństwem w latach 1926–1937, mieli dwie córki: Glorię Lubę Stokowski i Andreę Sadja Stokowski. Trzecią żoną (1945–1955) była Gloria Vanderbilt (urodzona w 1924), z którą miał dwóch synów: Leopolda Stanislausa Stokowskiego, urodzonego w 1950 roku i Christophera Stokowskiego, urodzonego w 1952 roku.

Leopold Stokowski został pochowany na cmentarzu East Finchley, w północnej części Londynu^[5].

• Kulisy powstania muzyki do filmu Fantasia. hi-fi.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-19)].